ભારતે 10 થી 14 ફેબ્રુઆરી, 2025 દરમિયાન ન્યુ યોર્ક, યુએસએ ખાતે યોજાયેલા સામાજિક વિકાસ આયોગ (CSoCD)ના 63મા સત્રમાં ભાગ લીધો હતો. આ સહભાગિતાનું નેતૃત્વ ભારત સરકારના મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયના રાજ્યમંત્રી શ્રીમતી સાવિત્રી ઠાકુરે કર્યું હતું. આ સત્રનો ઉદ્દેશ્ય સામાજિક વિકાસ પડકારોને દબાવવા પર ચર્ચાઓ અને સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવાનો હતો, જેમાં સમાવિષ્ટ સામાજિક નીતિઓને આગળ વધારવા અને વૈશ્વિક સામાજિક સુખાકારીને પ્રોત્સાહન આપવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ સત્રમાં ફ્રાન્સ, તુર્કી, સાઉદી અરેબિયા, સ્વીડન વગેરે જેવા 16 દેશોના મંત્રીઓ સહિત 49 દેશોની ભાગીદારી જોવા મળી હતી.

ભારતની હિસ્સેદારીમાં મુખ્ય ચર્ચાઓમાં સક્રિય ભાગીદારીનો સમાવેશ થાય છે. મંગળવાર, 11 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ, શ્રીમતી સાવિત્રી ઠાકુરે મંત્રી મંડળ ફોરમમાં ભારતનું નિવેદન આપ્યું હતું, જેમાં પ્રાથમિકતાની થીમ પર સંબોધન કર્યું હતું: "એકતા અને સામાજિક એકતાને મજબૂત બનાવવી."

ભારતે કોઈ પણ વ્યક્તિ પાછળ ન રહી જાય તેની ખાતરી કરવા માટે એકતા અને સામાજિક એકતાને મજબૂત કરવાના મહત્વ પર ચર્ચા કરવામાં તેના નેતૃત્વ માટે કમિશનની પ્રશંસા કરી હતી. સામાજિક વિકાસ પર 1995માં કોપનહેગન શિખર સંમેલનથી લઈને અત્યાર સુધી ભારતે ગરીબી, કુપોષણ અને સાર્વત્રિક સ્વાસ્થ્ય સેવાને દૂર કરવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે, ત્યારે સ્થાયી વિકાસ માટે ડિજિટલ જાહેર માળખામાં પણ અગ્રેસરતા દાખવી છે. વૈશ્વિક સ્તરે શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓ સાથે જોડાણ કરીને અને સ્વદેશી સમાધાનો વિકસાવીને ભારત વૈશ્વિક દક્ષિણ માટે આદર્શ બની ગયું છે.

સત્રને સંબોધન કરતી વખતે મંત્રીશ્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત સર્વસમાવેશકતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની સાથે "સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સબકા વિશ્વાસ" (સૌનો વિકાસ)નાં વિઝનથી પ્રેરિત છે. જેએએમ ટ્રિનિટી (જન ધન, આધાર, મોબાઇલ) જેવી પહેલો મારફતે ભારતે વંચિત સમુદાયો, ખાસ કરીને મહિલાઓ, વિકલાંગતા ધરાવતી વ્યક્તિઓ અને વૃદ્ધો માટે નાણાકીય સર્વસમાવેશકતા હાંસલ કરી છે. દેશે "મહિલાઓની આગેવાની હેઠળના વિકાસ"ને પણ અપનાવ્યો છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે મહિલાઓ વિકાસના માર્ગને આકાર આપવામાં ચાવીરૂપ ભૂમિકા ભજવે છે.

તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભારતે જેન્ડર ડિજિટલ વિભાજનને દૂર કરવા માટે મોટા પાયે કાર્યક્રમો શરૂ કર્યા છે, ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ડિજિટલ અને નાણાકીય સાક્ષરતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. તેનાથી લાખો મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકોને પ્રોત્સાહન મળ્યું છે, જેમાં સ્ટાર્ટ-અપ્સથી માંડીને સ્કેલેબલ બિઝનેસ સામેલ છે.

જ્યારે ભારત વિકાસ માટેના 2030ના એજન્ડા પર પ્રગતિને વેગ આપવા ભણી કામ કરી રહ્યું છે, ત્યારે મહિલાઓના કાર્યબળની ભાગીદારીમાં વધારો એ ચાવીરૂપ અગ્રતા છે. ભારતનાં મજબૂત સામાજિક સુરક્ષા મોડલમાં 26 અઠવાડિયાની પેઇડ મેટરનિટી લીવ, 37.5 મિલિયન માતાઓ માટે માતૃત્વનો લાભ, વન સ્ટોપ સેન્ટરનું એક નેટવર્ક અને સંકલિત રાષ્ટ્રીય મહિલા હેલ્પલાઇન સામેલ છે. વધુમાં, ભારતની પ્રારંભિક બાળપણની સંભાળ, પોષણ અને શૈક્ષણિક પહેલોથી 100 મિલિયન બાળકો, માતાઓ અને કિશોરીઓને લાભ થાય છે.

ભારતે પ્રાથમિકતાના વિષય પર ઠરાવને ટેકો આપ્યો હતો અને બહુઆયામી ગરીબીને દૂર કરવા, સૌથી ગરીબ વસતિને આવશ્યક સેવાઓ પૂરી પાડવાની ખાતરી કરવા માટે સામાજિક સુરક્ષામાં સંતૃપ્તિની વિભાવના સાથે પ્રગતિ કરી રહ્યું છે.

પ્રજોત્પતિ સ્વાસ્થ્ય સહિત સાર્વત્રિક સ્વાસ્થ્ય કવચ પ્રત્યે ભારતના અધિકાર-આધારિત અભિગમ અને સ્વચ્છ રાંધણ ઇંધણ, પીવાનું સુરક્ષિત પાણી, સ્વચ્છતા અને વાજબી આવાસની જોગવાઈએ મહિલાઓ અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયોના જીવનમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે. 40 મિલિયનથી વધુ ઘરો ગરીબો માટે બનાવવામાં આવ્યા છે, જેમાં મહિલાઓ એકમાત્ર અથવા સંયુક્ત માલિક છે.

આશરે 100 મિલિયન મહિલાઓને સ્વ-સહાય જૂથો (એસએચજી) સાથે જોડવામાં આવી છે, જેણે આર્થિક પરિવર્તન અને તળિયાના નેતૃત્વમાં ફાળો આપ્યો છે.

નિષ્કર્ષમાં, ભારત વૈશ્વિક પ્રગતિને વેગ આપવા અને તમામ માટે ન્યાયી વિશ્વ તરફના કમિશનના પ્રયત્નોને ટેકો આપવા માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે.

AP/IJ/GP/JD