વર્ષ 2023માં, ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગમાં વિવિધ કાર્યક્રમો અને પહેલનો અમલ કરવામાં આવ્યો હતો. ભારત સરકારની એક મોટી પહેલ 'પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ પરિયોજના'એ રોકાણ અને ઉત્પાદનમાં વધારો કરીને ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં ભારતની ઉત્પાદન ક્ષમતાને મજબૂત કરવા માટે ગરીબ અને વંચિતોને ગુણવત્તાયુક્ત જેનેરિક દવાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવા અને પીએલઆઈ યોજના માટે 10,000 રિટેલ આઉટલેટ્સ ખોલવાનું લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું છે. આ ઉપરાંત ડિપાર્ટમેન્ટે મેડિકલ ઇક્વિપમેન્ટના ડોમેસ્ટિક મેન્યુફેક્ચરિંગને પ્રોત્સાહન આપવા અને ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગને મજબૂત બનાવવા પર પણ ખાસ ભાર મૂક્યો હતો.

1. પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ પરિયોજના (પીએમબીજેપી)

પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ પરિયોજના (પીએમબીજેપી) એ વિભાગની મુખ્ય યોજના છે, જેના દ્વારા ગુણવત્તાયુક્ત જેનેરિક દવાઓ સમર્પિત આઉટલેટ્સ દ્વારા તમામને વાજબી કિંમતે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે, જે આ રીતે ઓળખાય છે. પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ કેન્દ્રો (પીએમબીજેકે). આ યોજનાનો અમલ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ હેઠળ કાર્યરત સ્વાયત્ત સોસાયટી ફાર્માસ્યુટિકલ્સ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસીસ બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયા (પીએમબીઆઇ) મારફતે થઈ રહ્યો છે. 30.11.2023 સુધી દેશભરમાં 10,006 પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ કેન્દ્રો (પીએમબીજેકે) ખોલવામાં આવ્યા છે.

આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્યો આ મુજબ છે• ગુણવત્તાયુક્ત દવાઓ અને સર્જિકલ ચીજવસ્તુઓ તમામને પરવડે તેવા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવવી અને એ રીતે ગ્રાહકો/દર્દીઓના ખિસ્સામાંથી થતા ખર્ચમાં ઘટાડો કરવો અને જેનરિક દવાઓને લોકોમાં લોકપ્રિય બનાવવી.

પીએમબીજેપીની પ્રોડક્ટ બાસ્કેટમાં 1965 દવાઓ અને 293 સર્જિકલ ઉપકરણો સામેલ છે, જે તમામ મુખ્ય થેરાપ્યુટિક જૂથો જેવા કે, એન્ટિ-ઇન્ફેક્શન, એન્ટિ-ડાયાબિટિસ, કાર્ડિયોવાસ્ક્યુલર્સ, એન્ટિ-કેન્સર, ગેસ્ટ્રો-ઇન્ટેસ્ટાઇનલ મેડિસિન્સ વગેરેને આવરી લે છે, જે આ કેન્દ્રો મારફતે વેચાણ માટે ઉપલબ્ધ છે. વર્ષ 2023 માં, ઉત્પાદન બાસ્કેટમાં 206 દવાઓ અને 13 સર્જિકલ ઉપકરણો ઉમેરવામાં આવ્યા છે.

સુવિધા સેનિટરી નેપકિન્સ

મહિલાઓ માટે વાજબી કિંમતે માસિક સ્ત્રાવ દરમિયાન સ્વાસ્થ્ય સેવાઓ સરળતાપૂર્વક ઉપલબ્ધ થાય એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે જન ઔષધિ સુવિધા સેનિટરી નેપકિન્સને સમગ્ર દેશમાં પીએમબીજેકે મારફતે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહ્યાં છે. 30.11.2023 સુધીમાં આ કેન્દ્રો મારફતે 47.87 કરોડથી વધુ જન ઔષધિ સુવિધા સેનિટરી પેડ્સનું વેચાણ થયું છે. વર્ષ 2023માં 30.11.2023 સુધીમાં 15.87 કરોડ જન ઔષધિ સુવિધા સેનિટરી પેડ્સનું વેચાણ થયું છે.

નાગરિકોને બચત

વર્ષ 2022-23માં પીએમબીઆઈએ રૂ.1235.95 કરોડનું વેચાણ નોંધાવ્યું હતું, જેના પગલે નાગરિકોને આશરે રૂ.7416 કરોડની બચત થઈ હતી. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં 30.11.2023 સુધીમાં પીએમબીઆઈએ રૂ.935.25 કરોડનું વેચાણ કર્યું છે, જેના કારણે નાગરિકોને અંદાજે રૂ.4680 કરોડની બચત થઈ છે. આમ, આ અંતર્ગત કુલ મળીને અંદાજે રૂ.23,000 કરોડની બચત થઈ છે. પરીઓજાના છેલ્લા 9 વર્ષમાં.

