પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં મંત્રીમંડળે પ્રધાનમંત્રી વિદ્યાલક્ષ્મીને  કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની નવી યોજના મંજૂર કરી દીધી છે, જે પ્રતિભાશાળી વિદ્યાર્થીઓને નાણાકીય સહાયતા પ્રદાન કરવા ઇચ્છે છે, જેથી નાણાકીય તંગી કોઈને પણ ઉચ્ચ અભ્યાસ કરતાં અટકાવી ન શકે. પ્રધાનમંત્રી વિદ્યાલક્ષ્મી રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ, 2020માંથી બહાર આવેલી અન્ય મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલ છે, જેમાં એવી ભલામણ કરવામાં આવી હતી કે, સરકારી અને ખાનગી એમ બંને પ્રકારનાં એચઇઆઇમાં વિવિધ પગલાં મારફતે પ્રતિભાશાળી વિદ્યાર્થીઓને નાણાકીય સહાય ઉપલબ્ધ કરાવવી જોઈએ. પીએમ વિદ્યાલક્ષ્મી યોજના હેઠળ, કોઈપણ વિદ્યાર્થી કે જે ગુણવત્તાયુક્ત ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થા (ક્યુએચઈઆઈ) માં પ્રવેશ મેળવે છે, તે  ટ્યુશન ફી અને અભ્યાસક્રમને લગતા અન્ય ખર્ચની સંપૂર્ણ રકમને આવરી લેવા માટે બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી કોલેટરલ ફ્રી, ગેરેન્ટર ફ્રી લોન મેળવવા માટે પાત્ર બનશે.આ યોજનાનું સંચાલન સરળ, પારદર્શક અને વિદ્યાર્થીઓને અનુકૂળ સિસ્ટમ મારફતે કરવામાં આવશે, જે આંતર-કાર્યક્ષમ અને સંપૂર્ણપણે ડિજિટલ હશે.

આ યોજના દેશની ટોચની ગુણવત્તા ધરાવતી ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને લાગુ પડશે, જે એનઆઈઆરએફ રેન્કિંગ્સ દ્વારા નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે - જેમાં તમામ એચઇઆઇ, સરકારી અને ખાનગીનો સમાવેશ થાય છે, જેને એકંદર, કેટેગરી-સ્પેસિફિક અને ડોમેન સ્પેસિફિક રેન્કિંગમાં એનઆઈઆરએફમાં ટોચના 100 માં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે; રાજ્ય સરકારના એચ.ઈ.આઈ.ને એન.આઈ.આર.એફ. અને કેન્દ્ર સરકાર સંચાલિત તમામ સંસ્થાઓમાં 101-200માં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. નવીનતમ એનઆઈઆરએફ રેન્કિંગનો ઉપયોગ કરીને આ સૂચિને દર વર્ષે અપડેટ કરવામાં આવશે, અને તેની શરૂઆત 860 ક્વોલિફાઇંગ ક્યુએચઇઆઇથી થશે, જેમાં 22 લાખથી વધુ વિદ્યાર્થીઓને આવરી લેવામાં આવશે, જેથી પીએમ-વિદ્યાલક્ષ્મીનો લાભ સંભવિત રીતે મેળવી શકાય. જો તેઓ એવી રીતે ઇચ્છે તો.

₹ 7.5 લાખ સુધીની લોનની રકમ માટે, વિદ્યાર્થી બાકી ડિફોલ્ટના 75% ની ક્રેડિટ ગેરંટી માટે પણ પાત્ર રહેશે. આનાથી આ યોજના હેઠળ વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ લોન ઉપલબ્ધ કરાવવામાં બેંકોને ટેકો મળશે.

ઉપરોક્ત ઉપરાંત , ₹ 8 લાખ સુધીની વાર્ષિક પારિવારિક આવક ધરાવતા અને અન્ય કોઈ પણ સરકારી શિષ્યવૃત્તિ અથવા વ્યાજમાં રાહત યોજના હેઠળ લાભ મેળવવાને પાત્ર ન હોય તેવા વિદ્યાર્થીઓ માટે, મોરેટોરિયમ સમયગાળા દરમિયાન ₹ 10 લાખ  સુધીની લોન માટે વ્યાજમાં 3 ટકાની સહાય પણ આપવામાં આવશે. દર વર્ષે એક લાખ વિદ્યાર્થીઓને ઇન્ટરેસ્ટ સબવેન્શન સપોર્ટ આપવામાં આવશે. જે વિદ્યાર્થીઓ સરકારી સંસ્થાઓના છે અને ટેકનિકલ/પ્રોફેશનલ કોર્સ પસંદ કર્યા છે તેમને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવશે. વર્ષ 2024-25થી 2030-31 દરમિયાન રૂ. 3,600 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે અને આ સમયગાળા દરમિયાન 7 લાખ નવા વિદ્યાર્થીઓને વ્યાજમાં આ માફીનો લાભ મળવાની અપેક્ષા છે.

ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગ પાસે યુનિફાઇડ પોર્ટલ "પીએમ-વિદ્યાલક્ષ્મી" હશે, જેના પર વિદ્યાર્થીઓ તમામ બેંકો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી સરળ એપ્લિકેશન પ્રક્રિયા દ્વારા એજ્યુકેશન લોન તેમજ ઇન્ટરેસ્ટ સબવેન્શન માટે અરજી કરી શકશે. વ્યાજમાં છૂટની ચુકવણી ઇ-વાઉચર અને સેન્ટ્રલ બેંક ડિજિટલ કરન્સી (સીબીડીસી) વોલેટ દ્વારા કરવામાં આવશે.

પ્રધાનમંત્રી વિદ્યાલક્ષ્મી ભારતનાં યુવાનો માટે ગુણવત્તાયુક્ત ઉચ્ચ શિક્ષણની મહત્તમ સુલભતા માટે શિક્ષણ અને નાણાકીય સર્વસમાવેશકતાનાં ક્ષેત્રોમાં ભારત સરકારે છેલ્લાં એક દાયકામાં હાથ ધરેલી વિવિધ પહેલોની શ્રેણીનાં અવકાશ અને પહોંચને વધારે ગાઢ બનાવશે. આ કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની ઇન્ટરેસ્ટ સબસિડી (સીએસઆઇએસ) અને ક્રેડિટ ગેરંટી ફંડ સ્કીમ ફોર એજ્યુકેશન લોન્સ (સીજીએફએસઈએલ)ની પૂર્તિ કરશે, જે ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા લાગુ કરવામાં આવેલી પીએમ-યુએસપીની બે ઘટકોની યોજનાઓ છે. પીએમ-યુએસપી સીએસઆઇએસ હેઠળ રૂ. 4.5 લાખ સુધીની વાર્ષિક પારિવારિક આવક ધરાવતા અને માન્ય સંસ્થાઓ પાસેથી ટેકનિકલ/વ્યાવસાયિક અભ્યાસક્રમોમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને રૂ. 10 લાખ સુધીની શૈક્ષણિક લોન માટે મોરેટોરિયમ સમયગાળા દરમિયાન સંપૂર્ણ વ્યાજમાં માફી મળે છે. એટલે પ્રધાનમંત્રી વિદ્યાલક્ષ્મી અને પીએમ-યુએસપી સંયુક્તપણે તમામ લાયકાત ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓને ગુણવત્તાયુક્ત એચઇઆઇમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા માટે સંપૂર્ણ સાથસહકાર પ્રદાન કરશે તથા માન્ય એચઇઆઇમાં ટેકનિકલ/વ્યાવસાયિક શિક્ષણ મેળવશે.

AP/GP/JD