ଭାରତରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବିଭିନ୍ନ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ମିଳୁଥିବା ମିଥ୍ୟା ବୋମା ଧମକକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଜାରି କରି ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ (ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ) ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଛି । ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ଆଇଟି ଆଇନ, ୨୦୦୦, ଆଇଟି (ମଧ୍ୟସ୍ଥ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ମିଡିଆ ଆଚାର ସଂହିତା) ନିୟମ, ୨୦୨୧ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂହିତା (ବିଏନଏସ), ୨୦୨୩କୁ ପାଳନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ନାଗରିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ବେଆଇନ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ତୁରନ୍ତ ହଟାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଏଭଳି ବିମାନ ଚଳାଚଳ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ମିଥ୍ୟା ବୋମା ଧମକ ଦିଆଯିବା ଭଳି ମନ୍ଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁ ଦେଶର ଜନଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି। ଏଭଳି ମିଥ୍ୟା ବୋମା ଧମକ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ବେଳେ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତାକୁ ମଧ୍ୟ ବିପନ୍ନ କରିଥାଏ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ‘ଫରୱାର୍ଡିଂ/ରି-ସେୟାରିଂ/ରି-ପୋଷ୍ଟିଂ/ରି-ଟୁଇଟ୍’ ବିକଳ୍ପ ଉପଲବ୍ଧ ଥିବାରୁ ଏଭଳି ମିଥ୍ୟା ବୋମା ଧମକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଭାବେ ବ୍ୟାପୁଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଏଭଳି ମିଥ୍ୟା ବୋମା ଧମକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଭୁଲ ସୂଚନା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏହା ଜନଶୃଙ୍ଖଳା, ବିମାନ ଚଳାଚଳ ଏବଂ ବିମାନ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାରେ ବ୍ୟାପକ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।

ଆଇଟି ଆଇନ ଓ ନିୟମାବଳୀ ଅଧୀନରେ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଆଇନ, ୨୦୦୦ (‘‘ଆଇଟି ଆକ୍ଟ’’) ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା (ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଗାଇଡଲାଇନ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ମିଡିଆ ଆଚରଣ ସଂହିତା) ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୨୧ (‘‘ଆଇଟି ନିୟମ, ୨୦୨୧’’) ଅଧୀନରେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ସମେତ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନଙ୍କର ରାଜ୍ୟର ଜନଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ନିରାପତ୍ତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଏଭଳି ଭୁଲ ସୂଚନାକୁ ତୁରନ୍ତ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଦାୟିତ୍ୱ ରହିଛି।

ଆଇଟି ନିୟମ, ୨୦୨୧ ଅନୁଯାୟୀ ଏଭଳି ଦାୟିତ୍ୱର ଅଂଶ ସ୍ୱରୂପ, କୌଣସି ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ କୌଣସି ବେଆଇନ କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା ସୂଚନା ହୋଷ୍ଟ କରିବା, ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଅପଲୋଡ୍, ସଂଶୋଧନ, ପ୍ରକାଶ, ପ୍ରେରଣ, ଷ୍ଟୋର୍, ଅପଡେଟ୍ କିମ୍ବା ସେୟାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ନ ଦେଇ ତୁରନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ସମେତ ସବୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଅଟେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଆଇଟି ଆଇନର ଧାରା ୭୯ ଅନୁଯାୟୀ ଯଦି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ଆଇଟି ନିୟମ, ୨୦୨୧ ସହ ଆଇଟି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦାୟିତ୍ୱ ପାଳନ ନ କରନ୍ତି କିମ୍ବା ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କିମ୍ବା ସହାୟତାପ୍ରାପ୍ତ, ବେଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କିମ୍ବା ସହାୟତା କରନ୍ତି ତା’ହେଲେ ସେହି ମଧ୍ୟସ୍ଥିମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉପଲବ୍ଧ କିମ୍ବା ହୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା କୌଣସି ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ ସୂଚନା, ଡାଟା କିମ୍ବା ଯୋଗାଯୋଗ ଲିଙ୍କ୍ ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ୱରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ ।

ଯଦି ଆଇଟି ନିୟମ, ୨୦୨୧ରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଉପଯୁକ୍ତ ତଦାରଖ ଦାୟିତ୍ବ ପାଳନ କରିବାରେ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଆଇଟି ଆଇନର ଧାରା ୭୯ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସେହି ମଧ୍ୟସ୍ଥିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ ଏବଂ ସେମାନେ ଆଇଟି ଆଇନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂହିତା ୨୦୨୩ (‘‘ବିଏନଏସ’’) ସମେତ ଯେକୌଣସି ଆଇନ ଅଧୀନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଫଳାଫଳମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବେ ।

ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ସମେତ ସମସ୍ତ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ୱକୁ ଦୋହରାଇଛି:

• ଭୁଲ ସୂଚନାକୁ ତୁରନ୍ତ ହଟାଇବା: ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟସ୍ଥଙ୍କ ସମେତ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଯଥେଷ୍ଟ ଦାୟିତ୍ୱ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ କଠୋର ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ବୋମା ଧମକ ସମେତ ବେଆଇନ ସୂଚନାକୁ ଅକ୍ଷମ କିମ୍ବା ହଟାଇବା ଉଚିତ୍ ।
• ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, ୨୦୨୩ ଅଧୀନରେ ଅପରାଧର ରିପୋର୍ଟିଂ: ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ଭାରତର ଏକତା, ଅଖଣ୍ଡତା, ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ, ନିରାପତ୍ତା କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।
• ସରକାରୀ ଏଜେନ୍ସିମାନଙ୍କ ସହିତ ସହଯୋଗ: ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟସ୍ଥମାନେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କିମ୍ବା ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ (ଯଥାସମ୍ଭବ, କିନ୍ତୁ ୭୨ ଘଣ୍ଟାରୁ ଅଧିକ ନୁହେଁ) କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରୀ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ସୂଚନା ଏବଂ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ପାଇଁ ଏଠାରେ କ୍ଲିକ୍‌ କରନ୍ତୁ

*********

PIB Bhubaneswar| P.S/Swadhin