પ્રગતિ અહેવાલ

નાણાકીય વર્ષ	કાર્યરત પીએમબીજેપી કેન્દ્રોની સંખ્યા		એમઆરપી વેલ્યુ પર રૂ. કરોડમાં વેચાણ
	વાર્ષિક ઉમેરો	સંચિત
2022-23	694	9304	1235.95
2023-24 (૩૦-૧૧-૨૦૨૩ના રોજ)	702	10006	935.25

કેન્દ્રોની સધ્ધરતા વધારવા માટે લેવામાં આવેલા પગલાં

1. કેન્દ્રોમાં પગપેસારો વધારવા માટે દવાઓની સંપૂર્ણ શ્રેણી પૂરી પાડવા માટે પ્રોડક્ટ બાસ્કેટનું સતત વિસ્તરણ કરવામાં આવે છે, જેમાં લગભગ તમામ દીર્ઘકાલીન અને તીવ્ર રોગની પરિસ્થિતિઓને આવરી લેવામાં આવે છે.
2. વિભાગે બજારના વિસ્તરણને સુનિશ્ચિત કરવા માટે વિવિધ પગલાં લીધાં છે. રાજ્યના આરોગ્ય વિભાગો અને સંલગ્ન સરકારી અધિકારીઓને ખાનગી વ્યક્તિઓને ભાડા મુક્ત જગ્યા પૂરી પાડીને વિવિધ સરકારી હોસ્પિટલોમાં જન ઔષધિ સ્ટોર્સ ખોલવા વિનંતી કરવામાં આવી છે.

• iii. લોકોમાં જાગૃતિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રિન્ટ, આઉટડોર, ટીવી અને સોશિયલ મીડિયા વગેરે જેવા વિવિધ મીડિયા પ્લેટફોર્મનો નિયમિત ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. સરકાર રાજ્ય સરકારો સાથે પીએમબીજેપી વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે સંકલિત અભિગમ પણ અપનાવી રહી છે. સમગ્ર ભારતમાં સ્ટોર્સના માલિકો, ડોકટરો અને વિવિધ મહત્વપૂર્ણ મહાનુભાવો સાથે પ્રમોશન વર્કશોપનું પણ આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે.

જન ઔષધિ દિવસની ઉજવણી (7 માર્ચ 2023)

7મી માર્ચ 2023ના રોજ 5મો જન ઔષધિ દિવસ “જનઔષધિ અચ્છી ભી ઔર સસ્તી ભી” થીમ સાથે ઉજવવામાં આવ્યો હતો. 1લી માર્ચ 2023ના રોજ જન ઔષધિ જન ચેતના અભિયાન સાથે અઠવાડિયા સુધી ચાલતો જાગરૂકતા કાર્યક્રમ શરૂ થયો હતો અને 7મી માર્ચ 2023ના રોજ જન ઔષધિ દિવસની ઉજવણી સાથે સમગ્ર દેશમાં રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સ્તરે યોજાયેલા ભવ્ય કાર્યક્રમો સાથે સમાપ્ત થયો હતો.

 

આ સપ્તાહ લાંબી ઉજવણી દરમિયાન, PMBI દ્વારા તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આવરી લેતા સમગ્ર દેશમાં વિવિધ સ્થળોએ વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. તમામ પ્રવૃત્તિઓ અને ઉજવણીઓ PMBJK માલિકો, લાભાર્થીઓ, રાજ્ય/યુટી અધિકારીઓ, જાહેર પ્રતિનિધિઓ, ડૉક્ટરો, આરોગ્ય કાર્યકરો, નર્સો, ફાર્માસિસ્ટ, જન ઔષધિ મિત્રો અને અન્ય હિતધારકો સાથે ગાઢ સંકલનથી હાથ ધરવામાં આવી છે.

 

 

ભારતમાં મહત્ત્વપૂર્ણ કી સ્ટાર્ટિંગ મટિરિયલ્સ (કેએસએમ), ડ્રગ ઇન્ટરમિડિયેટ્સ (ડીઆઈ) અને એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રેડિયન્ટ્સ (એપીઆઇ)નાં સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઉત્પાદન સાથે સંબંધિત ઇન્સેન્ટિવ (પીએલઆઇ) યોજનાઃ

