કેન્દ્રીય ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ, ટેક્સટાઇલ્સ અને વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલે આજે 'ભારત' બ્રાન્ડ હેઠળ ચોખાના વેચાણનો શુભારંભ કરાવ્યો હતો અને 100 મોબાઇલ વાનને લીલી ઝંડી આપી હતી.

કાર્યક્રમને સંબોધન કરતાં શ્રી ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દેશનાં લોકોની જરૂરિયાતો પ્રત્યે સંવેદનશીલ છે. તેમની નજર હેઠળ જ જીવનજરૂરી ચીજવસ્તુઓના ભાવ પર અંકુશ રાખવામાં આવી રહ્યો છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે ભારત સરકાર ખેડૂતોની સાથે સાથે દેશના લોકોના કલ્યાણ માટે પ્રતિબદ્ધ છે. કેન્દ્ર સરકાર ખેડૂતો પાસેથી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની ખરીદી કરે છે અને જ્યારે પણ જરૂર પડે ત્યારે સબસિડીવાળા દરે ગ્રાહકોને વેચે છે.

'ભારત' ચોખાનું રિટેલ વેચાણ શરૂ થવાથી બજારમાં પોષણક્ષમ દરે પુરવઠો વધશે અને આ મહત્વપૂર્ણ ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓની કિંમતોમાં સતત ઘટાડો કરવામાં મદદ મળશે. ભારત સરકાર દ્વારા ગ્રાહકોના કલ્યાણ માટે લેવામાં આવેલા શ્રેણીબદ્ધ પગલાઓમાં આ નવીનતમ છે.

'ભારત' ચોખા આજથી કેન્દ્રીય ભંડાર, નેશનલ એગ્રિકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (નાફેડ) અને નેશનલ કોઓપરેટિવ કન્ઝ્યુમર્સ ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એનસીસીએફ)ના તમામ ભૌતિક અને મોબાઇલ આઉટલેટ્સ પર ઉપલબ્ધ થશે અને તેનું વિસ્તરણ અન્ય રિટેલ આઉટલેટ્સ અને ઇ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ પર કરવામાં આવશે. 'ભારત' બ્રાન્ડના ચોખાનું વેચાણ ફેમિલી ફ્રેન્ડલી 5 કિલો અને 10 કિલો બેગમાં કરવામાં આવશે. ભારત ચોખા 29 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના મહત્તમ છૂટક ભાવ (એમઆરપી) પર વેચવામાં આવશે.

આ ત્રણ એજન્સીઓ દ્વારા ભારત આટાનું વેચાણ રૂ. 27.50 પ્રતિ કિલોના દરે રૂ. 27.50ના દરે તેમના ફિઝિકલ રિટેલ આઉટલેટ્સ, મોબાઇલ વાન તેમજ અન્ય કેટલાક રિટેલ નેટવર્ક અને ઇ કોમર્સ પ્લેટફોર્મ મારફતે થઈ રહ્યું છે. એ જ રીતે ભારત દળ (ચણાની દાળ) પણ આ 3 એજન્સીઓ દ્વારા 1 કિલો પેક માટે 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલો અને 30 કિલો પેક માટે 55 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે ડુંગળી અને ડુંગળી 25 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચાઈ રહી છે. આ 3 એજન્સીઓ ઉપરાંત તેલંગાણા, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતની રાજ્ય-નિયંત્રિત સહકારી મંડળીઓ પણ ભારત દળના છૂટક વેચાણમાં સામેલ છે. 'ભારત' ચોખાનું વેચાણ શરૂ થવાથી ગ્રાહકોને આ આઉટલેટ્સમાંથી ચોખા, આટા, દાળ તેમજ ડુંગળી વાજબી અને પોષણક્ષમ ભાવે મળી શકે છે.

પીએમજીકેએવાય (પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના)ની સંપૂર્ણ છત્રછાયા હેઠળ ખેડૂતો, સામાન્ય ઉપભોક્તાઓ, લક્ષિત જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થા હેઠળ 80 કરોડથી વધારે લાભાર્થીઓ તેમજ અન્ય જૂથો જેવા કે શાળાના બાળકો, આંગણવાડીઓમાં બાળકો, કિશોરીઓ, છાત્રાલયોમાં બાળકો વગેરે વિવિધ રીતે લાભ મેળવી રહ્યા છે.

