કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવામાં પરિવર્તન મંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે આજે SOUL લીડરશીપ કોન્ક્લેવમાં સંબોધન કર્યું હતું. જેમાં અસરકારક નેતૃત્વ, સ્વ-શિસ્ત અને વ્યક્તિગત વિકાસના મુખ્ય ઘટકો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. તેમના ભાષણમાં, યાદવે વધુ સારા માટે પ્રતિબદ્ધ હોય તેવા નેતાઓને આકાર આપવા માટે સતત શિક્ષણ, વ્યક્તિગત આચરણ અને દાર્શનિક આંતરદૃષ્ટિના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો.

સતત શીખવુંઃ આધારભૂત નેતૃત્વનો પાયો

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે આધારભૂત નેતૃત્વ કેળવવાના મિશન માટે SOULને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા. તેમણે તેમના માર્ગદર્શક સાથે કામ કરવાનો પોતાનો અનુભવ શેર કર્યો. જેઓ ખ્યાતિ અને માન્યતાની સ્થિતિમાં પણ શીખવા અને સ્વ-સુધારણા માટે સમર્પિત રહ્યા. શ્રી યાદવે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નેતૃત્વ એટલે માત્ર ઉચ્ચ સ્થાન પ્રાપ્ત કરવા માટે જ નહીં. પરંતુ વ્યક્તિનાં સમગ્ર જીવન દરમિયાન સતત શીખવા, ઉત્ક્રાંત થવું અને ઉત્કૃષ્ટતા મેળવવી.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ નમ્રતાના મહત્વ અને શીખવાની ઇચ્છા પર ભાર મૂક્યો હતો, પછી ભલેને તે કોઈ પણ વ્યક્તિની ઉંમર કે જીવનનો તબક્કો ગમે તે હોય. પોતાના માર્ગદર્શકનું ઉદાહરણ ટાંકીને શ્રી યાદવે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, વ્યક્તિની કારકિર્દીની ટોચ પર હોવા છતાં, વ્યક્તિગત વિકાસ અને નેતૃત્વ માટે જ્ઞાનની શોધ મહત્વપૂર્ણ રહે છે.

વ્યક્તિગત આચરણ અને શિસ્તઃ નેતાગીરી માટે મજબૂત પાયાનું નિર્માણ

મંત્રીએ વધુમાં ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નેતૃત્વ વ્યક્તિના વ્યક્તિગત આચરણ અને શિસ્ત સાથે ઊંડાણપૂર્વક સંકળાયેલું છે. ગીતા અને પતંજલિના યોગસૂત્ર સહિતની પ્રાચીન ભારતીય ફિલસૂફીઓમાંથી પ્રેરણા લઈને શ્રી યાદવે સમજાવ્યું હતું કે સાચી શિસ્ત બાહ્ય પદ્ધતિઓથી આગળ વધીને આત્મા, શરીર અને સમાજ વચ્ચેના સંતુલન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, શિસ્ત એટલે માત્ર નિયમો વિશે જ નહીં, પણ વ્યક્તિનાં આંતરિક મૂલ્યોને તેની બાહ્ય ક્રિયાઓ સાથે સુસંગત કરવા વિશે પણ છે.

શ્રી યાદવે પોતાના નેતૃત્વના ગુણોને વધારવા માટે શિસ્તબદ્ધ જીવન અપનાવવાના મહત્વ પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. ઉદાહરણ તરીકે, તેમણે સમજાવ્યું કે કેવી રીતે પતંજલિના ઉપદેશો સ્વ-નિયંત્રણ અને આંતરિક સંતુલન પ્રાપ્ત કરવાના સાધન તરીકે યોગના અભ્યાસને પ્રોત્સાહિત કરે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, શિસ્ત દ્વારા વ્યક્તિ આધારભૂત નેતૃત્વની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.

મન નિયંત્રણ અને પ્રેક્ટિસની શક્તિ

શ્રી યાદવે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, આજની ઝડપી ગતિની દુનિયામાં બાહ્ય ઘટનાઓ અને વિચારોથી વિચલિત થવું સરળ છે. જો કે, તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે રોજિંદા જીવનની અંધાધૂંધી વચ્ચે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા અને શાંત રહેવા માટે નેતાઓએ અનાસક્તિ અને આત્મ-નિયંત્રણની પ્રેક્ટિસ કરવી જ જોઇએ.

શ્રી યાદવે કહ્યું, "શરીર નિરંકુશ છે, પરંતુ પ્રેક્ટિસ, ફક્ત પ્રેક્ટિસ દ્વારા જ, આત્મ-પ્રભુત્વ તરફ દોરી જાય છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, રાજકારણ, વહીવટ અથવા અન્ય કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં, વ્યક્તિએ જમીનથી જોડાયેલા રહેવાની અને માનસિક સ્પષ્ટતા જાળવવાની ક્ષમતા કેળવવી જોઈએ. તેમણે એક કિસ્સો શેર કર્યો હતો જે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે લોકો વારંવાર ક્ષણભંગુર વિચારો અને બાહ્ય દબાણથી વિચલિત થઈ જાય છે, પરંતુ સતત પ્રેક્ટિસ દ્વારા જ વ્યક્તિ ખરેખર સ્વસ્થતા સાથે નેતૃત્વ કરી શકે છે.

