#IFFIWood, 23 नोव्‍हेंबर 2024

गोंयच्या 55व्या भारतीय आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवांत नामनेचो सिनेमाटोग्राफर जॉन सील हांणी  " इन कन्वरसेशन" सत्रांत ताच्या विस्तारीत कारकिर्द आनी छायाचित्रण कले विशींच्या अंतर्दृष्टीचेर  उजवाड घालो.  सील हाणें दृश्य कथाकथनांतल्या उजवाडाच्या परिवर्तनकारी प्रभावाचेर भासाभास करून दर एका चित्रपटाखातीर नवो दृष्टीकोन तयार करपाचें म्हत्व उक्तायलें. 

सिनेमॅटोग्राफीखातीर कसलेच नेमावळ ना -दर एका प्रकल्पाखातीर, ताची खाशेली पटकथा, भूगोल आनी संदर्भा सयत, नव्या विचारांची गरज ताणें उक्तायली. 

सीलाचो प्रवास 1960 च्या दशकांत सुरू जालो जेन्ना ऑस्ट्रेलियन चित्रपट उद्देग वयर सरतालो. ताणें डॉक्युमेंटरी ते नाटक मेरेनच्या सगळ्या माध्यमांतल्यान काम करून फिल्म मळावेले सिनेमॅटोग्राफीतले  बारकावे शिकलें. ऑस्ट्रेलियन ब्रॉडकास्टिंग कॉर्पोरेशन (एबीसी) हे संस्थेवांगडा ताणें केल्ल्या वावराक लागून घोड्यांची सर्त कव्हर करप आनी दूरचित्रवाणीचेर लघुपटांचें चित्रीकरण करपाची संद तांका मेळ्ळी . घोड्यांची सर्त कशी कव्हर करची हाचेर हांव लांब व्याख्यान दिवंक शकता अशें तांणी सांगलें.

ऑस्ट्रेलियन सिनेमा उद्देग फुलताना, सील आनी ताच्या वांगड्यांनी “एक वाइड-शॉट – मध्यम-शॉट आनी एक क्लोज-अप” ह्या अमेरिकेच्या सूत्रात्मक रचणुक वापरून न्हय तर स्वताच्याआवडीन  फिल्मां तयार केलीं . आंतरराष्ट्रीय पांवड्यार खास करून अमेरिकेंत ह्या पद्दतीची तोखणाय जाली, जंय ऑस्ट्रेलियन अर्थसंकल्प आनी वेळापत्रकाच्या मर्यादे भितर काम करपाच्या पद्दतीची चित्रपट निर्मात्यांनी तोखणाय केली. “सिनेमॅटोग्राफीची नेमावळ ना. एका सिनेमा खातीर एक शैली तयार केल्ली आसतली –  ताची तोखणाय जातली आनी तीच शैली फुडल्या सिनेमांत वापरूंक शकता अशें दिसूं येता. पूण ना! दरेक चित्रपट वेगळोच आसता. ऑस्ट्रेलियांत आमी ‘व्हॉट इफ’ पद्दत चालीक लायली. ‘अशें जालें जाल्यार कितें? हें हांगाच आसलें जाल्यार कितें?’ हे प्रस्न आमी उप्रासले अशें तांणी सांगले. 

कॅमेरा वेवसायीकान दर एका नव्या चित्रपटाक आपलो पयलो चित्रपट म्हणून पळोवचो  अशे सील हांणी मत  मांडले. काळाप्रमाण एकूच कॅमेरो वापरपांवेल्यान  मुखार जायत्या कॅमेऱ्यांकडेन कशें संक्रमण केलें, जाका लागून कलाकारांचे अधिक डायनॅमिक आनी सुधारित दृश्यांचे चित्रण करपाक मेळ्ळें हें विशी ते उलयलें . एका दृश्याच्या चित्रीकरणावेळार अभिनेत्यान पटकथेंत नाशिल्लो एक टूथपिक चुकीन कसो उडयलो पूण उपरांत ह्याच दृश्यात कशी सोबीतपणान सुधारणा केली तेचो उगडास सील हांणी  काडलो आनी सांगले की . “तेन्नाच म्हाका कळ्ळें की आमी एकाच वेळार दोन कॅमेऱ्यांनी क्रॉस शूट करुंक शकतात.” “एखाद्या मनशाक कांय तंत्रीक प्रस्न आयले जाल्यार आपत्कालीन स्थितींत मजत जावची म्हण  त्या काळांत आमी सदांच गरजेपरस वेलें  कॅमेरा  घेवन वताले, देखून त्या  चित्रीकरणावेळार  हांवें फकत ‘‘इमर्जन्सी’ अशें म्हणलें आनी डायरेक्टराक दोळे मिचकायलें,  ताका ताचो अर्थ समजलो  आनी अशें तरेन आमी दोन कॅमेरे सेट करून उरिल्ले  दृश्य शूट केले ,” अशे म्हणत तो हांसलो.