ખેડૂતો માટે, ભારત સરકારે અનાજ, કઠોળ તેમજ બરછટ અનાજ અને બાજરીની એમએસપી (લઘુતમ ટેકાના ભાવ) નક્કી કરી છે. પીએસએસ (મૂલ્ય સમર્થન યોજના)નાં અમલીકરણ માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી ખરીદી કામગીરી હાથ ધરવામાં આવી છે, જે ખેડૂતોને એમએસપીનાં લાભ સુનિશ્ચિત કરે છે. આરએમએસ 23-24માં 21.29 લાખ ખેડૂતો પાસેથી 262 એલએમટી ઘઉંની ખરીદી 21.25 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલના ઘોષિત એમએસપી પર કરવામાં આવી હતી. ખરીદેલા ઘઉંની કુલ કિંમત રૂ.55679.73 કરોડ હતી. કેએમએસ 22-23માં 569 એલએમટી ચોખાની ખરીદી કરવામાં આવી હતી જે 124.97 લાખ હતી. ગ્રેડ 'એ' ડાંગર માટે પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ. 2060 ની જાહેર કરેલી એમએસપી પર ખેડૂતો. ખરીદેલા ચોખાનું કુલ મૂલ્ય હતું 1,74,368.70 કરોડ રૂપિયા. કેએમએસ 23-24માં ગ્રેડ 'એ' ડાંગર માટે ક્વિન્ટલદીઠ રૂ. 2203ની જાહેર કરેલી એમએસપી પર આશરે 77.93 લાખ ખેડૂતો પાસેથી 04.02.2024 સુધીમાં 414 એલએમટી ચોખાની ખરીદી કરવામાં આવી છે. ખરીદેલા ચોખાની કુલ કિંમત 1,36,034 કરોડ રૂપિયા છે.

પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના (પીએમજીકેએવાય) હેઠળ આશરે 80.7 કરોડ પીડીએસ લાભાર્થીઓને દેશમાં આશરે 5.38 લાખ એફપીએસના નેટવર્ક મારફતે ખરીદવામાં આવેલા ઘઉં અને ચોખા સંપૂર્ણપણે નિઃશુલ્ક ઓફર કરવામાં આવે છે. પીએમજીકેએવાયને ઐતિહાસિક નિર્ણયમાં 31.12.2028 સુધી વધુ 5 વર્ષ માટે લંબાવવામાં આવી છે, જેથી દુનિયામાં સૌથી મોટા ખાદ્ય અને પોષણ સુરક્ષા કાર્યક્રમોમાંના એકને સાતત્ય પ્રદાન કરવામાં આવ્યું છે. ઉપરાંત આશરે 7.37 એલએમટી બરછટ અનાજ/બાજરીની ખરીદી પણ એમએસપી પર કરવામાં આવી હતી અને 22-23માં ટીપીડીએસ/અન્ય કલ્યાણ યોજનાઓ હેઠળ તેનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. ચાલુ વર્ષમાં આશરે 6.34 એલએમટી બરછટ/બાજરીની ખરીદી કરવામાં આવી છે અને તેની ખરીદી હજુ પણ ચાલુ છે.

ટીપીડીએસ હેઠળ આવરી લેવામાં ન આવતા ગ્રાહકોના ફાયદા માટે ઘણા પગલાં લેવામાં આવે છે. 'ભારત આટા', 'ભારત દળ', 'ભારત ચોખા', ટામેટાં અને ડુંગળીનું પોષણક્ષમ અને વાજબી ભાવે વેચાણ આ પ્રકારનું જ એક પગલું છે. અત્યાર સુધીમાં 2,75,936 મેટ્રિક ટન ભારત આટા, 2,96,802 મેટ્રિક ટન ચણાદાળ અને 3,04,40,547 કિલો ડુંગળીનું વેચાણ થઈ ચૂક્યું છે, જેનો લાભ સામાન્ય ગ્રાહકોને મળી રહ્યો છે.

ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (FCI) ઓપન માર્કેટ સેલ સ્કીમ (ડોમેસ્ટિક [OMSS(D)] હેઠળ ઘઉંના વેચાણ માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી સાપ્તાહિક ઈ-ઓક્શનનું આયોજન કરે છે. આ સાપ્તાહિક ઈ-માં માત્ર ઘઉંના પ્રોસેસર્સ (આટ્ટા ચક્કી/રોલર લોટ મિલો) જ ભાગ લઈ શકે છે. હરાજી. FCI FAQ અને URS ઘઉંના વેચાણ માટે અનુક્રમે રૂ. 2150 અને 2125 પ્રતિ ક્વિન્ટલ, સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત કિંમતો અનુસાર ઓફર કરી રહી છે. વેપારીઓને ઈ-ઓક્શનમાં ભાગ લેવાની મંજૂરી નથી કારણ કે સરકારનો હેતુ તેની ખાતરી કરવાનો છે. જે ઘઉં ખરીદે છે તેની સીધી પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે અને પોષણક્ષમ ભાવે સામાન્ય ગ્રાહકોને છોડવામાં આવે છે. દરેક બિડર સાપ્તાહિક ઈ-ઓક્શનમાં 400 MT સુધી લઈ શકે છે. FCI OMSS (D) હેઠળ સાપ્તાહિક ઈ-ઓક્શનમાં વેચાણ માટે 5 LMT ઘઉં ઓફર કરે છે. આ વખતે અત્યાર સુધીમાં 75.26 LMT ઘઉં સરકારના નિર્દેશો મુજબ FCI દ્વારા ખુલ્લા બજારમાં મુકવામાં આવ્યા છે.

ભારત સરકારે ઘઉંના ભાવને સાધારણ કરવા માટે લીધેલા પગલાંની શ્રેણીના ભાગરૂપે ડિસેમ્બર 2023 સુધી 57 LMTને બદલે માર્ચ 2024 સુધી OMSS (D) હેઠળ વેચાણ માટે ઓફર કરવામાં આવનાર ઘઉંની કુલ રકમમાં નોંધપાત્ર વધારો કરીને 101.5 LMT કર્યો છે. જો જરૂરી હોય તો, 31.3.2024 સુધીમાં વધુ 25 LMT (101.5 LMTથી વધુ) ઘઉંનો વધુ જથ્થો બફર સ્ટોકમાંથી ઉતારી શકાય છે.

આ ચીજવસ્તુની પૂરતી સ્થાનિક ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઘઉંની નિકાસ પર પહેલેથી જ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. સંગ્રહખોરી રોકવા માટે સરકારે જથ્થાબંધ વેપારીઓ/વેપારીઓ, પ્રોસેસર્સ, રિટેલર્સ અને બિગ ચેઇન રિટેલર્સ જેવી વિવિધ કેટેગરીની કંપનીઓ દ્વારા ઘઉંના સ્ટોક હોલ્ડિંગ પર પણ મર્યાદા લાદી દીધી છે. ઘઉંના સ્ટોક હોલ્ડિંગ પર નિયમિત ધોરણે નજર રાખવામાં આવી રહી છે, જેથી વેપારીઓ, પ્રોસેસર્સ અને રિટેલર્સ દ્વારા નિયમિત ધોરણે ઘઉં /આટા બજારમાં છોડવામાં આવે છે અને ત્યાં કોઈ સંગ્રહ સંગ્રહ/ સંગ્રહખોરી ન રહે તે સુનિશ્ચિત કરી શકાય. ઘઉંના પુરવઠામાં વધારો કરીને તેના બજાર ભાવોમાં થયેલા વધારાને રોકવા માટે આ પગલાં લેવામાં આવે છે.

સરકારે બિન-બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને બાસમતી ચોખાની નિકાસ માટે USD 950 ની ફ્લોર પ્રાઇસ લાદી છે. OMSS (D) હેઠળ FCI સ્થાનિક બજારમાં ચોખાની ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે, સાપ્તાહિક ઇ-ઓક્શનમાં વેચાણ માટે ચોખા FCI ચોખા વેચાણ માટે @ Rs. 29.00-29.73/ કિગ્રા સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત કિંમતો અનુસાર.ઓફર કરે છે.

