ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ ବୈଠକରେ ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ବିଭାଗ (ଡିବିଟି)ର ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନାକୁ ବାୟୋମ୍ୟାନୁଫାକ୍ଚରିଂ ଏବଂ ବାୟୋଫାଉଣ୍ଡରୀ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ଉପାଦାନ ସହିତ 'ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନୋଭେସନ ଆଣ୍ଡ ଏଣ୍ଟରପ୍ରେନରସିପ୍ ଡେଭଲପମେଣ୍ଟ (ବାୟୋ-ରାଇଡ୍)' ଭାବେ ମିଶ୍ରଣ କରିବାକୁ ମଞ୍ଜୁରି ମିଳିଛି।

ଏହି ଯୋଜନାରେ ତିନୋଟି ବ୍ୟାପକ ଉପାଦାନ ରହିଛି:

କ) ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ (ଆରଆଣ୍ଡଡି);

ଖ) ଶିଳ୍ପ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗ ବିକାଶ (ଆଇଆଣ୍ଡଇଡି)

ଗ) ବାୟୋମ୍ୟାନୁଫାକ୍ଚରିଂ ଏବଂ ବାୟୋଫାଉଣ୍ଡରୀ

୨୦୨୧-୨୨ରୁ ୨୦୨୫-୨୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୫ତମ ଅର୍ଥ ଆୟୋଗ ଅବଧି ରେ ଏକତ୍ରିକରଣ ଯୋଜନା 'ବାୟୋ-ରାଇଡ୍'ର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ୯୧୯୭ କୋଟି ଟଙ୍କା ରହିଛି।

ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ଯୋଜନା ଉଦ୍ଭାବନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଜୈବ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଜୈବ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭାବେ ଭାରତର ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଗବେଷଣାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା, ଉତ୍ପାଦ ବିକାଶକୁ ବଢ଼ାଇବା ଏବଂ ଶୈକ୍ଷିକ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରୟୋଗ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିବା । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, କୃଷି, ପରିବେଶ ସ୍ଥାୟୀତା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶକ୍ତି ଭଳି ଜାତୀୟ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଜୈବ ଉଦ୍ଭାବନର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ମିଶନର ଏକ ଅଂଶ ହେଉଛି ଏହି ଯୋଜନା । ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ସ୍କିମ୍ ର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ହେବ –

• ଜୈବ-ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ: ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ଜୈବ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କୁ ବିହନ ପାଣ୍ଠି, ଇନକ୍ୟୁବେସନ୍ ସହାୟତା ଏବଂ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ପୋଷଣ କରିବ।

• ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଅଭିନବତା : ଏହି ଯୋଜନା ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ବାୟୋଲୋଜି, ବାୟୋଫାର୍ମାସ୍ୟୁଟିକାଲ୍, ବାୟୋଏନର୍ଜି ଏବଂ ବାୟୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଗବେଷଣା ଏବଂ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁଦାନ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପ୍ରଦାନ କରିବ ।

• ଶିଳ୍ପ-ଶିକ୍ଷା ସହଯୋଗକୁ ସୁଗମ କରିବା: ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ଜୈବ-ଭିତ୍ତିକ ଉତ୍ପାଦ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବାଣିଜ୍ୟକରଣକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ଗବେଷଣା ସଂଗଠନ ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ।

• ସ୍ଥାୟୀ ଜୈବ ଉତ୍ପାଦନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା: ଭାରତର ସବୁଜ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ଜୈବ ଉତ୍ପାଦନରେ ପରିବେଶ ଗତ ସ୍ଥାୟୀ ଅଭ୍ୟାସକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବ ।

• ଅତିରିକ୍ତ ପାଣ୍ଠି ମାଧ୍ୟମରେ ଗବେଷକମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିବା: ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ କୃଷି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ଜୈବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ପରିବେଶ ସ୍ଥାୟୀତା ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗବେଷଣା ଅନୁଷ୍ଠାନ, ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଗବେଷକମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ ପାଣ୍ଠି ପ୍ରଦାନ କରି ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା, ଉଦ୍ଭାବନ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ବିକାଶକୁ ଆଗେଇ ନେବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ ।

• ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବ ସମ୍ବଳର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ: ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ବହୁବିଭାଗୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଯୁବ ଗବେଷକ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ବିକାଶ ଏବଂ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବ । ମାନବ ସମ୍ବଳ ବିକାଶର ସମନ୍ୱିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାନବ ସମ୍ବଳର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଦିଗରେ ସହାୟକ ହେବ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ ଉନ୍ନତିର ନୂତନ ଦିଗନ୍ତର ଉପଯୋଗ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବ ।

ଏହାବ୍ୟତୀତ ଦେଶରେ ଗତିଶୀଳ-ବାୟୋଅର୍ଥନୀତିକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ମାନ୍ୟବର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା 'ଲାଇଫ୍ ଷ୍ଟାଇଲ୍ ଫର୍ ଦି ଏନଭାଇରନମେଣ୍ଟ୍ (ଳାଇଫ୍‍)' ଅନୁଯାୟୀ ବାୟୋମ୍ୟାନୁଫାକ୍ଚରିଂ ଏବଂ ବାୟୋଫାଉଣ୍ଡରୀ ଉପରେ ଏକ ଉପାଦାନ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଉଛି ଯାହା ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିଗରେ ସବୁଜ ଏବଂ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶ ସମାଧାନକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ବିଶ୍ୱ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରଶମନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ । ବାୟୋ-ରାଇଡର ଏହି ନୂତନ ଉପାଦାନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଫଳାଫଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା, କୃଷି ଉତ୍ପାଦକତା ବୃଦ୍ଧି, ଜୈବ ଅର୍ଥନୀତିର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଜୈବ-ଭିତ୍ତିକ ଉତ୍ପାଦର ସ୍କେଲ୍-ଅପ୍ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟୀକରଣ, ଭାରତର ଉଚ୍ଚ କୁଶଳୀ ଶ୍ରମଶକ୍ତିର ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରିବା ଏବଂ ଉଦ୍ୟୋଗୀ ଗତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ୱଦେଶୀ ଅଭିନବ ସମାଧାନର ବିକାଶକୁ ସହଜ କରିବା ପାଇଁ 'ବାୟୋମ୍ୟାନୁଫାକ୍ଚରିଂ'ର ବିପୁଳ ସମ୍ଭାବନାକୁ ପୋଷଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି।

ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଗବେଷଣା, ଉଦ୍ଭାବନ, ଅନୁବାଦ, ଉଦ୍ୟୋଗ ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ଭାରତକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତାମୂଳକ କରିବା ଏବଂ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ୩୦୦ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ବାୟୋଅର୍ଥନୀତି ରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ବିକାଶ ଏବଂ ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉପକରଣ ଭାବରେ ଉପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଡିବିଟିର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ । ବାୟୋ-ରାଇଡ୍ ସ୍କିମ୍ 'ବିକଶିତ ଭାରତ ୨୦୪୭'ର ସ୍ୱପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବା ଦିଗରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ଦେବ।

ପୃଷ୍ଠଭୂମି:

ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ବିଭାଗ (ଡିବିଟି) ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଜୀବବିଜ୍ଞାନରେ ଉତ୍କର୍ଷତା ଏବଂ ଉଦ୍ଭାବନ ଭିତ୍ତିକ ଆବିଷ୍କାର ଗବେଷଣା ଏବଂ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।

HS