U Myntri Rangbah Duh, Narendra Modi u la ai jingkren ha ka prokram Viksik Bharat Viksit North East ha Itanagar, Arunachal Pradesh mynta ka sngi. U Modi u la plie paidbah, aiti sha ka ri bad buh maw nongrim ruh ia ki projek bapher bapher kiba kot sha ka T 55,600 klur ha Manipur, Meghalaya, Nagaland, Sikkim, Tripura bad Arunachal Pradesh. U la aiti ruh sha ka ri ia ka Sela Tunnel bad pyllait paidbah ia ka skhim UNNATI kaba kot sha kumba T 10,000 klur. Kine ki projek na ka bynta ka roi ka par ki iadei bad ki kam rel, surok, ka koit ka khiah, ki iing, ka pule puthi, ki jingdon jingem ha ki jaka khappud, IT, kam bording, umphniang bad gas, ha ryngkat kiwei kiwei.

Ha ka jingai jingkren, u Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka prokram ha kylleng ka ri jong ka Viksit Bharat na ka Viksit Rajya. U la kdew sha ka jingkhmih lynti ba thymmai ha ki briew na ka thain shatei lammihngi na ka bynta ka Viksit Northeast. U la ai ka jingsngewnguh ia ka jingkyrshan Nari Shakti ia kane ka sienjam.

U la kdew biang sha ka jing thmu ‘Ashtalakshmi’ jong u na ka bynta ka roi ka par jong ka thain shatei lammihngi ha kaba u la ong ba kane ka thain ka dei kaba khlain ha ki kam jngoh kai, ki jingiadei bad ka thain South bad Southeast Asia. Ha ka jingkren shaphang ki projek kiba kot sha ka T 55,000 klur mynta ka sngi, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba 35,000 tylli ki longiing na Arunachal Pradesh ki la ioh ia ki iing kiba bha, ka um kor ia ki hajar tylli ki longiing na Arunachal bad Tripura bad ki projek kiba iadei bad ka leit ka wan na ka bynta ki jylla bapher bapher jong ka thain. Kine ki projek kiba iadei bad ka pule puthi, surok, lynti rel, jingdon jingem, ki hospital bad ki kam jngoh kai ki la wan ryngkat bad ka jingkular jong ka Viksit Northeast, u la bynrap. U la ong ruh ba ka jingbuh kyrpang ka pisa ha kine ki 5 snem ka long saw shah haba ianujor bad ki por mynshuwa.

U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka Mission Palm Oil, ka kam kaba kyrpang kaba la pyntreikam da ka Sorkar Pdeng da kaba phaikhmat sha ka thain shatei lammihngi bad u la pynbna ba la pyllait paidbah ia ka jaka pynmih umphniang kaba nyngkong hapoh kane ka mission mynta ka sngi. “ Ka Mission Palm Oil kan pynlong aatmanirbhar ia ka India ha ki kam umphniang bam bad kan kyntiew ia ka ioh ka kot jong ki nongrep,” la ong u Myntri Rangbah Duh uba la ai jingsngewnguh ia ki nongrep kiba rep ia une u jingthung.

“Baroh kawei ka thain shatei lammihngi ka lah ban sakhi ia ka jingmut jong ka Modi ki guarantee lyngba ki kam ka roi ka par kiba pyntrei hangne,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U la kren shaphang ka jingbuh maw nongrim ia ka Sela Tunnel bad ka kad liengsuin Doni Polo ha u snem 2019 ia kiba la dep pyllait paidbah mynta. “La ka dei ha kano kano ka por, uno uno u bnai ne uno uno u snem, u Modi u trei tang na ka bynta ka bha ka miat jong ka ri bad ki briew jong ka,” u la ong da kaba pdiang ia ka jingkyrshan jong kito kiba iadon lang ha kane ka sngi.

