ચીફ કમિશનર શ્રીમતી નિધિ ખરે અને કમિશનર શ્રી અનુપમ મિશ્રાની અધ્યક્ષતામાં સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (સીસીપીએ)એ ગ્રાહક સુરક્ષા ધારા, 2019ના ઉલ્લંઘન બદલ આદેશો જારી કર્યા છે અને દંડ ફટકાર્યો છે. યુપીએસસી સીએસઈ 2022 અને 2023ના પરિણામો અંગે ગેરમાર્ગે દોરતા દાવાઓની જાહેરાત કરવા બદલ વજીરાવ એન્ડ રેડ્ડી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ એન્ડ સ્ટડીઆઇક્યુ આઇએએસ પર અનુક્રમે રૂ.7-7 લાખ અને એજ આઇએએસ પર ₹1 લાખનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. આ પગલાં ગ્રાહકોના અધિકારોના રક્ષણ અને પ્રોત્સાહન માટે અને ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019ની જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરતી કોઈ પણ ચીજવસ્તુઓ અથવા સેવાઓ માટે કોઈ ખોટી અથવા ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાતો કરવામાં ન આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે લેવામાં આવે છે.

વજીરાવ એન્ડ રેડ્ડી ઇન્સ્ટિટ્યૂટે તેની જાહેરાતમાં નીચે મુજબના દાવા કર્યા છે-

1. યુપીએસસી સીએસઈ 2022માં 933માંથી 617 સિલેક્શન"
2. "ટોચના 10 એઆઈઆરમાં 7"

• iii. "ટોચના 20 એઆઈઆરમાં 16"
• iv. "ટોચના 50 એઆઈઆરમાં 39"

5. ટોપ 100 એઆઈઆરમાં 72

• vi. "અમે ભારતની ટોચની યુપીએસસી કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટની યાદીમાં પ્રથમ સ્થાને છીએ"

સીસીપીએને જાણવા મળ્યું હતું કે વજીરાવ એન્ડ રેડ્ડી ઇન્સ્ટિટ્યૂટે સફળ ઉમેદવારના નામ અને ચિત્રો સ્પષ્ટપણે પ્રદર્શિત કર્યા હતા અને સાથે સાથે તેની સત્તાવાર વેબસાઇટ પર વિવિધ પ્રકારના પેઇડ અભ્યાસક્રમોની જાહેરાત કરી હતી. જો કે, યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા 2022માં ઉપરોક્ત સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરેલા અભ્યાસક્રમના સંદર્ભમાં માહિતી ઉપરોક્ત જાહેરાતમાં જાહેર કરવામાં આવી નથી.

સી.સી.પી.એ.ને જાણવા મળ્યું કે દાવો કરેલા તમામ 617 સફળ ઉમેદવારોને ઇન્ટરવ્યુ ગાઇડન્સ પ્રોગ્રામમાં નોંધવામાં આવ્યા હતા. સફળ ઉમેદવારોએ સીએસઈની અંતિમ પસંદગીમાં સ્થાન મેળવવા માટે કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાંથી લીધેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ વિશે માહિતગાર થવું એ ઉપભોક્તાનો અધિકાર છે. સંભવિત ગ્રાહકો માટે, આ માહિતીએ સીએસઈ ખાતે તેમની સફળતા માટે પસંદ કરવામાં આવતા અભ્યાસક્રમ વિશે માહિતગાર પસંદગી કરવામાં ફાળો આપ્યો હોત.

દરેક સફળ ઉમેદવાર દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમવિશે ઇરાદાપૂર્વક છૂપાવીને, વજીરાવ એન્ડ રેડ્ડી ઇન્સ્ટિટ્યૂટે એવું લાગ્યું કે તેના દ્વારા ઓફર કરવામાં આવતા તમામ અભ્યાસક્રમોમાં ગ્રાહકો માટે સમાન સફળતા દર છે, જે યોગ્ય નથી. આ તથ્યો સંભવિત વિદ્યાર્થીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે કે તેઓ તેમના માટે યોગ્ય હોઈ શકે તેવા અભ્યાસક્રમો પર નિર્ણય લે અને જાહેરાતમાં છુપાવવામાં ન આવે.

સ્ટડીઆઇક્યુ આઈએએસએ તેની જાહેરાતમાં નીચેના દાવાઓ કર્યા છે-

1. યુપીએસસી સીએસઈ 2023માં 120થી વધુ સિલેક્શન"
2. "સક્સેસ પક્કા ઓફર" અને "સિલેક્શન પક્કા ઓફર"

