চলিত ১৮ তম মুম্বাই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱ উপলক্ষে, ইণ্ডিয়ান ডকুমেণ্টৰী প্ৰডিউচাৰ্ছ এছ'চিয়েশ্যনে (আইডিপিএ) 'ডকুমেণ্টৰী ফাণ্ডিংৰ বাবে নতুন সুযোগ সৃষ্টি' শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰ ওপৰত এখন মুক্ত মঞ্চৰ আয়োজন কৰে। চলচ্চিত্ৰ উদ্যোগৰ বিশিষ্ট বক্তাসকলে ভাৰতত তথ্যচিত্ৰৰ বিত্তীয় উপযোগিতাৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান আৰু সাম্ভাব্য সমাধানৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি তেওঁলোকৰ মতামত ব্যক্ত কৰে।

আলোচনাৰ শুভাৰম্ভ কৰি ভি শান্তাৰাম বঁটা বিজয়ী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা বিজয়ী শ্ৰী সঞ্জিত নাৰ্ভেকাৰে কয় যে ভাৰতত তথ্যচিত্ৰ চাবলৈ এনে দৰ্শকক আকৰ্ষিত কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ, যিসকলৰ ক্ৰয় কৰিব পৰা ক্ষমতা থাকে। তেওঁ কয় যে এনে সংস্কৃতিৰ উদ্ভৱ নহ'লে তথ্যচিত্ৰসমূহ অৰ্থনৈতিকভাৱে লাভজনক কৰিব নোৱাৰি। তেওঁ উল্লেখ কৰে যে যদিও মানুহে ৰচনামূলক চলচ্চিত্ৰৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰিবলৈ সাজু থাকে, ৰাজহ আৰ্হিৰ অভাৱৰ ফলত তথ্যচিত্ৰৰ বাবে বিত্তীয় যোগান ধৰাত বাধা আহে। "কিছুমান চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাই তেওঁলোকৰ চলচ্চিত্ৰৰ বাবে নিজেই বিত্তীয় যোগান ধৰে, যি তেওঁলোকক শৈল্পিক স্বাধীনতা প্ৰদান কৰে। আমি তথ্যচিত্ৰৰ বাবে চৰকাৰ, কৰ্পোৰেট আৰু ক্ৰাউড-চৰ্চিং পুঁজি দেখিছোঁ, কিন্তু এই প্ৰচেষ্টাবোৰৰ কোনোটোৱেই চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাৰ পক্ষত কাম কৰা নাই। যিসকল লোকে তেওঁলোকৰ ধন খৰচ কৰে তেওঁলোকেও ইয়াৰ পৰা লাভ আশা বিচাৰে।’’

প্ৰবীণ চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাগৰাকীয়ে এইটোও কয় যে নতুন প্ৰযুক্তি আৰু এমইউবিআইৰ দৰে ষ্ট্ৰীমিং প্লেটফৰ্মে তথ্যচিত্ৰৰ বাবে অধিক সুযোগ প্ৰদান কৰিছে। ভাৰতীয় তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে বৰ্তমানৰ বিত্তীয় সীমাবদ্ধতাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ‘কমাণ্ডমেণ্টছ শ্বেডো’ৰ দৰে এটা প্ৰকল্পৰ কল্পনা কৰিব পাৰিবনে?

(সোঁফালৰ পৰা বাওঁফাললৈ ফটো ড০ দেৱ কন্যা ঠাকুৰ, শ্ৰীযুত ধৰম গুলাটি, শ্ৰীযুত সঞ্জিত নাৰ্ভেকাৰ, শ্ৰীযুত প্ৰেমেন্দ্ৰ মজুমদাৰ, শ্ৰীযুত উৎপল দত্ত আৰু শ্ৰীমতী মায়া চন্দ্ৰাই ১৮ তম এমআইএফএফত মুক্ত মঞ্চৰ আলোচনাত অংশগ্ৰহণ কৰিছে)

চলচ্চিত্ৰ সমালোচক, লেখক আৰু সংগঠক শ্ৰী প্ৰেমেন্দ্ৰ মজুমদাৰে লগতে কয় যে ভাৰতীয় দৰ্শকৰ তথ্যচিত্ৰ চোৱাৰ জনপ্ৰিয় সংস্কৃতি নাই আৰু প্ৰথমে এনে দৰ্শকক আকৰ্ষিত কৰিব লাগিব যিসকলে ধন খৰচ কৰি তথ্যচিত্ৰ চায়। এমআইএফএফৰ দৰে চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱে এই ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে বুলি তেওঁ কয়। শ্ৰী মজুমদাৰে তথ্যচিত্ৰ চলচ্চিত্ৰ উদ্যোগৰ বিশ্বব্যাপী পৰিমাণৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে, যাৰ মূল্য প্ৰায় ১২ বিলিয়ন ডলাৰ, কিন্তু দুখজনকভাৱে ভাৰতৰ অংশ নিম্নতম। “ভাৰতত বছৰি প্ৰায় ১৮,০০০ ৰ পৰা ২০,০০০ চলচ্চিত্ৰই প্ৰমাণপত্ৰ লাভ কৰে। ইয়াৰ ভিতৰত, ফিচাৰ ফিল্মৰ অংশ হৈছে প্ৰায় দুই হাজাৰ। বাকীবোৰ তথ্যচিত্ৰ, কিন্তু আমি এই চলচ্চিত্ৰবোৰ ক'তো প্ৰদৰ্শিত হোৱা দেখা নাই। এনএফডিচিৰ দৰে সংগঠনে নতুন তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলৰ কামৰ প্ৰচাৰৰ বাবে যথাসম্ভৱ চেষ্টা কৰে।“