ભારતમાં મહત્ત્વપૂર્ણ કી સ્ટાર્ટિંગ મટિરિયલ્સ (કેએસએમ)/ડ્રગ ઇન્ટરમિડિયેટ્સ અને એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રેડિયન્ટ્સ (એપીઆઇ)નાં સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઉત્પાદન સાથે સંબંધિત ઇન્સેન્ટિવ (પીએલઆઇ) યોજનાનો ઉદ્દેશ ઓળખ કરાયેલી 41 બલ્ક દવાઓનાં સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, જેથી તેમની ઊંચી આયાત પરની નિર્ભરતાને પૂર્ણ કરી શકાય. આ યોજનાનો કુલ ખર્ચ રૂ. 6,940 કરોડ છે અને યોજનાનો સમયગાળો 2020-21થી 2029-30 સુધીનો છે. આ યોજના 41 બલ્ક દવાઓના પાત્ર ઉત્પાદકોને તેમના આધાર વર્ષમાં તેમના વધારાના વેચાણ પર છ વર્ષ માટે નાણાકીય પ્રોત્સાહન આપવાની જોગવાઈ કરે છે. આથો આધારિત પાત્ર ઉત્પાદનો માટે, પ્રથમ ચાર વર્ષ (2023-2024 થી 2026-2027) માટે પ્રોત્સાહક દર 20 ટકા, પાંચમા વર્ષ (2027-28) માટે 15 ટકા અને છઠ્ઠા વર્ષ (2028-2029) માટે તે 5 ટકા છે. રાસાયણિક સંશ્લેષણ ઉત્પાદનો માટે, સંપૂર્ણ છ વર્ષ (2022-2023 થી 2027-2028) માટે પ્રોત્સાહનનો દર 10% છે. ઈન્ડસ્ટ્રિયલ ફાયનાન્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (આઈએફસીઆઈ) લિમિટેડ આ યોજના માટે પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી (પીએમએ) છે.

ઉત્પાદનોની ચારેય કેટેગરીમાં કુલ ૨૪૯ અરજીઓ પ્રાપ્ત થઈ હતી. 249 અરજીઓમાંથી 48 અરજીઓને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જેમાં રૂ.3,938.57 કરોડનું પ્રતિબદ્ધ રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે અને આશરે 9,618 વ્યક્તિઓને રોજગારીનું સર્જન થવાની અપેક્ષા છે. આ યોજનાનાં સફળ અમલીકરણ સાથે એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે, આગામી વર્ષોમાં આ યોજનાનાં અમલીકરણનાં સમયગાળા દરમિયાન નોટિફાઇડ બલ્ક દવાઓમાં આયાત પરની નિર્ભરતામાં ઘટાડો થશે.

આ યોજના હેઠળ સપ્ટેમ્બર, 2023 સુધીમાં થયેલી પ્રગતિ નીચે મુજબ છેઃ

મંજૂર થયેલા 48 પ્રોજેક્ટમાંથી 27 પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. રૂ.3,063 કરોડનું રોકાણ ગ્રાઉન્ડ કરવામાં આવ્યું છે અને 2,777 વ્યક્તિઓ માટે રોજગારીનું સર્જન થયું છે. કમિશન્ડ પ્રોજેક્ટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલું વેચાણ રૂ.817.33 કરોડનું છે જેમાં રૂ.252.62 કરોડની નિકાસનો સમાવેશ થાય છે.

નાણાકીય વર્ષ 2022-23 કામગીરી/વેચાણનું પ્રથમ વર્ષ હતું અને પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી દ્વારા ત્રિમાસિક/અર્ધવાર્ષિક પ્રોત્સાહક દાવાઓ અને ચકાસણી માટે લાયકાતના માપદંડને હાંસલ કરવાના આધારે અરજદારોને રૂ.4.34 કરોડની પ્રોત્સાહક રકમ રીલિઝ કરવામાં આવી હતી.

કેટલાક શરૂ થયેલા પ્રોજેક્ટ્સની ઝલકઃ

વનસ્પતિ: મેઘમાની એલએલપી	પ્રોડક્ટઃ પેરા એમિનો ફિનોલ
વનસ્પતિ: સેન્ટ્રિઅન્ટ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ ઇન્ડિયા (પી) લિ.	પ્રોડક્ટ: એટોરવાસ્ટેટિન

 

3. ચિકિત્સા ઉપકરણોનાં સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઉત્પાદન સાથે સંબંધિત પ્રોત્સાહન યોજનાઃ

 

ચિકિત્સા ઉપકરણોના ઘરેલુ ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રોડક્શન લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (પીએલઆઈ) યોજના માટે 3420 કરોડ રૂપિયાનો નાણાકીય ખર્ચ છે. આ યોજનાનો કાર્યકાળ 2020-21થી 2027-28 સુધીનો છે. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ સ્થાનિક ઉત્પાદનને વેગ આપવાનો અને તબીબી ઉપકરણ ક્ષેત્રમાં મોટા રોકાણોને આકર્ષિત કરવાનો છે. આ યોજના અંતર્ગત ભારતમાં ઉત્પાદિત અને યોજનાનાં ચાર લક્ષિત સેગમેન્ટ હેઠળ આવરી લેવામાં આવેલા તબીબી ઉપકરણોનાં સંવર્ધિત વેચાણ પર પાંચ ટકાનું પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે, જેથી લાયકાત ધરાવતાં સ્થાનિક ઉત્પાદકોને પાંચ વર્ષનાં ગાળા માટે આ યોજનાનાં ચાર સેગમેન્ટ હેઠળ આવરી લેવામાં આવે. આઈએફસીઆઈ લિમિટેડ આ યોજના માટે પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી છે.