Ha ka jingkren shaphang ka jingai jingmynjur dang shen ka Kynhun Myntri ia ka skhim UNNATI na ka bynta ka jingkyntiew ia ki kam karkhana ha ka thain shatei lammihngi, u Myntri Rangbah Duh u la kdew sha ka rukom treikam ka Sorkar ha kaba kane ka skhim ka dei kaba la pynbna hapoh ka shi sngi bad ia ki mat treikam la pynbna. U la kdew sha ka jingpynbiang ia ki jingdon jingem kiba katkum ka juk mynta ha kine ki 10 snem, ka jingpyntreikam ia kumba 12 tylli ki jingiakut pyndem atiar bad ka jingpynbeit ia ki jingiathuh kiba iadei bad u pud u sam. Ka sienjam ka ban wan, la ong u Myntri Rangbah Duh ka dei ka jingpyniar ia ki kam karkhana ha ka thain. Ka skhim UNNATI kaba T 10,000 klur kan plie ia ki lad kiba thymmai bad kan wanrah ia ki jingbei tyngka bad ki lad ioh kam,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U la kren shaphang ka jingpeit bniah jong u ia ki startup, ki teknoloji ba thymmai, ki homestay bad ki lad kiba iadei bad ki kam jngoh kai na ka bynta ki samla jong kane ka thain.

Ha ka jingkren shaphang ka jingpeit bniah ka Sorkar ban pynsuk ia ka jingim jong ki longkmie jong ka thain, u Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka jingpynduna T 100 ia man ka tyndong gas ha ka International Women’s Day hynnin ka sngi. U la kitbok kitrwiang ruh ia baroh kawei ka kynhun jong u Myntri Rangbah ka Arunachal Pradesh na ka bynta ka kam kaba ki la pyndep ban pynbiang um kor ia ki briew jong ka jylla. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba u dap da ka jingkmen ba ka Arunachal bad ka thain shatei lammihngi ki ialam lynti ha katto katne ki dak jong ka jingkiew shaphrang bad u la ong, “Ki kam ka roi ka par ki poi sha ka Arunachal bad ka thain shatei lammihngi kum ki kjatsngi ba nyngkong.” U la kren shaphang ka jingplie paidbah ia ka projek pynbiang um dih ia 45,000 tylli ki longiing ha ka jylla. U la kren ruh shaphang ki sarovar ba la tei hapoh ka Amrit Sarovar campaign, ka jingdon ki Lakhpati Didi ha ki shnong lyngba ka jingiarap jong ki self-help group. “Ngi thmu ban don 3 klur ngut ki Lakhpati Didi ha ka ri bad ki longkmie na ka thain shatei lammihngi ruh kin ioh jingmyntoi na kane,” u la bynrap.

U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka jingieh bein mynshuwa ia ka roi ka par jong ki shnong khappud. Ha ka jingkren shaphang ka Sela Tunnel, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka rukom treikam jong u ka long katkum ka jingdonkam jong ka ri bad kam shong ha ka jingpyrkhat ban ioh vote. U Myntri Rangbah Duh u la kular ia ki kynhun iada ri ba un sa wan iakynduh ia ki ynda u la wan biang ha ka bor. Kane ka tunnel kan pynbiang ia ka lad ka leit ka wan ha kano kano ka jinglong jong ka mariang bad kan kyntiew ia ka jingsuk ha ka leit ka wan na ka bynta ki briew ka Tawang. Ka kam na ka bynta ki tunnel bapher bapher ha ka thain ka dang iaid shakhmat, la iathuh u Myntri Rangbah Duh.

U la ong ruh ba ha ka jingiapher na ka rukom treikam ba mynshuwa, u ngeit ba ki shnong khappud ki dei ki ‘shnong ba nyngkong’ bad ka Vibrant Village Programme ka pyni ia kane ka rukom pyrkhat. Mynta, ki projek surok na ka bynta kumba 125 tylli ki shnong ki la sdang bad la buh maw nongrim na ka bynta ki projek kiba don jingiadei bad ki kam jngoh kai ha 150 tylli ki shnong.

