વિશ્વ શૌચાલય દિવસ (નવેમ્બર 19) પર શરુ કરવામાં આવેલા "હમારા શૌચાલય: હમારા સન્માન" (HSHS) ઝુંબેશ 10 ડિસેમ્બરે સમાપ્ત થાય છે, જેમાં માનવ અધિકાર દિવસ પર સ્વચ્છતાને ગૌરવ અને માનવ અધિકારો સાથે સંરેખિત કરે છે. જળ શક્તિ મંત્રાલયના પીવાના પાણી અને સ્વચ્છતા વિભાગ દ્વારા આયોજિત, ત્રણ સપ્તાહના અભિયાને સમગ્ર ભારતમાં સમુદાયોને એકત્ર કર્યા, સ્વચ્છતાને સામૂહિક ગૌરવ અને જવાબદારીની બાબત તરીકે સ્પોટલાઇટમાં લાવ્યા હતા.

રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં આયોજિત 50,500થી વધુ ઈવેન્ટ્સ આયોજિત કરાઈ અને 38 લાખથી વધુ લોકોની ભાગીદારી સાથે, HSHS અભિયાને નોંધપાત્ર સીમાચિહ્નો હાંસલ કર્યા છે:

• 1.54 લાખથી વધુ કોમ્યુનિટી સેનિટરી કોમ્પ્લેક્સ (CSCs)નું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હતું અને તેની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો, જે હાલના CSCના 70%થી વધુને આવરી લે છે.
• 3.35 લાખથી વધુ નવા વ્યક્તિગત ઘરગથ્થુ શૌચાલયો (IHHL) મંજૂર કરવામાં આવ્યા હતા, જેનાથી સ્વચ્છતાના નિર્ણાયક ગાબડાઓ બંધ થયા હતા.
• રાત્રી ચૌપાલો અને સ્વચ્છતા અભિયાન સહિતની હજારો ગ્રામીણ ઘટનાઓએ સામૂહિક સહભાગિતાને પ્રેરણા આપવામાં આવી હતી.
• 600થી વધુ DWSM બેઠકો હાથ ધરવામાં આવી હતી.
• વિવિધ રાજ્યોમાં જિલ્લા કાર્યો આયોજિત કરાયા.

અભિયાનની શરૂઆત વખતે બોલતા, જળ શક્તિના કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી સી.આર. પાટીલે કહ્યું: “શૌચાલય એ માત્ર એક સુવિધા નથી; તે ગૌરવ, સ્વચ્છતા અને આરોગ્યનું પ્રતીક છે. દરેક વ્યક્તિને #ToiletsForDignity નો અધિકાર મળે તે સુનિશ્ચિત કરવાનો અમારો સામૂહિક પ્રયાસ છે, કારણ કે તે માત્ર શારીરિક સ્વચ્છતા જ નહીં પરંતુ માનસિક અને સામાજિક સન્માન પણ દર્શાવે છે. શૌચાલયનો ઉપયોગ આપણને રોગોથી બચાવે છે અને આપણા બાળકો માટે સ્વસ્થ અને સુરક્ષિત ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરે છે. HSHS સૂત્ર, 'શૌચાલય સવારે, ઝિંદગી નિખારે' #ToiletsForDignity માટે પ્રતિબદ્ધ છે, જે દરેક વ્યક્તિ માટે ગૌરવ અને આદરનું કારણ છે.

અભિયાનમાં ભારતની સ્વચ્છતા યાત્રાની વિવિધતા અને નવીનતા દર્શાવવામાં આવી હતી, જેમાં લગભગ તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની ઉત્સાહપૂર્વક ભાગીદારી અને ભારતના વિવિધ ભાગોમાંથી પરિવર્તનની વાર્તાઓ શેર કરવામાં આવી હતી.

• જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં, મોબાઇલ એલઇડીથી સજ્જ વાહનોએ તમામ જિલ્લાઓમાં સ્વચ્છતા જાગૃતિ લાવી, ટેક્નોલોજીને સામુદાયિક જોડાણ સાથે મિશ્રિત કરી હતી.
• બિહારે છેલ્લી માઈલનો સમાવેશ સુનિશ્ચિત કરવા માટે SHG જૂથો દ્વારા રાજ્ય સર્વેક્ષણ હાથ ધર્યું અને જાગૃતિ લાવવા અને યુવાનોની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે ડિજિટલ સિસ્ટમ્સ અને શાળા-આધારિત પ્રવૃત્તિઓનો ઉપયોગ કર્યો હતો.
• ઉત્તરપ્રદેશના ભદોહીમાં તેમની સુલભતા અને જાળવણીને સુનિશ્ચિત કરીને CSCને ટ્રૅક કરવા માટે Google Mapsને એકીકૃત કરી હતી. મહોબા જિલ્લાની સતારી ગ્રામ પંચાયતે સ્વચ્છતા સુવિધાઓની પહોંચ વધારવા માટે સેનિટરી માર્ટની સ્થાપના કરી હતી.
• બસ્તર જિલ્લામાં ફેકલ સ્લજ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (FSTP)નું ઉદ્ઘાટન, ટોચના નેતૃત્વ દ્વારા સક્રિય ભાગીદારી જેમાં કલેક્ટરે રાજમિસ્ત્રી તરીકે કામ કરીને બીજાને પ્રેરિત કર્યા અને છત્તીસગઢમાં અપશિષ્ટ પૃથક્કરણ શેડનું રૂપાંતરણ કર્યું હતું.
• રાજસ્થાનમાં વપરાશકર્તાઓ દ્વારા 750થી વધુ ગુલાબી શૌચાલય બનાવવામાં આવ્યા અને 1 લાખથી વધુ IHHLને સુશોભિત કરવામાં આવ્યા હતા.
• ગુજરાતમાં શાળાઓમાં ‘આપણું શૌચાલય, આપણું સન્માન’ અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે.
• પશ્ચિમ બંગાળમાં તમામ જી.પી.માં મોડેલ શૌચાલયની સ્થાપના કરવામાં આવી.
• કર્ણાટક અને તમિલનાડુમાં, CSCs અને IHHLsના બ્યુટીફિકેશને સ્વચ્છતા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને સામુદાયિક સીમાચિહ્નોમાં પરિવર્તિત કર્યું.

આ અભિયાનમાં રાજ્યપાલો, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, સંસદના સભ્યો, રાજ્યના મંત્રીઓ, ધારાસભ્યો અને પંચાયત નેતાઓની સક્રિય ભાગીદારી જોવા મળી હતી, જે સામૂહિક કાર્યવાહીના મહત્વને રેખાંકિત કરે છે. લાંબા ગાળાની જવાબદારી અને સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરીને રાજ્ય, જિલ્લા અને ગ્રામ પંચાયત સ્તરે જળ અને સ્વચ્છતા સમિતિઓને સક્રિય કરવામાં આવી હતી.

DDWS એ MyGov સાથે મળીને HSHSની ઉજવણી કરવા માટે ટોયલેટ ફોટોગ્રાફી સ્પર્ધાનું આયોજન કર્યું હતું, જે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા નાગરિકોને સર્જનાત્મક, તેમના શૌચાલયના ફોટોગ્રાફ્સ, ODF સ્થિરતા અને 'સંપૂર્ણ સ્વચ્છતા' ધ્યેયોની જાગૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા પર કેન્દ્રિત છે.

વિશ્વ શૌચાલય દિવસને માનવ અધિકાર દિવસ સાથે જોડતી ઝુંબેશ

માનવ અધિકાર દિવસ પર સમાપ્ત કરીને, HSHS અભિયાન સ્વચ્છતા અને મૂળભૂત અધિકારો વચ્ચેના આંતરિક જોડાણને પ્રકાશિત કરે છે. કાર્યકારી અને સ્વચ્છ શૌચાલયોની ઍક્સેસ એ ગૌરવ, સલામતી અને સમાનતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે કેન્દ્રિય છે, ખાસ કરીને મહિલાઓ અને સીમાંત સમુદાયો માટે.

જેમ જેમ ઝુંબેશ આજે સમાપ્ત થાય છે, તેમ તે આગળના કામ માટે મજબૂત પાયો છોડી જાય છે. આ અભિયાન દરમિયાનની સિદ્ધિઓ દર્શાવે છે કે સંપૂર્ણ સ્વચ્છતા તરફની આપણી સફર હજુ પૂરી થઈ નથી.

આ મિશન નિરંતર પ્રતિબદ્ધતા, નવીનતા અને સામૂહિક પ્રયાસની માંગ કરે છે જેથી કરીને તે સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે કોઈ પાછળ ન રહી જાય. કરવામાં આવેલ કાર્ય અમારા સતત પ્રયાસો માટે આધારરેખા તરીકે કામ કરે છે, જે યાદ અપાવે છે કે સ્વચ્છ, સ્વસ્થ અને ગૌરવપૂર્ણ ભારતનું વિઝન માત્ર સતત કાર્ય અને સતત જન આંદોલન દ્વારા જ સાકાર થઈ શકે છે. સાથે મળીને, આપણે આ આકાંક્ષાને વાસ્તવિકતામાં પરિવર્તિત કરી શકીએ છીએ, સ્વચ્છતાને આપણા રાષ્ટ્રની પ્રગતિનો પાયો બનાવી શકીએ છીએ.

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com