तशेंच लायटींग कॅमेरामॅन आनी ऑपरेटर ह्या दोनूय प्रकारांचें म्हत्व सील हांणी स्पश्ट केलें, कारण ताका लागून दिग्दर्शक आनी कलाकारां कडेन लागींचें नातें निर्माण जाता, जें आकर्शक चित्रपट तयार करपाक गरजेचें आसता. “जेन्ना म्हजे जायते इश्ट कॅमेरा वेवसायांत उंचेल्या पांवड्यार पावले तेन्ना हांवें लायटींग कॅमेरामन आनी ऑपरेटर जावपाक पसंत केलें कारण म्हाका सदांच दिसतालें की हांव दिग्दर्शकाच्या  लागीं रावून ताका जाय तें व्हिज्युअल हाडपाक मदत करतां.”

सादरीकरणांत अभिनेत्याची बाजू समजून घेवपाचे यत्न आनी कॅमेरा व्यक्तीच्या तंत्रीक आंगांक लागून तांकां कश्यो आडमेळीं येवंक शकतात हें सील हांणी सांगलें. “म्हाका सदांच  अभिनेतो  यंत्रीक जाता अशें दिसलें जेन्ना तांकां योग्य फोकस वा शॉट मेळोवपाक जमनीर मार्क केल्ल्या  ‘चिन्नांचो’ उपेग करचो  पडलो  -जें चिन्न चडशे फांवट  कॅमेरा क्रू वा फोकस पुलरान केल्लें आसता.” हें तांचें काम न्हय तर कॅमेरा मनशाचें अशें तांणी स्पश्ट केलें. देखून, ताणें कॅमेऱ्या खातीर चिन्न करप पसंत केलें – जंय योग्य फोकस खंयच्यान मेळटलो तें वांगड्यांक कळटालें आनी अभिनेत्याक ताचो हुस्को करपाची गरज नाशिल्ली.

ताणें स्लाइड-इन बोर्ड हाडून आदलो क्लॅप बोर्ड कसो बदललो जाच्या आवाजाचो अभिनेत्यांक त्रास जातालो आनी  जाच्या आवाजाचेर तांका तयार जावन पात्रान समरस जावंचे पडटाले हेविशीय ताणें आपलो अणभव सांगलो. “

प्रेक्षक चित्रपटांत घुस्पून उरतात हाची खात्री करपाच्या ताच्या तत्वगिन्यानाचेर ह्या सत्रांत भर दिलो. वादळी दृश्यांतल्या कलाकारांची भावनीक तीव्रतेचे वेवस्थापन करपाची  देख दिवन  प्रेक्षकांक गुंतून दवरपी खीण कॅप्चर करपाच्या' आव्हानांचें वर्णन सील हांणी केलें,  . तशेंच दर एका चित्रपटाक एक आगळोच प्रकल्प म्हण पळोवपाक जाय, आदल्या कृतींतली पुनरावृत्ती टाळची हाचेर  तांणी भर दिलो. प्री-प्रोडक्शनाचें म्हत्व आनी दिग्दर्शकाची नदर समजून घेवप हे ताचे प्रक्रियेंतले मुखेल मुद्दे आशिल्ले, खास करून कॅमेरा लेन्स सारकिल्या तंत्रीक निवडी संबंदी, जाचो नट आनी कथा ह्या दोगांयचेर म्हत्वाचो परिणाम जावंक शकता. “प्री-प्रोडक्शनाच्या वेळार जितलें चड काम करतात तितलें चित्रीकरणावेळार  तें कॅप्चर करतना सोंपें जाता” अशे ताणें सांगले. 
  
सीलाच्या संवादांतल्यान ताच्या अणभवाची खोलाय आनी छायाचित्रण कले कडेन आशिल्ली वचनबद्धताय उक्ती जाली, तातूंतल्यान नट आनी प्रेक्षकां कडेन खोलायेन संबंद दवरून दर एका नव्या चित्रपटाक अनुकूल करप आनी नवें करप कितलें म्हत्वाचें तें दिसून आयलें.

अपंगत्व आशिल्ले व्यक्ती बरे सिनेमाटोग्राफर जावंक शकनात असो सामान्य विचार आशिल्ल्यान नव्या युगाचे कॅमेरे – डिजिटल वेगवेगळ्या सक्षम व्यक्तींक सिनेमाटोग्राफर जावपाक मदत करतात काय ह्या प्रस्नाक जाप दितना,  अर्थांतच कॅमेरे खऱ्यांनीच कोणाकूय मजत करूंक शकतात असो विश्वास तांणी उक्तायलो. “ स्क्रिप्ट महत्वाचे !” अशे म्हणत  शारिरीक अपंगत्व एखाद्या  निर्मात्याक आडावंक शकना हाचेर ताणें  भर दिलो.

* * *

PIB IFFI CAST AND CREW | Subhash/Utkarsha/Darshana | IFFI 55