કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ રાજ્યમંત્રી પ્રો. એસ. પી. સિંઘ બઘેલ અને ડૉ. ભારતી પ્રવિણ પવારે આજે ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રમાં સ્થાનિક વિષયવસ્તુમાં લાભાર્થીઓ માટે મોબાઇલ હેલ્થ (એમ-હેલ્થ) પહેલ કિલકારી કાર્યક્રમનો વર્ચ્યુઅલ પ્રારંભ કરાવ્યો હતો. એક્રેડિટેડ સોશિયલ હેલ્થ એક્ટિવિસ્ટ્સ (આશા)ના જ્ઞાનને વિસ્તૃત કરવા અને તાજું કરવા અને તેમના મોબાઇલ ફોન દ્વારા તેમની સંચાર કુશળતામાં સુધારો કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવેલ એક નિ:શુલ્ક ઓડિયો તાલીમ કોર્સ મોબાઇલ એકેડમી પણ શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રસંગે ગુજરાતના આરોગ્ય મંત્રી શ્રી રૂષિકેશ પટેલ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

ડૉ. ભારતી પ્રવિણ પવારે આ શુભારંભ પ્રસંગે પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરતાં એમ-હેલ્થની પહેલનો શુભારંભ દેશમાં સ્વાસ્થ્ય ક્ષેત્રમાં ઝડપથી થઈ રહેલી ઝડપ સાથે કર્યો હતો, જે માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં માનવતાનાં લાભ માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવા પર આધારિત ડિજિટલ હેલ્થ ઇન્ડિયાનાં વિઝનને ધ્યાનમાં રાખીને થયું હતું.

'કિલકારી' કાર્યક્રમ હાથ ધરવામાં તેમના યોગદાન માટે હેલ્થકેર વ્યાવસાયિકો, ખાસ કરીને ફ્રન્ટ-લાઇન હેલ્થ વર્કર્સની પ્રશંસા કરતા તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આ કાર્યક્રમનો ઉદ્દેશ લક્ષિત લાભાર્થીઓને પ્રજનન માતા, નવજાત શિશુ અને બાળ આરોગ્ય સંભાળ વિશે આઇવીઆરએસ મારફતે સાપ્તાહિક સેવાઓ, સમયસર સુલભ, સચોટ અને પ્રસ્તુત 72 ઓડિયો સંદેશા પ્રદાન કરવાનો છે.

આ પ્રસંગે પ્રોફેસર એસ.પી.સિંઘ બઘેલે જણાવ્યું હતું કે, "કિલકારી કાર્યક્રમની શરૂઆત જાહેર આરોગ્યના માળખાને પ્રાથમિકતા આપવાની અને ભારતના વિસ્તૃત થઈ રહેલા મોબાઇલ ફોન પ્રવેશનો લાભ લઈને નાગરિક-કેન્દ્રિત આરોગ્ય સેવાઓને મજબૂત બનાવવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ છે."

"માત્ર એક તંદુરસ્ત માતા જ તંદુરસ્ત બાળકને જન્મ આપી શકે છે" એ બાબત પર પ્રકાશ પાડતા પ્રોફેસર બઘેલે જણાવ્યું હતું કે માનનીય પ્રધાનમંત્રીના નેતૃત્વમાં કેન્દ્ર સરકારે મહિલાઓનું સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી સુનિશ્ચિત કરવાની દિશામાં કેટલાંક પગલાં લીધાં છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીઓએ આ કાર્યક્રમને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે શરૂ કરવામાં સામેલ તમામ હિતધારકોના પ્રયાસોની પણ પ્રશંસા કરી હતી અને હિતધારકો પાસેથી સૂચનો મંગાવ્યા હતા.

ગુજરાતનાં સ્વાસ્થ્ય મંત્રી શ્રી રૂષિકેશ પટેલે આ બંને પહેલો શરૂ કરવા બદલ કેન્દ્ર સરકારનો આભાર માન્યો હતો. તેમણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાતમાં 95 ટકાથી વધુ પ્રસૂતિઓ હવે સંસ્થાગત છે, જે માતા અને બાળકો બંને માટે સલામત પ્રસૂતિ તરફ દોરી રહી છે.