Dang pynbeit ia ki jingeh ba ki jaitbynriew ba don jingma bad ba sahdien tam hapoh ka skhim PM-JANMAN. Mynta, la buh maw nongrim ia ki Anganwadi center ha Manipur na ka bynta kine ki jaitbynriew.

U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ki kam ka roi ka par kiba iadei bad ka jingpyniasoh bad ka bording elektrik ban pynsuk ia ka jingim bad ki kam khaii. U la nujor ia ka kam ban kyntiew ia ka jingpyniasoh naduh ka por ba ioh jinglaitluid ka ri haduh u snem 2014 bad ka por hadien u 2014 bad u la pyntip ba la tei 6,000 km ki surok bah ha kine ki 10 snem ba la dep haba ianujor bad 10,000 km ha ki 70 snem bad 200 km ki lynti rel. Ha kaba iadei bad ki kam bording, u Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka kam ka ban sdang na ka bynta ka Dibang Multipurpose Hydropower Project ha Arunachal Pradesh bad ka projek Solar ha Tripura mynta ka sngi. “Ka Dibang dam kan dei kaba kynjang tam ha ka India”, u la ong, da kaba aiti ia ka jingkieng bad ka dam kaba kynjang tam sha ka thain shatei lammihngi.

U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ki kam jong u mynta ka sngi ha kaba u hap leit sha Arunachal Pradesh, Assam, West Bengal bad Uttar Pradesh. U Myntri Rangbah Duh u la kular ia ki briew ba un ym shongthait haduh ki jingdonkam kum ki iing kiba bha, ka jingioh ei ia ki mar bam, ka um dih kaba khuid, ka bording, ki painkhana, ka gas connection, ka jingioh ei ia ka jingsumar bad internet connection ha ryngkat kiewi kiwei ki dei kiba la dep pynbiang. Ha ka jingpynkut ia ka jingai jingkren jong u, u Myntri Rangbah Duh u la ong, “Ki jingthrang jong phi ki dei ki jingkut jingmut jong nga,” bad u la ai jingsngewnguh ia ka thain shatei lammihngi na ka bynta ki projek ka roi ka par mynta ka sngi. Ha ka jingkyrpad jong u Myntri Rangbah Duh, ki paidbah ki la pynmeh ia ka sharak na ki mobile jong ki ban rakhe ia ka tamasa jong ka roi ka par. “Kane kan aibor ia ka ri,” u la ong.

U Lat ka jylla Arunachal Pradesh, (Retd) Lieutenant General Kaiwalya Trivikram Parnaik bad u Myntri Rangbah ka Arunachal Pradesh, Pema Khandu ki la iadon lang ha kane ka sngi ha ryngkat kiwei kiwei.

Ka nongrim

U jingthmu jong u Myntri Rangbah Duh ban wanrah ia ka roi ka par sha ka thain shatei lammihngi ka la kham khlain namar ka prokram ‘Viksit Bharat Viksit North East’ ha Itanagar ka la sakhi ia ki sienjam na ka bynta ka roi ka par ha Manipur, Meghalaya, Nagaland, Sikkim, Tripura bad Arunachal Pradesh ha ki kam kiba iadei bad ki lynti rel, surok, ka koit ka khiah, ki iing, ka pule puthi, ki jingdon jingem ha ki jaka khappud, IT, kam bording, umphniang bad gas, ha ryngkat kiwei kiwei.

