ನವದೆಹಲಿ- ವಿಶ್ವದ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಬಹು-ಶಿಸ್ತಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಜರ್ನಲ್ ಆದ ನೇಚರ್ ನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ಪ್ರಮುಖ ತಜ್ಞರ ಅಧ್ಯಯನವು, ಭಾರತದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಮಿಷನ್ (ಎಸ್ಬಿಎಂ) ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಶಿಶು ಮತ್ತು ಐದು ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 60,000 - 70,000 ಶಿಶುಗಳ ಜೀವ ಉಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅರೆಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನಡೆಸಿದ ಈ ಅಧ್ಯಯನ SBM ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ಸೌಲಭ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ  ಪರಿಣಾಮ, ಮಕ್ಕಳ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಉತ್ತಮಗೊಂಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ನಿಖರ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. 2014 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಎಸ್ಬಿಎಂ, ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಮನೆಮನೆಗೆ ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬಹಿರಂಗ ಮಲವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಡವಳಿಕೆ ಬದಲಾವಣೆ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಅನನ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಈಗ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ.

ಅವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದ ಮುಖ್ಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು:

ಈ ಅಧ್ಯಯನವು ಭಾರತದ 35  ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು 640 ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ದಶಕದ (2011-2020) ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಸಾವಿರ ಜೀವಂತ ಜನನಗಳಿಗೆ ಶಿಶು ಸಾವು ಪ್ರಮಾಣ (IMR) ಮತ್ತು ಐದು ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಸಾವು ಪ್ರಮಾಣ (U5MR) ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತಗೊಂಡಿತು.

ಪ್ರಮುಖ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸೇರಿವೆ:

ಶೌಚಾಲಯ ಸೌಲಭ್ಯ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಮರಣ  ಪ್ರಮಾಣದ  ನಡುವಿನ ವಿಲೋಮ ಸಂಬಂಧ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಶೌಚಾಲಯ ಸೌಲಭ್ಯ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣದ ನಡುವೆ ಬಲವಾದ ವಿಲೋಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತೋರಿಸಿದೆ.

ಪರಿಣಾಮದ ಪ್ರಮಾಣ: 2014 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಅಭಿಯಾನ (SBM) ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಂಡ ನಂತರ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಶೌಚಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. 2014 ರಿಂದ 1.4 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೂಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ 117 ಮಿಲಿಯನ್ ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು SBM ಗೆ ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ 10 ಶೇಕಡಾ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೆಚ್ಚಳವು ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ ನವಜಾತ ಮರಣದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 0.9 ಪಾಯಿಂಟ್ ಕಡಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು U5MR ನಲ್ಲಿ 1.1 ಪಾಯಿಂಟ್ ಕಡಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.  ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 30% (ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು) ಶೌಚಾಲಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಶಿಶು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಇಳಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಕ್ಷ್ಯವಿದೆ. SBM ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 30% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶೌಚಾಲಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಪ್ರತಿ ಸಾವಿರ ಜೀವಂತ ಜನನಗಳಿಗೆ IMR ನಲ್ಲಿ 5.3 ಮತ್ತು U5MR ನಲ್ಲಿ 6.8 ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಅಧ್ಯಯನವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ. ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ, ಈ ಅಂಕಿ ಅಂಶವು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ 60,000 ರಿಂದ 70,000 ನವಜಾತ ಶಿಶುಗಳಾಗಿರುತ್ತದೆ.  ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಲು ದೃಢತೆ ಪರಿಶೀಲನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳುತನ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದರಿಂದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಮಾನ್ಯತೆ ದೃಢಪಡಿಸಿದೆ.

ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್ ಮಿಷನ್ (SBM) ನ ಅನನ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣ: ಶೌಚಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಜೊತೆಗೆ ಮಾಹಿತಿ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಂವಹನ (IEC) ಹಾಗೂ ಸಮುದಾಯದ ಸಕ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ SBM ನ ವಿಧಾನವು, ಹಿಂದಿನ  ಶೌಚಾಲಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ದೊಡ್ಡ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಆಗಿನ ಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಸಮಗ್ರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳ ಕೊರತೆ ಇತ್ತು. 

ಹೊಸ ಪ್ರಭಾವದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ: SBM ನ ಸಮಗ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶೌಚಾಲಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ನಂತರ ಶಿಶು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಸಾವು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ ಕಡಿತದ ಹೊಸ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಈ ಅಧ್ಯಯನವು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಅದರ ಪರಿವರ್ತಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ವಿಧಾನ: ಶೌಚಾಲಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಸಾವು ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ದೃಢಪಡಿಸಲು, ಅಧ್ಯಯನವು ಎರಡು-ಮಟ್ಟದ ಸ್ಥಿರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಹಿಂಜರಿತದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದೆ.  ಇದು ಜಿಲ್ಲಾಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ, ಸಂಪತ್ತು, ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಬಂದಿ ಗೊಂದಲಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. 

ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು: ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ಶೌಚಾಲಯಗಳಿಂದ ಗುದನಾಳದ ಮತ್ತು ಗುದದ ರೋಗಕಾರಕಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಅತಿಸಾರ ಮತ್ತು ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯ ಸಂಭವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ತೋರಿಸಿದೆ.  ಇವುಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಮರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಾಗಿವೆ.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಪರಿಣಾಮಗಳು:

ಶಿಶು ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನೈರ್ಮಲ್ಯದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ. SBM ನ ಅನುಷ್ಠಾನದಿಂದ ಬಂದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವು ವ್ಯಾಪಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ತಂತ್ರಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಶೌಚಾಲಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮುಂದುವರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. ಅಧ್ಯಯನದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು, ಭವಿಷ್ಯದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ವರ್ತನಾ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ಆರೋಗ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಗರಿಷ್ಠಗೊಳಿಸಲು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

*****