આ સંસ્થા લગભગ 60+ અભ્યાસક્રમો પ્રદાન કરે છે. જો કે, સીસીપીએએ સંસ્થાના જવાબ અને તપાસ અહેવાલની તપાસ કર્યા પછી જાણવા મળ્યું કે આ 134, 126 વિદ્યાર્થીઓએ ઇન્ટરવ્યૂ ગાઇડન્સ પ્રોગ્રામ (આઇજીપી) માટે પસંદગી કરી હતી, 3 ને એથિક્સ એન્ડ એસે નિબંધ ક્રેશ કોર્સમાં પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો હતો, 2 ને એમઆરપી (મેઇન્સ રેસિડેન્શિયલ પ્રોગ્રામ કોર્સ) માં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા, 2 ને મોકમાં પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો હતો, 1 ને ફાઉન્ડેશન, ઓનલાઇન એમઆરપી, ડીએએફ એનાલિસિસમાં પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો હતો. સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા અભ્યાસક્રમના ચોક્કસ નામને જાણી જોઈને છુપાવીને સ્ટડીઆઇક્યુ આઈએએસએ ગ્રાહકો પર ગેરમાર્ગે દોરનારી છાપ ઉભી કરી હતી કે તેઓ જાહેરાત કરેલા અભ્યાસક્રમો અંગે તેની સેવાની ગુણવત્તા વિશે અજાણ પસંદગી કરે છે, જેમાં આઇજીપીની જાહેરાત કરવામાં આવી જ નથી.

સ્ટડીઆઇક્યુ આઇએએસ તેના દાવાને "સક્સેસ પક્કા ઓફર" અને "સિલેક્શન પક્કા ઓફર" સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ ગયો હતો અને યુપીએસસી સીએસઈ 2023ના દાવો કરેલા સફળ ઉમેદવારોની અરજી / નોંધણી / નોંધણી ફોર્મ અને ફી રસીદો સબમિટ કરવામાં પણ નિષ્ફળ ગયો હતો.

આ સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખીને, સીસીપીએને આવી ખોટી અથવા ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાત અને અયોગ્ય વેપાર પ્રથાને પહોંચી વળવા માટે યુવાન અને પ્રભાવશાળી ઉમેદવારો / ગ્રાહકોના હિતમાં દંડ લાદવાનું જરૂરી લાગ્યું.

સીસીપીએએ  યુપીએસસી સીએસઈ 2023 ના પરિણામો અંગે ગેરમાર્ગે દોરતા દાવાઓની જાહેરાત કરવા બદલ એજ પર ₹1 લાખનો  દંડ પણ ફટકાર્યો  હતો. એજ આઇએએસએ તેની પ્રકાશિત જાહેરાતમાં મુખ્યત્વે યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા 2023ના 13 સફળ ઉમેદવારોની તસવીરો અને નામ લખ્યા હતા, જ્યારે  તેમના દ્વારા પસંદ કરેલા અભ્યાસક્રમ જેવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવી  હતી. સીસીપીએને જાણવા મળ્યું હતું કે 11 ને ઇન્ટરવ્યૂ ગાઇડન્સ પ્રોગ્રામ (આઇજીપી)માં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા અને 2ને મેન્ટરિંગ કોર્સ અને આઇજીપીમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા જે પ્રારંભિક અને મુખ્ય પરીક્ષા પાસ કર્યા પછી જ અમલમાં આવે છે.

ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019 ની કલમ 2 (28) (iv) ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતોને વ્યાખ્યાયિત કરે છે, જેમાં "જાણી જોઈને મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવવામાં આવે છે" તેનો સમાવેશ થાય છે. સી.સી.પી.એ.એ અવલોકન કર્યું છે કે કેટલીક કોચિંગ સંસ્થાઓ તેમની જાહેરાતોમાં એક જ સફળ ઉમેદવારના નામ અને ફોટોગ્રાફ્સનો ઉપયોગ કરે છે, જ્યારે ઇરાદાપૂર્વક તેમના દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમો વિશે મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવે  છે જેથી છેતરપિંડી ઉભી કરી શકાય કે સફળ ઉમેદવારો કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં નિયમિત વર્ગખંડના વિદ્યાર્થીઓ હતા અથવા જાહેરાતમાં આપવામાં આવતા ઘણા અભ્યાસક્રમોના વિદ્યાર્થીઓ હતા. તેથી, સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ અંગેની માહિતી ગ્રાહકોના જ્ઞાન માટે મહત્વપૂર્ણ છે જેથી તેઓ અભ્યાસક્રમ અને કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ /પ્લેટફોર્મ નક્કી કરતી વખતે તેમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે જાણકાર પસંદગી કરી શકે.

સીસીપીએએ કોચિંગ સંસ્થાઓ દ્વારા ભ્રામક જાહેરાતો સામે કાર્યવાહી કરી હતી. આ સંદર્ભે સીસીપીએ દ્વારા અત્યાર સુધીમાં વિવિધ કોચિંગ સંસ્થાઓને ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો બદલ 45 નોટિસ ફટકારવામાં આવી છે. સીસીપીએએ 22 કોચિંગ સંસ્થાઓ પર 71 લાખ 60 હજારનો દંડ ફટકાર્યો છે અને તેમને ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો બંધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.

AP/IJ/GP/JD