Ha kane ka prokram, u Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ia ka skhim ba thymmai na ka bynta ka jingkyntiew ia ki karkhana ha ka thain shatei lammihngi, UNNATI (Uttar Poorva Transformative Industrialization Scheme). Kane ka skhim kan pynkhlain ia ki jinglong jingman ki karkhana ha ka thain shatei lammihngi, khring ia ki jingbei tyngka ba thymmai, iarap ban seng ia ki jaka pynmih mar bad ki jingai jingshakri ba thymmai bad kyntiew ia ki lad ioh kam ha ki jylla ka thain shatei lammihngi. Kane ka skhim kaba kot sha ka T. 10,000 klur ka dei kaba la pynbiang pisa pura da ka Sorkar India bad ka treikam ha baroh ki 8 tylli ki jylla ha ka thain. Kane ka skhim kan ai jingmyntoi na ka bynta ka jingbei tyngka, ka jingpynduna ia ka sut bad ka jingai jingmyntoi haba pynmih mar lane ai jingshakri ki jaka treikam ba la ioh jingithuh. Dang sdang ruh ia ka rynsan ban pynsuk ia ka jingkyntiew kyrteng ki jaka treikam. Ka UNNATI kan iarap ban pyntyllun shakhmat ia ka jingkyntiew ia ki karkhana bad iarap ha ka jingkiew ka ioh ka kot bad ka roi ka par jong ka thain shatei lammihngi.

Ka projek Sela Tunnel kaba la tei ha ka jinglut kaba kumba T 825 klur ka dei ka kam engineering kaba khraw. Kan pynbiang ki lad ka leit ka wan kaba ha kano kano ka jinglong ka mariang na Tawang lyngba ka Sela Pass sha ka surok Balipara - Chariduar - Tawang ha Arunachal Pradesh. La tei ia kane da kaba pyndonkam ia ka rukom shna tunnel ka Austria bad ka do ki jingpynshngain katkum ka juk mynta. Kane ka projek kan pynbiang ka lad kaba kham sted bad kham seisoh ha ka thain bad kan iarap ruh ha ki kam kiba kongsan jong ka ri. Ia u maw nongrim jong ka Sela Tunnel la buh da u Myntri Rangbah Duh ha u Rymphang 2019.

U Myntri Rangbah Duh u la aiti bad buh maw nongrim ia ki projek bapher bapher na ka bynta ka roi ka par kiba palat T 41,000 klur ha Arunachal Pradesh.

U Myntri Rangbah Duh u la buh maw nongrim ia ka Dibang Multipurpose Hydropower Project ha ka distrik Lower Dibang Valley jong ka Arunachal Pradesh. Yn shna ia kane ha ka jinglut jingsep kaba palat T 31,875 klur bad kan long ka dam kaba kynjiang tam ha ka ri. Kan pynmih bording, iarap ban tehlakam ia ka jingshlei um bad plie lad ioh kam ha ryngkat ka roi ka par ha ka imlang sahlang ha ka thain.

Sa kiwei kiwi ki projek ba la buh maw nongrim ki dei kiba iadei bad ki road, ka mariang bad ki kam jngoh kai hapoh ka prokram ‘Vibrant Village’; ka jingkyntiew ia ki skul sha ki skul 50 Golden Jubilee ha kaba yn pynbiang ia ka jingpule kaba pura lyngba ki jingdon jingem kiba katkum ka juk mynta; ka jingkyntiew ia ka surok sha ka 2 lane na ka kad liengsuin Donyi-Polo sha ka steshon rel Naharlagun ha ryngkat kiwei kiwei.

U Myntri Rangbah Duh u la aiti sha ka ri ia ki projek bapher bapher ha Arunachal Pradesh ba kynthup katto katne ki projek surok; kumba 1100 tylli ki projek ka Jal Jeevan Mission, 170 tylli ki telecom tower hapoh ka Universal Service Obligation Fund (USOF) kiba ai jingmyntoi ia palat 300 tylli ki shnong, ha ryngkat kiwei kiwei. U Myntri Rangbah Duh u la aiti ruh sha ki nongioh jingmyntoi, palat 35,000 tylli ki iing kiba la shna ha ka jinglut kaba T 450 klur hapoh ka Pradhan Mantri Awas Yojana (Sor bad nongkyndong).

