કેન્દ્રીય શ્રમ અને રોજગાર તથા યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયા 20-21 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ નવી દિલ્હી ખાતે અનૌપચારિક ક્ષેત્રમાં કામદારો માટે ઔપચારિકતા અને સામાજિક સુરક્ષા કવચઃ પડકારો અને નવીનતાઓ" વિષય પર બે દિવસીય આંતરરાષ્ટ્રીય સેમિનારનું ઉદઘાટન કરશે. શ્રમ અને રોજગાર રાજ્ય મંત્રી સુશ્રી શોભા કરંદલાજે અને સચિવ (શ્રમ અને રોજગાર) સુશ્રી સુમિતા દાવરા પણ આ ટેકનિકલ સેમિનારના ઉદ્ઘાટન સત્રની શોભા વધારશે.

આ આંતરરાષ્ટ્રીય સંવાદનું આયોજન ભારતના શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલય દ્વારા યશોભૂમિ- ઇન્ડિયા ઇન્ટરનેશનલ કન્વેન્શન એન્ડ એક્સ્પો સેન્ટર ખાતે એમ્પ્લોઇઝ સ્ટેટ ઇન્સ્યોરન્સ કોર્પોરેશન (ઇએસઆઇસી) અને ઇન્ટરનેશનલ સોશિયલ સિક્યુરિટી એસોસિયેશન (આઇએસએસએ) સાથે જોડાણમાં કરવામાં આવ્યું છે.

તકનીકી સેમિનારનો ઉદ્દેશ હિતધારકોના વિવિધ જૂથને એકસાથે લાવવાનો છે, જેમાં નીતિ ઘડવૈયાઓ, સામાજિક સુરક્ષા વહીવટકર્તાઓ અને એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રના દેશોના સામાજિક સુરક્ષા સંગઠનોના નિષ્ણાતોનો સમાવેશ થાય છે. 150થી વધુ સહભાગીઓ અનૌપચારિક કામદારોના ઔપચારિકકરણ અને તેમને સામાજિક સુરક્ષાના કવરેજના વિસ્તરણ સાથે સંબંધિત આંતરદૃષ્ટિ, વ્યૂહરચનાઓ અને ઉકેલો વહેંચશે. વર્લ્ડ બેંક, યુનાઇટેડ નેશન્સ, ઇન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઇઝેશન, યુએન વુમન, બિલ અને મેલિન્ડા ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન જેવી અગ્રણી આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓના વરિષ્ઠ નિષ્ણાતો પણ આ કાર્યક્રમમાં તેમની આંતરદૃષ્ટિ શેર કરશે. ભારત સરકાર, રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનાં સંબંધિત મંત્રાલયો/વિભાગોનાં વરિષ્ઠ અધિકારીઓ તથા સામાજિક ભાગીદારો, જેમાં નોકરીદાતાઓ અને કામદારોની સંસ્થાઓ સામેલ છે, પણ તેમાં સામેલ થશે.

આ સેમિનારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ અનૌપચારિક કામદારોને સામાજિક સુરક્ષા આપવામાં હિસ્સેદારોની ક્ષમતા વધારવાનો છે. આ સત્રોમાં નબળા કામદારો, અનૌપચારિક ક્ષેત્રના કામદારો અને પ્રોત્સાહનો સહિત મુશ્કેલ જૂથો માટે ઔપચારિકરણને પ્રોત્સાહન આપવા અને સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ વધારવા માટેના માર્ગો અને વ્યૂહરચનાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે, જેમાં પ્રોત્સાહનો, સામાજિક સુરક્ષા ડિલિવરી અને પહોંચમાં પરિવર્તન દ્વારા કવરેજ વિસ્તૃત કરવું, ડિજિટલ સોલ્યુશન્સ અને સંદેશાવ્યવહારનો સમાવેશ થાય છે.

લિંગ સમાનતા અને મહિલા સશક્તિકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સામાજિક સુરક્ષા કવરેજના વિસ્તરણ અને આરોગ્ય અને તબીબી સંભાળ વીમા કવરેજના પાસાઓ પર પણ વિચાર-વિમર્શ કરવામાં આવશે.