ચારેય કેટેગરીના ઉત્પાદનોમાં કુલ 64 (42 કેટેગરી -એ અને 22 કેટેગરી -બી) અરજીઓ મળી હતી. 64 અરજીઓમાંથી 26 અરજીઓ (19 કેટેગરી – એ અને 7 કેટેગરી – બી)ને રૂ. 1,330.44 કરોડના પ્રતિબદ્ધ રોકાણ સાથે મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને આશરે 7,950 વ્યક્તિઓ માટે રોજગારીનું સર્જન થવાની અપેક્ષા છે.

આ યોજના હેઠળ સપ્ટેમ્બર, 2023 સુધીમાં થયેલી પ્રગતિ નીચે મુજબ છેઃ

મંજૂર થયેલા 26 પ્રોજેક્ટમાંથી 16 પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે અને 39 મેડિકલ ડિવાઇસનું ઉત્પાદન શરૂ થઈ ગયું છે. રૂ.879 કરોડનું રોકાણ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યું છે અને 4,546 વ્યક્તિઓ માટે રોજગારીનું સર્જન થયું છે. કમિશન્ડ પ્રોજેક્ટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલું વેચાણ રૂ.3251.76 કરોડનું છે જેમાં રૂ.1654.09 કરોડની નિકાસનો સમાવેશ થાય છે.

નાણાકીય વર્ષ 2022-23 કામગીરી/વેચાણનું પ્રથમ વર્ષ હતું અને રૂ.12.80 કરોડની પ્રોત્સાહક રકમ અરજદારોને ત્રિમાસિક/અર્ધવાર્ષિક પ્રોત્સાહક દાવાઓ અને પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી દ્વારા ખરાઈ માટે લાયક માપદંડ હાંસલ કરવાનાં આધારે ઇશ્યૂ કરવામાં આવી હતી.

 

4. માટે પ્રોડક્શન લિન્ક્ડ ઇન્સેન્ટિવ સ્કીમ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ:

ફાર્માસ્યુટિકલ્સ માટે પીએલઆઈ યોજનાનો અમલ આ ક્ષેત્રમાં રોકાણ અને ઉત્પાદન વધારીને ભારતની ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવાના ઉદ્દેશ સાથે થઈ રહી છે તથા ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં ઉચ્ચ મૂલ્ય ધરાવતી ચીજવસ્તુઓમાં ઉત્પાદનના વૈવિધ્યકરણમાં પ્રદાન કરવાનો છે. આ યોજનાનો કુલ ખર્ચ રૂ.15,000 કરોડ છે અને યોજનાનો સમયગાળો 2020-2021થી 2028-29 સુધીનો છે.

આ યોજના હેઠળ, ત્રણ ઉત્પાદન કેટેગરી હેઠળ ઓળખ કરાયેલા ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન માટે નાણાકીય પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે. કેટેગરી-1માં બાયો-ફાર્માસ્યુટિકલ, કોમ્પલેક્સ જેનરિક, પેટન્ટ એક્સપાયરી નજીકની દવાઓ અથવા પેટન્ટ એક્સપાયરી નજીકની દવાઓ, અનાથ દવાઓ વગેરે જેવી દવાઓનો સમાવેશ થાય છે, કેટેગરી-2માં સક્રિય ફાર્માસ્યુટિકલ ઘટકો, મુખ્ય પ્રારંભિક સામગ્રી, ડ્રગ ઇન્ટરમિડિયેટ્સ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે અને કેટેગરી-3માં ઓટો-ઇમ્યુન દવાઓ, એન્ટિ-કેન્સર ડ્રગ્સ, એન્ટિ-ડાયાબિટીક દવાઓ, એન્ટિ-ઇન્ફેક્ટિવ ડ્રગ્સ, કાર્ડિયોવાસ્ક્યુલર દવાઓ, સાયકોટ્રોપિક દવાઓ, એન્ટિ-રેટ્રોવાયરલ ડ્રગ્સ, ઇન-વિટ્રો ડિવાઇસ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉત્પાદનો ભારતીય ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગના નવીનીકરણ, સંશોધન અને વિકાસ અને ઉત્પાદન વૈવિધ્યકરણને વેગ આપશે તેવી અપેક્ષા છે. આ ઉપરાંત ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રનાં એન્કર ઉદ્યોગો દ્વારા રોકાણ આગામી વર્ષોમાં વેલ્યુ ચેઇનમાં એમએસએમઇનાં વિકાસ અને વૃદ્ધિમાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા અદા કરશે.