ફિલોસોફિકલ ડહાપણને અપનાવવુંઃ નેતૃત્વમાં યોગ અને અનાસક્તિની ભૂમિકા

શ્રી યાદવે વધુમાં યોગસૂત્રના દાર્શનિક ઉપદેશોની શોધ કરી હતી અને એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે નેતૃત્વ એ માત્ર બાહ્ય સિદ્ધિઓ વિશે જ નહીં, પરંતુ વ્યક્તિની આંતરિક યાત્રા વિશે પણ છે. તેમણે પોતાની જાત સાથે અને આસપાસની દુનિયા સાથે ઊંડો, આંતરિક સંબંધ ઊભો કરવાનાં મહત્ત્વ પર ચર્ચા કરી હતી, જે નેતૃત્વનો સાર છે.

મંત્રીએ પતંજલિના આચરણના સિદ્ધાંતો (અભ્યાસ) અને અનાસક્તિ (વૈરાગ્ય)ને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે, આ બંને વ્યક્તિનાં જીવનમાં પરિવર્તન લાવવા અને સફળતા હાંસલ કરવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. તેમણે સમજાવ્યું કે અનાસક્તિનો અર્થ એ નથી કે વિશ્વને છોડી દેવું, પરંતુ તેના બદલે વિક્ષેપો અને બાહ્ય વિક્ષેપોથી અસરગ્રસ્ત થવું. આ અભિગમ દ્વારા, નેતાઓ સ્થિતિસ્થાપકતા અને આંતરિક શક્તિનું નિર્માણ કરી શકે છે, જે પ્રામાણિકતા અને હેતુ સાથે નેતૃત્વ કરવા માટે જરૂરી છે.

મિત્રતા, કરુણા અને યોગદાનઃ નેતૃત્વના આધારસ્તંભ

કેન્દ્રીય મંત્રીએ મિત્રતા, કરૂણા અને સમાજમાં પ્રદાનના મહત્વ પર એક શક્તિશાળી સંદેશ શેર કર્યો હતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સાચું નેતૃત્વ હકારાત્મક સંબંધોમાં રહેલું છે. જેમાં નેતાઓ પોતાની જાતને ઉન્નત કરવાની સાથે-સાથે પોતાની આસપાસનાં લોકોને પણ ટેકો આપવા ઇચ્છે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, "એક નેતા માટે મિત્રતા અને કરુણા આવશ્યક ગુણો છે. "વ્યક્તિએ હંમેશાં પીડામાં હોય તેવા લોકો પ્રત્યે કરુણા વ્યક્ત કરવી જોઈએ અને પોતાની અપેક્ષાઓનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ."

શ્રી યાદવે પ્રેક્ષકોને સ્પર્ધાત્મક અભિગમ અપનાવવાને બદલે ફાળો આપનાર વલણ અપનાવવા વિનંતી કરી. તેમના મતે, સમાજમાં હકારાત્મક યોગદાન આપવાથી વધુ પરિપૂર્ણતા અને વ્યક્તિગત વિકાસ થાય છે. તેમણે પોતાની જાતને અન્ય લોકો સાથે સરખાવવાને બદલે યોગદાનની ભાવના સાથે જીવન જીવવાના મહત્વ પર એક સમજદાર વિચાર શેર કર્યો, કારણ કે સાચી સફળતા વિશ્વમાં મૂલ્ય ઉમેરવાથી મળે છે.

આધારભૂત નેતાગીરીનો માર્ગ

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે પોતાનું સંબોધન પૂરું કરતાં કહ્યું હતું કે, નેતૃત્વ એ વૃદ્ધિ અને પરિવર્તનની સતત ચાલતી પ્રક્રિયા છે. તેમણે શ્રોતાઓને, ખાસ કરીને યુવાનોને તેમની નેતૃત્વ યાત્રાના પાયા તરીકે શિસ્ત, દાર્શનિક ડહાપણ અને આત્મસંયમને અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કર્યા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સતત પ્રેક્ટિસ, સાંસારિક વિક્ષેપોથી અલિપ્તતા અને વધારે સારામાં પ્રદાન કરવાથી જ વ્યક્તિ આધારભૂત નેતૃત્વ હાંસલ કરી શકે છે.

પોતાનું વક્તવ્ય પૂરું કરતી વખતે, મંત્રીએ શ્રોતાઓને એક વિચારપ્રેરક વાક્ય સાથે છોડી દીધા: "ખરેખર મહાન બનવા માટે, વ્યક્તિએ પ્રેક્ટિસ કરતા રહેવું જોઈએ, અરાજકતા વચ્ચે શાંત રહેવું જોઈએ અને કરુણા અને યોગદાનમાં મૂળ રહેવું જોઈએ."

સત્રનું સમાપન એક રસપ્રદ પ્રશ્ન-જવાબ સેગમેન્ટ સાથે થયું હતું. જેમાં સહભાગીઓને મંત્રી સાથે વાતચીત કરવાની તક મળી હતી અને નેતૃત્વ અને વ્યક્તિગત વિકાસના ખ્યાલોની વધુ તપાસ કરી હતી.

AP/IJ/GP/JD