આ કાર્યક્રમમાં ટેકનિકલ ચર્ચા મારફતે જ્ઞાનનું આદાન-પ્રદાન અને અનુભવની વહેંચણી તથા દેશોની શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓની વહેંચણી સામેલ હશે. ઇ-શ્રમ પોર્ટલ, નેશનલ કેરિયર સર્વિસ પોર્ટલ, એમ્પ્લોયમેન્ટ લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (ઇએલઆઇ) યોજના અને શ્રમ સુધારણા જેવા કામદારોના સામાજિક સંરક્ષણ માટે ભારત દ્વારા સીમાચિહ્નરૂપ પહેલો પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે. ઇએસઆઇસી અને એમ્પ્લોઇઝ પ્રોવિડન્ટ ફંડ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ઇપીએફઓ) દ્વારા ઔપચારિક કામદારો માટે સામાજિક સુરક્ષાને આગળ વધારવામાં કરવામાં આવેલી પ્રગતિ પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવશે. વિચારોનું આદાનપ્રદાન અનૌપચારિક કામદારોને સામાજિક સુરક્ષા પ્રદાન કરવાના ક્ષેત્રમાં ઘટકોની ક્ષમતામાં વધારો કરશે.

સેમિનારમાં સુધારેલા ડેટા સંગ્રહ અને રિપોર્ટિંગ દ્વારા સામાજિક સુરક્ષા કવરેજમાં પ્રગતિના સચોટ માપન પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. આ મુદ્દા પર આંતરરાષ્ટ્રીય વાર્તાલાપ નિર્ણાયક છે કારણ કે સામાજિક સંરક્ષણ પરના વૈશ્વિક અહેવાલોમાં રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક સામાજિક સંરક્ષણ કવરેજમાં પ્રગતિના વધુ સચોટ રિપોર્ટિંગ માટે એક પ્રકારની સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણના પગલાંને ધ્યાનમાં રાખીને સમન્વયની જરૂર છે.

આ સંદર્ભમાં શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલયે આઈએલઓ સાથે જોડાણમાં કેન્દ્ર સરકારની 34થી વધુ સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણ યોજનાઓની રાષ્ટ્રીય ડેટા પૂલિંગ કવાયત શરૂ કરી હતી. આને કારણે, આઈએલઓના તાજેતરના વર્લ્ડ સોશિયલ પ્રોટેક્શન રિપોર્ટ (ડબલ્યુએસપીઆર) 2024-26 માં ભારતનું સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ 24.4% થી બમણું થઈને 48.8% થઈ ગયું છે. આઈએલઓએ સ્વીકાર્યું હતું કે, ભારતે તેના સામાજિક સંરક્ષણ કવરેજને વધારવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે, જેના કારણે વિશ્વનાં સામાજિક સંરક્ષણનાં વ્યાપમાં 5 ટકાનો વધારો થયો છે.

અહેવાલમાં એ બાબત પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે કે ભારતમાં 920 મિલિયન લોકો (વસ્તીના 65 ટકા) ને કેન્દ્ર સરકારના સ્તરની યોજનાઓ દ્વારા ઓછામાં ઓછા એક સામાજિક સંરક્ષણ લાભ (રોકડ અથવા પ્રકારની) દ્વારા આવરી લેવામાં આવ્યા છે. ભારતની લક્ષિત જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થાને આઈએલઓ દ્વારા વિશ્વની સૌથી મોટી કાનૂની રીતે બંધનકર્તા સામાજિક સહાય યોજનાઓમાંની એક તરીકે સ્વીકારવામાં આવી છે, જે આશરે 800 મિલિયન લોકોને આ પ્રકારની ખાદ્ય સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે. આઈએલઓ ભારતનાં આ પ્રકારનાં સામાજિક સહાયતા કાર્યક્રમોને તેમનાં આગામી વિશ્વ સામાજિક સુરક્ષા અહેવાલમાં સામેલ કરવા વિચારણા કરવા સંમત થયું છે.

ડબલ્યુએસપીઆર 2024-26ના અહેવાલમાં માત્ર કેન્દ્રીય સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણકારી યોજનાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. મંત્રાલય આગામી અહેવાલમાં ભારતના સામાજિક સુરક્ષા કવરેજના વધુ સચોટ પ્રતિબિંબ માટે રાજ્ય-વિશિષ્ટ સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણ યોજનાઓનો નકશો તૈયાર કરવા રાજ્યો સાથે જોડાણની શરૂઆત કરી રહ્યું છે. આ પહેલનો હેતુ સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ વધારવાનો અને હાલમાં લાભ ન મેળવી રહેલા લાભાર્થીઓને ઓળખવામાં મદદ કરવાનો પણ છે.

આ કવાયત પૂર્ણ થયા પછી, સામાજિક સુરક્ષાના વ્યાપને વધારવામાં ભારતની પ્રગતિનો વધુ સચોટ અંદાજ બહાર આવશે, જે નોંધપાત્ર રીતે વધારે હોવાની અપેક્ષા છે.

AP/IJ/GP/JD

(Release ID: 2094395) Visitor Counter : 36