প্ৰযোজক, সঞ্চালক, সঞ্চালক, ফটোগ্ৰাফী আৰু শিক্ষাবিদ শ্ৰী ধৰম গুলাটিয়ে তথ্যচিত্ৰৰ বাবে সমৰ্পিত অ'টিটি প্লেটফৰ্মৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা উল্লেখ কৰে। তেওঁ কয় যে আধুনিক প্ৰযুক্তিয়ে তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাণৰ ব্যয় হ্ৰাস কৰিছে, যাৰ ফলত চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰকল্পসমূহৰ স্ব-বিত্তীয় যোগান ধৰিব পাৰিব। শ্ৰীযুত গুলাটিয়ে গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে কেৱল বিত্তীয় লাভেই নহয়, তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলৰ বাবে প্ৰতিশ্ৰুতিও গুৰুত্বপূৰ্ণ। তেওঁ প্ৰস্তাৱ দিয়ে যে চৰকাৰে তথ্যচিত্ৰৰ বাবে চিএছআৰ পুঁজি ব্যৱহাৰ কৰি কৰ্পোৰেটসকলক কৰ কৰ্তন প্ৰদান কৰিব আৰু কৰ লাভালাভৰ বিনিময়ত তথ্যচিত্ৰ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ মাল্টিপ্লেক্সসমূহ বাধ্যতামূলক কৰিব।

এক বেলেগ দৃষ্টিভংগী ভাগ বতৰা কৰি, অসম ডাউন টাউন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অনুশীলন অধ্যাপক আৰু লেখক শ্ৰী উৎপল দত্তই চৰকাৰৰ পৰা বিত্ত লাভ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত জটিল প্ৰশাসনিক প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। শ্ৰী দত্তই গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে মানুহে বিনামূলীয়া অফাৰৰ সলনি ধন পৰিশোধ কৰিব লগা সমলক মূল্য দিয়ে। তেওঁ পৰামৰ্শ দিয়ে যে তথ্যচিত্ৰ উৎসৱত উপস্থিতি সদায় মাচুল ল'ব লাগে।

স্বতন্ত্ৰ চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা আৰু ফ্ৰিলান্স লেখক ড০ দেৱ কন্যা ঠাকুৰে তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে ইউটিউব আৰু অ'টিটি সেৱাৰ দৰে উদীয়মান মঞ্চ বিকশিত কৰা আৰু তাত সুযোগ অন্বেষণ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। তেওঁ নিৰ্দিষ্ট বিষয়বস্তু থকা সংগঠনবোৰৰ পৰা পুঁজি বিচাৰিবলৈ আৰু কৰ্পোৰেট বিত্ত ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে। ড০ ঠাকুৰে পুঁজি আকৰ্ষিত কৰিবলৈ তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাণক প্ৰতিষ্ঠানিক ৰূপ দিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দিয়ে আৰু পৰামৰ্শ দিয়ে যে বিভিন্ন অংশীদাৰ, যেনে আইডিপিএ আৰু 'বিচিত্ৰা'য়ে তথ্যচিত্ৰৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰাৰ বাবে সহযোগিতা কৰিব। তেওঁ কয় যে এই অংশীদাৰসকলে উচ্চাকাংক্ষী চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলক ফেলোশ্বিপ দিয়া উচিত। তেওঁ লগতে ক্ৰাউড-ফাণ্ডিংৰ সম্ভাৱনা আৰু দৰ্শকক আকৰ্ষিত কৰিবলৈ মহান সমল সৃষ্টিৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। ড০ ঠাকুৰে মহিলা তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতাৰ বৰ্ধিত সংখ্যাৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰে, যি উদ্যোগটোত লিংগৰ ব্যৱধান দূৰ কৰাত সহায় কৰে।

অধিৱেশনখন চলচ্চিত্ৰ প্ৰযোজনা উদ্যোগী শ্ৰীমতী মায়া চন্দ্ৰাৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছিল যিয়ে আঙুলিয়াই দিছিল যে যুৱকসকল ফিচাৰ ফিল্মতকৈ তথ্যচিত্ৰৰ প্ৰতি কম আকৰ্ষিত হয়। তেওঁ তথ্যচিত্ৰৰ প্ৰচাৰৰ বাবে এক পৃথক সংস্থা বা পৰিৱেশ-ব্যৱস্থা স্থাপনৰ ওপৰত আলোচনাৰ আহ্বান জনায়। চন্দ্ৰাই উল্লেখ কৰে যে কৰ্পোৰেট পুঁজিয়ে শেহতীয়াকৈ কৰ্ণাটকৰ দৰে ৰাজ্যত তথ্যচিত্ৰত বিনিয়োগ আৰম্ভ কৰিছে। তেওঁ পৰামৰ্শ দিয়ে যে আইডিপিএ-য়ে তথ্যচিত্ৰ প্ৰদৰ্শনৰ বাবে আইএনঅ’এক্স আৰু পিভিআৰৰ দৰে থিয়েটাৰ চেইনৰ সৈতে অংশীদাৰী ত্বৰান্বিত কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত দৰ্শক-সংস্কৃতি বিকাশ হ’ব পাৰে।

*****

PIB Team MIFF | Nikita/ Bibin/ Darshana | 49/AA