શેરડીના ખેડૂતો તેમજ સ્થાનિક ગ્રાહકોના કલ્યાણ માટે સરકારે અતૂટ પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે. એક તરફ, ખેડૂતોને રૂ. 1.13 લાખ કરોડથી વધુની ચૂકવણી સાથે, છેલ્લી ખાંડની સિઝન 2022-23ની લગભગ 99.5% શેરડીની બાકી ચૂકવણી થઈ ચૂકી છે, જેના કારણે ખાંડ ક્ષેત્રના ઈતિહાસમાં શેરડીની સૌથી ઓછી લેણી બાકી છે. બીજી તરફ ભારતીય ગ્રાહકોને પણ વિશ્વની સૌથી સસ્તી ખાંડ મળી રહી છે. ભારતમાં ખાંડની છૂટક કિંમતો છેલ્લા 10 વર્ષમાં માત્ર 2% વાર્ષિક ફુગાવો છે અને છેલ્લા એક વર્ષમાં લગભગ 6% ફુગાવો છે.

ભારત સરકાર ખાદ્યતેલોની સ્થાનિક છૂટક કિંમતો પર નજીકથી દેખરેખ રાખી રહી છે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે કે આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવમાં ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ અંતિમ ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડવામાં આવે. સ્થાનિક બજારમાં ખાદ્યતેલોના ભાવને નિયંત્રિત કરવા અને તેને હળવા કરવા માટે સરકારે નીચેના પગલાં લીધાં છે: -

• ક્રૂડ પામ ઓઈલ, ક્રૂડ સોયાબીન ઓઈલ અને ક્રૂડ સનફ્લાવર ઓઈલ પરની મૂળભૂત ડ્યુટી 2.5% થી ઘટાડીને શૂન્ય કરી દેવામાં આવી છે. તેલ પર કૃષિ ઉપકર 20% થી ઘટાડીને 5% કરવામાં આવ્યો. 15મી જાન્યુઆરી 2024ના રોજ, આ ડ્યુટી માળખું 31મી માર્ચ, 2025 સુધી લંબાવવામાં આવ્યું છે.
• રિફાઈન્ડ સોયાબીન તેલ અને રિફાઈન્ડ સનફ્લાવર ઓઈલ પરની મૂળભૂત ડ્યુટી 32.5% થી ઘટાડીને 17.5% કરવામાં આવી હતી અને રિફાઈન્ડ પામ ઓઈલ પરની મૂળભૂત ડ્યુટી 21.12.2021 ના રોજ 17.5% થી ઘટાડીને 12.5% કરવામાં આવી હતી. આ ડ્યુટી માળખું 31મી માર્ચ 2025 સુધી લંબાવવામાં આવ્યું છે.
• પ્રાપ્યતા જાળવવા માટે, સરકારે રિફાઈન્ડ પામ ઓઈલની મફત આયાતને આગળના આદેશો સુધી લંબાવી છે.
• 15.06.2023 થી રિફાઈન્ડ સનફ્લાવર ઓઈલ અને રિફાઈન્ડ સોયાબીન ઓઈલ પરની આયાત ડ્યુટી 17.5% થી ઘટાડીને 12.5% કરવામાં આવી છે.

ક્રૂડ સોયાબીન તેલ, ક્રૂડ સનફ્લાવર ઓઇલ, ક્રૂડ પામ ઓઇલ અને રિફાઇન્ડ પામ ઓઇલ જેવા મુખ્ય ખાદ્યતેલોની આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતોમાં ગયા વર્ષથી ઘટાડાનું વલણ જોવા મળી રહ્યું છે. ખાદ્યતેલોના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવોમાં ઘટાડો સ્થાનિક બજારમાં સંપૂર્ણપણે પસાર થાય તે માટે સરકાર દ્વારા કરવામાં આવી રહેલા સતત પ્રયાસોને કારણે રિફાઇન્ડ સનફ્લાવર ઓઇલ, રિફાઇન્ડ સોયાબીન ઓઇલ અને આરબીડી પામોલિનના છૂટક ભાવમાં એક વર્ષમાં 29.01.2024ની સ્થિતિએ અનુક્રમે 22.67 ટકા, 16.36 ટકા અને 9.69 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો છે.