આ યોજના પસંદ કરેલા અરજદારોને ફાર્માસ્યુટિકલ ગૂડ્ઝ અને ઇન-વિટ્રો ડાયગ્નોસ્ટિક મેડિકલ ઉપકરણોના સંવર્ધિત વેચાણ (આધાર વર્ષ કરતાં વધુ) પર નાણાકીય પ્રોત્સાહનો પ્રદાન કરે છે, જે અરજદારો દ્વારા હાંસલ કરવામાં આવનાર થ્રેશોલ્ડ રોકાણો અને વેચાણ માપદંડ પર આધારિત છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 થી નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે 10 ટકાના દરે, નાણાકીય વર્ષ 2026-27 માટે 8 ટકા અને ઉત્પાદન કેટેગરી 1 અને 2 માટે નાણાકીય વર્ષ 2027-28 માટે નાણાકીય વર્ષ 2027-28 માટે 6 ટકાના દરે છે. પ્રોડક્ટ કેટેગરી 3 માટે પ્રોત્સાહક નાણાકીય વર્ષ 2022-23 થી નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે 5 ટકાના દરે, નાણાકીય વર્ષ 2026-27 માટે 4 ટકા અને નાણાકીય વર્ષ 2027-28 માટે 3 ટકા છે. સ્મોલ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ ડેવલપમેન્ટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (સિડબી) એ આ યોજના માટેની પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી છે.

આ યોજના હેઠળ 55 અરજદારોની પસંદગી કરવામાં આવી છે, જેમાં રૂ.17,275 કરોડના પ્રતિબદ્ધ રોકાણ સાથે ઇન-વિટ્રો ડાયગ્નોસ્ટિક્સ (આઇવીડી) ઉપકરણોના પાંચ અરજદારોનો સમાવેશ થાય છે.

આ યોજના હેઠળ સપ્ટેમ્બર, 2023 સુધીમાં થયેલી પ્રગતિ નીચે મુજબ છેઃ

રૂ.25,813 કરોડનું મૂડીરોકાણ ગ્રાઉન્ડેડ કરવામાં આવ્યું છે અને 56,171 વ્યક્તિઓ માટે રોજગારીનું સર્જન થયું છે. પસંદગી પામેલા અરજદારોએ કરેલ વેચાણ રૂ.116121 કરોડનું છે જેમાં રૂ.75141 કરોડની નિકાસનો સમાવેશ થાય છે. આ યોજનામાં વિશિષ્ટ કેટેગરીના ફાર્માસ્યુટિકલ્સ/આઇવીડી ઉપકરણોના ઉત્પાદનની કલ્પના કરવામાં આવી છે.

નાણાકીય વર્ષ 2022-23 કામગીરી/વેચાણનું પ્રથમ વર્ષ છે અને રૂ.915 કરોડની પ્રોત્સાહક રકમ અરજદારોને ત્રિમાસિક/અર્ધવાર્ષિક/વાર્ષિક પ્રોત્સાહક દાવાઓ અને પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી દ્વારા ખરાઈ માટે લાયક માપદંડ હાંસલ કરવાના આધારે ઇશ્યૂ કરવામાં આવી છે.

 

5. ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગને મજબૂત કરવો (એસપીઆઈ):

ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગ "મજબૂતીકરણ ઑફ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ડસ્ટ્રી" (એસપીઆઈ) યોજનાનો અમલ કરે છે, જેનો કુલ નાણાકીય ખર્ચ રૂ. 500 કરોડ છે. સ્કીમના અમલીકરણનો સમયગાળો નાણાકીય વર્ષ 21-22થી નાણાકીય વર્ષ 25-26 સુધીનો છે. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ દેશભરમાં વર્તમાન ફાર્મા ક્લસ્ટર્સ અને એમએસએમઇને તેમની ઉત્પાદકતા, ગુણવત્તા અને સ્થાયીત્વમાં સુધારો કરવા ફાર્મા એમએસએમઇ ક્લસ્ટર્સમાં વર્તમાન માળખાગત સુવિધાઓને મજબૂત કરવા ટેકો પૂરો પાડવાનો છે. એસપીઆઈ યોજના માટે પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ કન્સલ્ટન્ટ (પીએમસી) તરીકે સિડબીની નિમણૂક કરવામાં આવી છે.

આ યોજના કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના છે અને તેમાં નીચેની પેટાયોજનાઓનો સમાવેશ થાય છેઃ

1. સામાન્ય સુવિધાઓ માટે ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગને સહાય (એપીઆઈ-સીએફ)

ii. ફાર્માસ્યુટિકલ ટેકનોલોજી અપગ્રેડેશન સહાય યોજના (પીટીયુએએસ)

iii. ફાર્માસ્યુટિકલ અને ચિકિત્સા ઉપકરણોનાં સંવર્ધન અને વિકાસ યોજના (પીએમપીડીએસ)

1. સામાન્ય સુવિધાઓ માટે ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગને સહાય (એપીઆઈ-સીએફ), સામાન્ય સુવિધાઓ ઉભી કરીને હાલના ફાર્માસ્યુટિકલ ક્લસ્ટર્સની તેમની સતત વૃદ્ધિ માટે ક્ષમતાને મજબૂત કરવા માટે. આ માત્ર ગુણવત્તામાં સુધારો જ નહીં કરે, પરંતુ ક્લસ્ટરોની ટકાઉ વૃદ્ધિને પણ સુનિશ્ચિત કરશે.