પાર્શ્વભાગ:

'કિલકારી' (એટલે કે 'બાળકનું ગુગળ', એ સેન્ટ્રલાઇઝ્ડ ઇન્ટરેક્ટિવ વોઇસ રિસ્પોન્સ (આઇવીઆર) આધારિત મોબાઇલ હેલ્થ સર્વિસ છે, જે ગર્ભાવસ્થાના બીજા ત્રિમાસિક ગાળાથી બાળક એક વર્ષનું થાય ત્યાં સુધી ગર્ભાવસ્થા, બાળકના જન્મ અને બાળસંભાળ વિશે નિઃશુલ્ક, સાપ્તાહિક, સમય-યોગ્ય 72 ઓડિયો સંદેશા સીધા પરિવારોના મોબાઇલ ફોન સુધી પહોંચાડે છે.

જે મહિલાઓ મહિલાના એલએમપી (છેલ્લા માસિક સ્રાવ) અથવા બાળકના ડીઓબી (જન્મ તારીખ) પર આધારિત રિપ્રોડક્ટિવ ચાઇલ્ડ હેલ્થ (આરસીએચ) પોર્ટલમાં નોંધાયેલી હોય છે, તેમને એક સાપ્તાહિક કોલ આવે છે, જેમાં પ્રિ-રેકોર્ડેડ ઓડિયો કન્ટેન્ટ હોય છે, જે સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને એક વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો ધરાવતી માતાઓના મોબાઇલ ફોન પર સીધી જ પ્રી-રેકોર્ડેડ ઓડિયો કન્ટેન્ટ ધરાવે છે. કિલકારી ઓડિઓ સંદેશાઓ કાલ્પનિક ડો ક્ટરના અવાજના રૂપમાં હાજર છે અક્ષર ડૉ. અનિતાને બોલાવ્યા.

કિલ્કારી કાર્યક્રમનું આયોજન તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો માટે એમઓએચએફડબલ્યુ દ્વારા કેન્દ્રીય સ્તરે કરવામાં આવે છે અને ટેકનોલોજી, ટેલિફોની માળખાગત સુવિધા કે વહીવટી ખર્ચમાં વધુ રોકાણ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને વહન કરવાની જરૂર નથી. આ સેવા રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને લાભાર્થીઓ માટે નિઃશુલ્ક છે. આ કાર્યક્રમ એમઓએચએફડબલ્યુના સેન્ટ્રલાઇઝ્ડ રિપ્રોડક્ટિવ ચાઇલ્ડ હેલ્થ (આરસીએચ) પોર્ટલ સાથે સંકલિત છે અને આ એમહેલ્થ સેવા માટે માહિતીનો એકમાત્ર સ્ત્રોત છે.

મોબાઇલ એકેડેમી એક્રેડિટેડ સોશિયલ હેલ્થ એક્ટિવિસ્ટ્સ (આશા)ના જ્ઞાનને વિસ્તૃત કરવા અને તાજું કરવા અને તેમના મોબાઇલ ફોન મારફતે તેમની સંચાર કુશળતામાં સુધારો કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવેલ એક નિ:શુલ્ક ઓડિયો તાલીમ કોર્સ છે, જે ખર્ચ-અસરકારક અને કાર્યક્ષમ બંને છે. આ કોઈ પણ સમયે, ગમે ત્યાં તાલીમ અભ્યાસક્રમ છે, જે મોબાઈલ ફોન દ્વારા હજારો આશાઓને એક સાથે તાલીમ આપી શકે છે.

હાલમાં કિલ્કારી 18 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો આંધ્રપ્રદેશ, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ, આસામ, બિહાર, છત્તીસગઢ, ચંદીગઢ, દિલ્હી, હરિયાણા, હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ અને કાશ્મીર, ઝારખંડ, મધ્યપ્રદેશ, ઓડિશા, રાજસ્થાન, ત્રિપુરા, ઉત્તરપ્રદેશ, પશ્ચિમ બંગાળ અને ઉત્તરાખંડ, ત્રિપુરા, ઉત્તરપ્રદેશ, પશ્ચિમ બંગાળ અને ઉત્તરાખંડમાં કાર્યરત છે અને મોબાઇલ એકેડમી છ ભાષાઓ એટલે કે હિન્દી, ભોજપુરી, ઉડિયા, આસામી, બંગાળી અને તેલુગુ સંસ્કરણો સાથે ચંદીગઢને બાદ કરતાં 17 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં કાર્યરત છે.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રાલય, ગુજરાત સરકાર, મહારાષ્ટ્ર સરકારના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ તેમજ અમલીકરણ એજન્સીઓના પ્રતિનિધિઓ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

AP/GP/JD