U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah bad buh maw nongrim ia katto katne ki projek na ka bynta ka roi ka par kiba tam ia ka T 3400 klur ha Manipur. Ki projek ba kongsan ba la buh maw nongrim ki kynthup ka jingtei ia ka Unity Mall ha Nilakuthi; Ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem ha ka Processing Zone jong ka Manipur IT SEZ ha Mantripukhri; Ka jingtei ia ka Hospital kaba don 60 tylli ki jingthiah nongpang ha Lampjhelpat ka ban ai jingsumar ha ki jingpang jingmut jingpyrkhat; bad ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem jong ka Manipur Technical University, Imphal West District. U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ruh ia ki projek surok bad ki kam pynbiang um ha Manipur, ha ryngkat kiewi kiwei.

U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah bad buh maw nongrim ia ki projek ka roi ka par kiba palat T 1700 klur ha Nagaland. Ki projek ba kongsan ba la buh maw nongrim ki kynthup ki projek surok; ka jingtei ia ka Unity Mall ha ka Chumoukedima distrik; ka jingkyntiew ia ka jinglah kit bording ka 132kv sub-station Nagarjan, Dimapur. U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ruh ia ka projek ban kyntiew ia ka surok na Chendang Saddle sha Noklak (Phase-1) bad kiwei kiwei ki projek surok ba kynthup ka surok Kohima-Jessami.

U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah bad buh maw nongrim ia ki projek ka roi ka par kiba palat T 290 klur ha Meghalaya. Ki projek ba kham kongsan ba la buh maw nongrim ki kynthup ka jingtei ia ka IT Park ha Tura; bad ka jingtei ia ka surok 4 lane ba thymmai bad ka jingpynkylla ia ka surok 2 lane ba don mynta ha ka New Shillong Township. U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ruh ia ka Farmers Hostel-cum-Training Centre ha Upper Shillong.

U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah bad buh maw nongrim ia ki projek ka roi ka par kiba palat T 450 klur ha Sikkim. Ki projek ba kham kongsan ba la buh maw nongrim ki kynthup ka jingpynthymmai ia ka steshon rel Rangpo bad kiwei kiwei ki projek surok. U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ruh ia ka surok ba thymmai kaba pyniasoh ia ka Tharpu bad ka Daramdin ha Sikkim.

U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah bad buh maw nongrim ia ki projek ka roi ka par kiba palat T 8,500 klur ha Tripura. Ki projek ba kham kongsan ba la buh maw nongrim ki kynthup ka jingtei ia ka Agartala Western Bypass bad katto katne ki projek surok ha kylleng ka jylla; ka Depot ba thymmai jong ka Indian Oil Corporation ha Sekerkote ka ban shna; bad ka jingtei ia ka Integrated Rehabilitation Centre na ka bynta ki briew kiba la ngop ha u drok. U Myntri Rangbah Duh u la plie paidbah ruh ia ki projek surok ha ka jylla; ka projek na ka bynta 1.46 lak ki jingpynpoi um kor sha ki jaka nongkyndong; bad ka Land Port ha Sabroom ha ka distrik South Tripura kaba la tei ha ka jinglut jingsep kaba kumba T 230 klur.

Ka Sabroom Land Port kaba dang shu tei ka don ha ka jaka khap pud hapdeng ka India bad Bangladesh. Kane ka land port kan don ka Passenger Terminal Building, Cargo Administrative Building, Warehouse, fire station building, electrical substation, pump house, bad kiwei kiwei. Kan plie lad ia ka leit ka wan jong ki briew bad ka jingpynkit mar hapdeng ka India bad Bangladesh namar lyngba kane ka port kaba thymmai, ki briew ki lah ban leit beit beit sha ka Chittagong port jong ka Bangladesh kaba jngai 75 km ha ka jaka ban hap leit sha ka Kolkata/Haldia Port ha West Bengal kaba jngai 1700 Km. U Myntri Rangbah Duh u la buh maw nongrim ia ka Sabroom Land Port ha u Lber 2021.