ગ્રાહક બાબતોનો વિભાગ 34 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સ્થાપિત 550 પ્રાઇસ મોનિટરિંગ સેન્ટર મારફતે 22 આવશ્યક ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓની દૈનિક રિટેલ અને જથ્થાબંધ કિંમતો પર નજર રાખે છે. ભાવોના દૈનિક અહેવાલ અને ભાવ સૂચક વલણનું યોગ્ય વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે, જેથી કિંમતોને ઠંડક આપવા માટે બફરમાંથી સ્ટોક મુક્ત કરવા, સંગ્રહખોરી અટકાવવા માટે સ્ટોક મર્યાદા લાદવા, આયાત જકાતને તર્કસંગત બનાવવા જેવા વેપાર નીતિના સાધનોમાં ફેરફાર, આયાત ક્વોટામાં ફેરફાર, કોમોડિટીની નિકાસ પર નિયંત્રણો વગેરે માટે યોગ્ય નિર્ણયો લેવામાં આવે છે.

ગ્રાહકોને પડતી મુશ્કેલીઓને ઓછી કરવા માટે એગ્રિ-બાગાયતી ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા માટે પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ)ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. પીએસએફનો ઉદ્દેશ (1) ફાર્મ ગેટ/મંડી ખાતે ખેડૂતો/ખેડૂત સંગઠનો પાસેથી સીધી ખરીદીને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. (ii) સંગ્રહખોરી અને અનૈતિક અટકળોને નિરુત્સાહિત કરવા માટે વ્યૂહાત્મક બફર સ્ટોક જાળવવો; અને (iii) સ્ટોકના કેલિબ્રેટેડ રિલીઝ દ્વારા વાજબી ભાવે આવી ચીજવસ્તુઓનો પુરવઠો પૂરો પાડીને ગ્રાહકોનું રક્ષણ કરવું. ગ્રાહકો અને ખેડુતો પીએસએફના લાભાર્થી છે.

વર્ષ 2014-15માં પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) કોર્પસની સ્થાપના થઈ ત્યારથી અત્યાર સુધીમાં સરકારે કૃષિ-બાગાયતી ચીજવસ્તુઓની ખરીદી અને વિતરણ માટે કાર્યકારી મૂડી અને અન્ય આનુષંગિક ખર્ચ પ્રદાન કરવા માટે રૂ. 27,489.15 કરોડની અંદાજપત્રીય સહાય પ્રદાન કરી છે.

હાલમાં, પીએસએફ હેઠળ, કઠોળ (તુવેર, અડદ, મગ, મસુર અને ચણા) અને ડુંગળીનો ગતિશીલ બફર સ્ટોક જાળવવામાં આવી રહ્યો છે. કઠોળ અને ડુંગળીના બફરમાંથી જથ્થાની કેલિબ્રેટેડ મુક્તિએ ગ્રાહકોને કઠોળ અને ડુંગળીની ઉપલબ્ધતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતાની ખાતરી આપી છે અને આવા બફર માટે ખરીદીએ પણ આ ચીજવસ્તુઓના ખેડૂતોને લાભદાયક ભાવો પૂરા પાડવામાં ફાળો આપ્યો છે.

ટામેટાના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા માટે અને ગ્રાહકોને સસ્તા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે સરકારે પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ હેઠળ ટામેટાંની ખરીદી કરી હતી અને ગ્રાહકોને ખૂબ જ ઉબસિડાઇઝ્ડ દરે ઉપલબ્ધ કરાવી હતી. નેશનલ કોઓપરેટિવ કન્ઝ્યુમર્સ ફેડરેશન (એનસીસીએફ) અને નેશનલ એગ્રિકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન (નાફેડ)એ આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક અને મહારાષ્ટ્રની મંડીઓમાંથી ટામેટાની ખરીદી કરી હતી અને ગ્રાહકોને ભાવ સબસિડી આપ્યા બાદ દિલ્હી-એનસીઆર, બિહાર, રાજસ્થાન વગેરે મુખ્ય વપરાશ કેન્દ્રોમાં સસ્તા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવ્યું હતું. શરૂઆતમાં ટામેટાંનો નિકાલ રૂ.90/- પ્રતિ કિલોના છૂટક ભાવે કરવામાં આવ્યો હતો, જે ગ્રાહકોના લાભાર્થે ક્રમશઃ ઘટાડીને રૂ.40/કિલો કરવામાં આવ્યો હતો.

ડુંગળીના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા માટે, સરકાર પીએસએફ હેઠળ ડુંગળીનો બફર જાળવી રાખે છે. બફર કદ વર્ષ-2020-21માં 1.00 એલએમટીથી વધારીને 2022-23માં 2.50 એલએમટી કરવામાં આવ્યું છે. બફરમાંથી ડુંગળી સપ્ટેમ્બરથી ડિસેમ્બર દરમિયાન નબળી મોસમમાં મુખ્ય વપરાશ કેન્દ્રોમાં કિંમતોને ઠંડક આપવા માટે કેલિબ્રેટેડ અને લક્ષ્યાંકિત રીતે છોડવામાં આવે છે. વર્ષ 2023-24 માટે ડુંગળીનો બફર લક્ષ્યાંક વધારીને 7 એલએમટી કરવામાં આવ્યો છે. મુખ્ય બજારોમાં જ્યાં ભાવમાં વધારો થયો છે ત્યાં ડુંગળીનો બફરમાંથી નિકાલ ચાલુ છે. 03.02.2024ના રોજ, કુલ 6.32 એલ.એમ.ટી. ડુંગળીની ખરીદી કરવામાં આવી છે. સરકારે ભાવવધારાને રોકવા અને સ્થાનિક બજારમાં પુરવઠો સુધારવા માટે 08.12.2023થી ડુંગળીની નિકાસ પર પ્રતિબંધ લાદ્યો છે.

સ્થાનિક ઉપલબ્ધતા વધારવા અને કઠોળના ભાવને મધ્યમ કરવા માટે તુવેર અને અડદની આયાતને 31-3-2025 સુધી 'ફ્રી કેટેગરી' હેઠળ રાખવામાં આવી છે અને મસુર પરની આયાત ડ્યૂટી 31-03-2025 સુધી ઘટાડીને શૂન્ય કરી દેવામાં આવી છે. સરળ અને અવિરત આયાતની સુવિધા માટે તુવેર પરની 10% ની આયાત ડ્યુટી દૂર કરવામાં આવી છે.

ભાવ સમર્થન યોજના (પીએસએસ) અને પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) બફરમાંથી ચણા અને મગના સ્ટોક બજારમાં સતત જારી કરવામાં આવે છે, જેથી ભાવ મધ્યમ થાય. કલ્યાણકારી યોજનાઓ માટે રૂ.15/કિલોના ડિસ્કાઉન્ટ સાથે રાજ્યોને પણ ચણા પૂરા પાડવામાં આવે છે.

ભારત સરકાર પોતાનાં ખેડૂતો, પીડીએસ લાભાર્થીઓ તેમજ સામાન્ય ઉપભોક્તાઓનાં કલ્યાણને સુનિશ્ચિત કરવા કટિબદ્ધ છે, જેમાં ખેડૂતો માટે લઘુતમ ટેકાનાં ભાવ, અંત્યોદય અને પ્રાથમિકતા ધરાવતા કુટુંબો માટે 31.12.2028 સુધી પાંચ વર્ષ માટે પીએમજીકેએવાય હેઠળ નિઃશુલ્ક રાશન (ઘઉં, ચોખા અને બરછટ અનાજ/બાજરી) તથા ઘઉં, આટા, ચોખા, દાળ અને ડુંગળી/ટામેટાં તેમજ ખાંડ અને તેલનાં વાજબી અને કિફાયતી દરો સામાન્ય ગ્રાહકો માટે સુનિશ્ચિત કરવા ભારત સરકાર કટિબદ્ધ છે. 

AP/JD