ii. ફાર્માસ્યુટિકલ ટેકનોલોજી અપગ્રેડેશન સહાય યોજના (પીટીયુએએસ) રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય નિયમનકારી માપદંડો (ડબ્લ્યુએચઓ-જીએમપી અથવા શિડ્યુલ-એમ)ને પૂર્ણ કરવા માટે સાબિત થયેલા ટ્રેક રેકોર્ડના સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ફાર્મા સાહસો (એમએસએમઇ)ને સુવિધા આપવા માટે, તેમની મૂડી લોન પર વ્યાજમાં માફી અથવા મૂડી સબસિડી પ્રદાન કરવામાં આવશે, જે વોલ્યુમમાં અને ગુણવત્તામાં વૃદ્ધિને વધુ સરળ બનાવશે; અને

iii. ફાર્માસ્યુટિકલ અને ચિકિત્સા ઉપકરણોનાં સંવર્ધન અને વિકાસ યોજના (પીએમપીડીએસ) અભ્યાસ/સર્વેક્ષણ અહેવાલો, જાગૃતિ કાર્યક્રમો, ડેટાબેઝનું સર્જન અને ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન મારફતે ફાર્માસ્યુટિકલ અને મેડિકલ ડિવાઇસીસનાં ક્ષેત્રોની વૃદ્ધિ અને વિકાસને સુલભ બનાવવો.

પેટા યોજના હેઠળ સામાન્ય સુવિધાઓ માટે ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગને સહાય (એપીઆઈ-સીએફ) સ્ટ્રેન્થનિંગ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ડસ્ટ્રી (એસપીઆઈ) યોજના અંતર્ગત પ્રોજેક્ટની દરખાસ્તો માટે અરજીઓ મંગાવવા માટે અરજી બારી ખોલવામાં આવી હતી. તદનુસાર, સાત રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી કુલ 20 અરજીઓ / પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તો મળી હતી. 20 અરજીઓ/પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તોમાંથી 17 અરજીઓ/પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તો પાત્ર હોવાનું જણાયું હતું. 30-11-2023 સુધીમાં 5 પ્રોજેક્ટને આખરી મંજૂરી આપવામાં આવી છે, 3 પ્રોજેક્ટને સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

પેટા-યોજના હેઠળ ફાર્માસ્યુટિકલ ટેકનોલોજી અપગ્રેડેશન આસિસ્ટન્સ સ્કીમ (પીટીયુએએસ) 11 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પ્રમોશનલ આઉટરીચ કાર્યક્રમો યોજાયા હતા. 30-11-2023 સુધી 2 પ્રોજેક્ટને લોન પર કેપિટલ સબસિડી માટે અંતિમ મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

પેટા-યોજના હેઠળ ફાર્માસ્યુટિકલ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસીસ પ્રમોશન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ સ્કીમ (પીએમપીડીએસ), 30.11.2023 ના રોજ, 8 અભ્યાસ પૂર્ણ થયા છે, 6 અભ્યાસો અંતિમ સ્વરૂપ હેઠળ છે. આ ઉપરાંત આ યોજના હેઠળ 10 કાર્યક્રમો/કાર્યશાળાઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં 2 મેગા ઇવેન્ટ એટલે કે "ઇન્ડિયા ફાર્મા 2023 અને ઇન્ડિયા મેડિકલ ડિવાઇસ 2023" અને "ઇન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023"નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.

6. ઇન્ડિયા ફાર્મા 2023 અને ઇન્ડિયા મેડિકલ ડિવાઇસ 2023:

ભારત સરકારના રસાયણ અને ખાતર મંત્રાલયના ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગે ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયન ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી (ફિક્કી)ના સહયોગથી 8^થ 26 અને 27 મે, 2023 ના રોજ ધ અશોક, નવી દિલ્હી ખાતે ફાર્માસ્યુટિકલ્સ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસ ઉદ્યોગ, ઇન્ડિયા ફાર્મા 2023 અને ઇન્ડિયા મેડિકલ ડિવાઇસ 2023 પરની આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદની આવૃત્તિ. કેન્દ્રીય રસાયણ અને ખાતર મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ રસાયણ અને ખાતર રાજ્યમંત્રી શ્રી ભગવંત ખુબાની ઉપસ્થિતિમાં આ સંમેલનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.

માનનીય રસાયણ અને ખાતર મંત્રીએ રાષ્ટ્રીય ચિકિત્સા ઉપકરણ નીતિ, 2023 તેમજ ચિકિત્સા ઉપકરણો માટે નિકાસ સંવર્ધન પરિષદનો શુભારંભ કરાવ્યો હતો. તેમણે 'સહાય ફોર મેડિકલ ડિવાઇસીસ ક્લસ્ટર્સ ફોર કોમન ફેસિલિટીઝ (એએમડી-સીએફ) નામની નવી યોજના પણ શરૂ કરી હતી, જેનો ઉદ્દેશ તબીબી ઉપકરણો માટે પરીક્ષણ સુવિધાઓ સ્થાપિત કરીને તબીબી ઉપકરણોનાં ક્લસ્ટર્સમાં સામાન્ય માળખાગત સુવિધાઓને મજબૂત કરવાનો કે સ્થાપિત કરવાનો છે.

વાર્ષિક ફ્લેગશિપ કોન્ફરન્સ બે દિવસ દરમિયાન આયોજિત કરવામાં આવી હતી - 26મી મે 2023 ભારતીય મેડિકલ ડિવાઇસ સેક્ટર માટે "સસ્ટેનેબલ મેડટેક 5.0: સ્કેલિંગ અને ઇનોવેટિંગ ઇન્ડિયન મેડટેક," થીમ પર અને 27મી મે 2023 "ભારતીય ફાર્મા ઉદ્યોગ" થીમ પર ફાર્માસ્યુટિકલ સેક્ટર માટે સમર્પિત. : ઇનોવેશન દ્વારા મૂલ્ય પહોંચાડવું.

ફાર્માસ્યુટિકલ અને મેડિકલ ડિવાઇસ ઉદ્યોગના 100થી વધુ સીઇઓએ બે દિવસ દરમિયાન કેટલાક વિષયોના સત્રોમાં ભાગ લીધો હતો, જેના કારણે સમગ્ર વિશ્વમાંથી આ કાર્યક્રમમાં સહભાગીતા આવી હતી. ઉદ્યોગ, નીતિ આયોગનાં સભ્યો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, સ્વાસ્થ્ય, ડીપીઆઈઆઈટી અને ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગનાં સચિવો, એનપીપીએનાં ચેરમેન એનપીપીએ, એમઈઆઈટીવાય, એમઓઈએફસી, બીઆઈએસ, એઈઆરબી, નેશનલ બાયો-ફાર્મા કમિશન, ડ્રગ કન્ટ્રોલર જનરલ ઑફ ઇન્ડિયા, આઇઆઇટી દિલ્હી, આઇઆઇટી કાનપુર, નાઇપર મોહાલી, બિરાક, હેલ્થકેર સેક્ટર સ્કિલ કાઉન્સિલનાં વરિષ્ઠ અધિકારીઓ સહિત કેટલાંક મહાનુભાવોએ આ કાર્યક્રમમાં હાજરી આપી હતી.

ઈન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો (આઈએમટીઈ) 2023: ઈન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો (આઈએમટીઈ) 2023, 1લી આવૃત્તિ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ દ્વારા 17 થી 19 ઓગસ્ટ 2023 દરમિયાન હેલિપેડ એક્ઝિબિશન સેન્ટર, ગાંધીનગર ખાતે “ઈન્ડિયા: ધ નેક્સ્ટ મેડટેક” થીમ સાથે યોજવામાં આવી હતી. હબ” ઉપકરણો, ડાયગ્નોસ્ટિક્સ અને ડિજિટલનું ભવિષ્ય. આ ઈવેન્ટમાં ઈન્ડિયન મેડિકલ ડિવાઈસ ઈકોસિસ્ટમની તાકાત અને સંભવિતતા દર્શાવવામાં આવી હતી. ઇવેન્ટની કેટલીક મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ નીચે મુજબ છે:

1. આ કાર્યક્રમે તમામ હિતધારકોને એક મંચ પર લાવ્યા હતા, જેનાથી ભારતમાં આ ક્ષેત્રના વિકાસ માટે નેટવર્ક અને સહયોગની તકોનું સર્જન થયું હતું.
2. આ ઇવેન્ટમાં 4000થી વધારે બાયર-સેલર બેઠકોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને 10,000થી વધુ મુલાકાતીઓએ એક્સ્પો-2023ની મુલાકાત લીધી હતી.
3. આ એક્સ્પોમાં એમએસએમઇ, સ્ટાર્ટઅપ, શૈક્ષણિક અને સંશોધન સંસ્થાઓ, રાજ્ય સરકારો, કેન્દ્ર અને રાજ્ય ખરીદ એજન્સીઓ, નિયમનકારી સંસ્થાઓ વગેરે સહિત વૈશ્વિક અને ભારતીય કંપનીઓએ મોટી સંખ્યામાં ભાગ લીધો હતો.

 

7. સામાન્ય સુવિધાઓ (એએમડી-સીએફ) માટે તબીબી ઉપકરણનાં સમૂહોને સહાયઃ

20.03.2022ના રોજ સ્થાયી નાણાં સમિતિએ મેડિકલ ડિવાઇસ ક્લસ્ટર્સ ફોર કોમન ફેસિલિટીઝ (એએમડી-સીએફ) સ્કીમને સહાય યોજનાને મંજૂરી આપી હતી. આ યોજનામાં ૧૨ ક્લસ્ટરો અને ૧૨ પરીક્ષણ પ્રયોગશાળાઓને સહાય આપવાની જોગવાઈ છે. આ યોજનાનો કુલ નાણાકીય ખર્ચ રૂ.300 કરોડ છે. આ યોજનાનો કાર્યકાળ નાણાકીય વર્ષ 2023-24થી નાણાકીય વર્ષ 2025-26 સુધીનો છે.

