ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐੱਮਓਐੱਲਈ) ਨੇ 26 ਅਗਸਤ 2021 ਨੂੰ ਈਸ਼੍ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਈਸ਼੍ਰਮ ਨੇ 30 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਤੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਈਸ਼੍ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਲਈ "ਵਨ-ਸਟਾਪ-ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ" ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ 2024-25 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ, "ਦੂਜੇ ਪੋਰਟਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਈਸ਼੍ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਏਕੀਕਰਨ ਅਜਿਹੇ ਵਨ-ਸਟਾਪ-ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇਵੇਗਾ।" ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਈਸ਼ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ/ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਈਸ਼੍ਰਮ-ਵਨ ਸਟਾਪ ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਵਿਧਾ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਸੰਭਾਵੀ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਸਕੀਮਾਂ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

 'ਈਸ਼੍ਰਮ- ਵਨ ਸਟਾਪ ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ' ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਐੱਮਓਐੱਲਈ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜੀਵਨ ਜਯੋਤੀ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ (ਪੀਐੱਮਜੇਜੇਬੀਵਾਈ), ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ (ਪੀਐੱਮਐੱਸਬੀਵਾਈ), ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਨ ਆਰੋਗਿਆ ਯੋਜਨਾ (ਏਬੀ-ਪੀਐੱਮਜੇਏਵਾਈ), ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਟ੍ਰੀਟ ਵੈਂਡਰਜ਼ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਨਿਧੀ (ਪੀਐੱਮ-ਸਵਾਨਿਧਿ), ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਗਾਰੰਟੀ ਐਕਟ (ਮਗਨਰੇਗਾ), ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਵਾਸ ਯੋਜਨਾ ਗ੍ਰਾਮੀਣ (ਪੀਐੱਮਏਵਾਈ-ਜੀ), ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਸਕੀਮ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਸਕਿੱਲ ਇੰਡੀਆ ਡਿਜੀਟਲ ਹੱਬ (ਐੱਸਆਈਡੀਐੱਚ) ਅਤੇ ਈਸ਼੍ਰਮ ਦਾ ਦੋ-ਪੱਖੀ ਏਕੀਕਰਣ ਵੀ ਐੱਮਓਐੱਲਈ ਦੇ ਵਨ-ਸਟਾਪ-ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਇੱਕ ਫੋਕਸ ਖੇਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਗਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਏਕੀਕਰਣ ਈਸ਼੍ਰਮ ਅਤੇ ਐੱਸਆਈਡੀਐੱਚ ਰਜਿਸਟਰਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੋਰਟਲਾਂ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਭਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਲਾਭ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਕਾਮਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਕਰਮਚਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਆਸ਼ਾ ਵਰਕਰਾਂ, ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ/ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤਾਂ/ਸਭਾਵਾਂ/ਪਰਿਸ਼ਦਾਂ, ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਰੇਗਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਕਾਮੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ, ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਫਐੱਸ), ਆਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਐੱਮਓਐੱਚਯੂਏ), ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਐੱਮਓਆਰਡੀ), ਸੜਕੀ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਰਾਜਮਾਰਗ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐੱਮਓਆਰਟੀਐੱਚ) ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ/ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਐੱਮਓਐੱਲਈ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਓਐੱਫ), ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਅਥਾਰਟੀ (ਐੱਨਐੱਚਏ), ਰਾਜ ਬੀਓਸੀਡਬਲਿਊ ਬੋਰਡ ਆਦਿ ਵੱਲੋਂ ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰ-ਮੰਤਰਾਲੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਬੰਧਤ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ/ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਨੂੰ ਈਸ਼੍ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ (ਐੱਮਓਪੀਆਰ), ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਐੱਮਓਐੱਚਐੱਫਡਬਲਿਊ), ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐੱਮਓਆਰਡੀ), ਆਦਿ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੰਗਠਿਤ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਈਸ਼੍ਰਮ ਪੋਰਟਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। 

*****

ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਪਾਠਕ