રોગચાળા પછી મુસાફરી પરના નિયંત્રણોમાં વધારો થવાની સાથે, હવાઈ મથકો પર હવાઈ ટ્રાફિક અને હવાઈ જગ્યાની ભીડમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે. મુંબઈ એરપોર્ટ, જે દેશના સૌથી વ્યસ્ત એરપોર્ટ્સમાંનું એક છે, તેના રનવે પર ભીડ અને વધારાની ક્ષમતાથી પીડાય છે, જે અજાણતાં જ એર સ્પેસ ભીડ તરફ દોરી જાય છે, જેના દ્વારા ફ્લાઇટ્સને લગભગ 40-60 મિનિટના લાંબા સમયગાળા માટે શહેર પર ફરવાની ફરજ પડે છે.

એક વિમાન દર કલાકે સરેરાશ 2000 કિલો બળતણનો વપરાશ કરે છે, આટલે લાંબા ગાળાનો ચક્કર લગાવવાનો સમય, 1.7 કિલોલિટર જેટ ફ્યુઅલ (આશરે રૂ. 1.8 લાખ)થી હવામાં ચક્કર મારવાના 40 મિનિટના સમય માટે આશરે 2.5 કિલોલિટર જેટ ઇંધણ (આશરે રૂ. 2.6 લાખ)ના ઇંધણનો નોંધપાત્ર બગાડ કરે છે. તે સમજવું જોઈએ કે, બળતણ ખર્ચમાં આ પ્રકારનો વધારો આખરે ગ્રાહકો દ્વારા સહન કરવામાં આવશે. તેનાથી એરપોર્ટની કામગીરીની કાર્યક્ષમતા પર પણ કાસ્કેડિંગ અસર પડે છે, જે લાંબા સમય સુધી રાહ જોવાનો સમય, અતિશય વિલંબ તરફ દોરી જાય છે, જે મુસાફરો અને એરલાઇન્સ બંનેને પ્રતિકૂળ અસર કરે છે.

આવી હવાઈ અવકાશ ભીડના નિવારણ માટે, એરપોર્ટ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા એક વિશ્લેષણ હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે હાઈ ઈન્ટેન્સિટી રનવે ઓપરેશન્સ (HIRO એટલે કે 0800 કલાકથી 1100 કલાક સુધી અને 1700 થી 1700 સુધી)ના 6 કલાક દરમિયાન પ્રતિ કલાક હવાઈ ટ્રાફિકને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. 2000 કલાક) દિવસના બાકીના 18 કલાક દરમિયાન પ્રતિ કલાકની પરવાનગી આપવામાં આવેલ હવાઈ ટ્રાફિકની લગભગ સમકક્ષ હતી. ઉપરોક્ત સ્લોટ ઉપરાંત, જનરલ એવિએશન અને મિલિટરી એરક્રાફ્ટ ઓપરેશન્સને પણ કોઈપણ પ્રતિબંધ વિના મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ ઉપરાંત, ટ્રાંસવર્સ રનવેની હાજરીને કારણે, બિન-શિડ્યુલ ફ્લાઇટ્સનું સંચાલન પીક અવર્સ દરમિયાન હવાઈ ટ્રાફિકની ભીડમાં વધુ વધારો કરે છે.

જ્યારે મુંબઈ એરપોર્ટ તેની સંપૂર્ણ ક્ષમતા સાથે ચાલી રહ્યું છે, ત્યારે એવું જાણવા મળ્યું હતું કે (૧) એરપોર્ટ ઓપરેટર વતી મર્યાદિત સમયના માર્જિન સાથે વધુ પડતા સ્લોટ વિતરણ, (૨) એરલાઇન્સ વતી સ્લોટનું પાલન ન કરવું, અને (૩) પીક અવર્સ દરમિયાન બિન-નિર્ધારિત કામગીરીને કારણે સતત ભીડ થઈ હતી. એરપોર્ટ ઓપરેટર સ્લોટ પ્રદાતા હોવાને કારણે તેમજ એરલાઇન્સને સ્લોટના મેનેજરે આ સમસ્યાના નિરાકરણ માટે એર ટ્રાફિકની હિલચાલને સુવ્યવસ્થિત અને નિયંત્રિત કરવા સક્રિયપણે પગલાં લેવા જોઈતા હતા.

જો કે, તેમના દ્વારા આવી કોઈ કાર્યવાહી શરૂ કરવામાં આવી ન હોવાથી, નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલયે પગલું ભરવું પડ્યું છે. એરપોર્ટ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા, એર નેવિગેશન સર્વિસ પ્રોવાઈડર હોવાને કારણે, એરપોર્ટ ઓપરેટરને નોટિસ ટુ એર મેન (નોટમ)ના રૂપમાં નિર્દેશો જારી કર્યા હતા. 2 જાન્યુઆરી, 2024ના રોજ, જેણે HIRO (એટલે ​​કે 0800 કલાકથી - 1100 કલાક સુધી, 1700 - 2000 કલાક અને 2115 કલાક -2315 કલાક) દરમિયાન 46 થી 44 કલાક સુધી અને બિન-HIRO સમયગાળા દરમિયાન એર ટ્રાફિક હિલચાલ (ATM) પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો 44 થી 42 સમયગાળા સુધી. HIRO સમયગાળા દરમિયાન વધુ સામાન્ય ઉડ્ડયન એરક્રાફ્ટ કામગીરીને પણ પ્રતિબંધિત કરવામાં આવી છે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે MIAL એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવા જોઈએ કે તમામ એરલાઇન્સ નિર્ધારિત પ્રતિબંધો સાથે બોર્ડમાં છે. આ કાર્યવાહી એરસ્પેસ સલામતી, કામગીરીની કાર્યક્ષમતા અને મુસાફરોના સંતોષના પરિપ્રેક્ષ્યમાં વ્યાપક જાહેર હિતમાં કરવામાં આવી છે.

ભારત સરકારને એ વાતનો અહેસાસ છે કે મુંબઈ એરપોર્ટથી ઉડાન ભરતી વખતે મુસાફરોને એક પરિપૂર્ણ અનુભવ મળી રહે તે સુનિશ્ચિત કરવાની સાથે એરપોર્ટ ઓપરેટરો અને એરલાઈન્સ બંનેની જરૂરિયાતો વચ્ચે સંતુલન જાળવવા માટે તેણે પગલું ભરવાની જરૂર છે.

AP/GP/JD