એએમડી-સીએફ યોજનાનો ઉદ્દેશ આ ક્ષેત્ર માટે ગુણવત્તાયુક્ત અને સ્થાયી વૃદ્ધિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે નવી પરીક્ષણ પ્રયોગશાળાઓ સ્થાપિત કરવા માટે નાણાકીય સહાયતા પ્રદાન કરીને ચિકિત્સા ઉપકરણ સમૂહોને મજબૂત કરવાનો છે.

09-05-2023 રોજ માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવી હતી. સિડબીને યોજનાનાં અમલીકરણ માટે પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ એજન્સી (પીએમએ) તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવી છે.

 

8. બલ્ક ડ્રગ પાર્કને પ્રોત્સાહન આપવા માટેની યોજનાઃ

દેશમાં બલ્ક ડ્રગ પાર્કની સ્થાપનાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, "બલ્ક ડ્રગ પાર્ક્સનું પ્રમોશન" નામની યોજનાને કેન્દ્રીય કેબિનેટ દ્વારા 20મી માર્ચ, 2020ના રોજ મંજૂર કરવામાં આવી છે. ઉદ્દેશ્ય ઉદ્યાનોમાં સ્થિત એકમોને વિશ્વ કક્ષાની સામાન્ય માળખાકીય સુવિધાઓ પૂરી પાડવાનો છે. જે જથ્થાબંધ દવાઓના ઉત્પાદન ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કરવામાં મદદ કરશે અને તે રીતે ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવશે. આ સ્થાનિક જથ્થાબંધ દવા ઉદ્યોગની સ્પર્ધાત્મકતામાં વધારો કરશે તેમજ દેશની આયાત પર નિર્ભરતાને ઘટાડવામાં મદદ કરશે.

આ યોજના હેઠળ રાજ્ય સરકાર/રાજ્ય કોર્પોરેશન દ્વારા પ્રમોટ કરવામાં આવેલા આગામી કોઈ પણ બલ્ક ડ્રગ પાર્કમાં કોમન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુવિધાઓ (સીઆઇએફ) ઊભી કરવા માટે નાણાકીય સહાય પ્રદાન કરવામાં આવશે.

આ યોજનાનો કુલ નાણાકીય ખર્ચ રૂ.3000 કરોડ છે. આ યોજનાનો કાર્યકાળ નાણાકીય વર્ષ 2020-2021 થી નાણાકીય વર્ષ 2024-2025 સુધીનો છે. પસંદ કરાયેલા બલ્ક ડ્રગ પાર્કને નાણાકીય સહાય સામાન્ય માળખાગત સુવિધાઓના પ્રોજેક્ટ ખર્ચના 70 ટકા હશે. પૂર્વોત્તરના રાજ્યો અને પર્વતીય રાજ્યો (હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીર અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખ)ના કિસ્સામાં, નાણાકીય સહાય પ્રોજેક્ટ ખર્ચના 90 ટકા હશે. એક બલ્ક ડ્રગ પાર્ક માટેની યોજના હેઠળ મહત્તમ સહાય રૂ.1000 કરોડ સુધી મર્યાદિત રહેશે.

આ યોજના હેઠળ 13 રાજ્યોની દરખાસ્તો પ્રાપ્ત થઈ હતી અને તમામ દરખાસ્તોના મૂલ્યાંકન પછી, સૂચિત બલ્ક ડ્રગ પાર્કમાં સામાન્ય માળખાગત સુવિધાઓ ઉભી કરવા માટે ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ પ્રદાન કરવા માટે ગુજરાત, હિમાચલ પ્રદેશ અને આંધ્રપ્રદેશની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. પ્રથમ હપ્તો ત્રણેય પસંદ કરેલા રાજ્યોને આપવામાં આવ્યો હતો.

ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં એફડીઆઈનો દેખાવઃ

ફાર્માસ્યુટિકલ એ ભારતમાં વિદેશી રોકાણ માટે ટોચના દસ આકર્ષક ક્ષેત્રોમાંનું એક છે. ચિકિત્સા ઉપકરણોમાં ઓટોમેટિક રૂટ હેઠળ 100 ટકા વિદેશી રોકાણને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. ગ્રીનફિલ્ડ પ્રોજેક્ટ્સમાં ફાર્માસ્યુટિકલ્સમાં વિદેશી રોકાણને ઓટોમેટિક રૂટ હેઠળ 100 ટકા સુધીની મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને બ્રાઉનફિલ્ડ ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રોજેક્ટ્સ માટે 74 ટકાથી વધુના વિદેશી રોકાણને 100 ટકા સુધીસરકારી મંજૂરી મેળવવી જરૂરી છે.

માં ફોરેન ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રમોશન બોર્ડ (એફઆઇપીબી)ને નાબૂદ કર્યા પછી મે 2017, ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગને સરકારની મંજૂરીના માર્ગ હેઠળ વિદેશી રોકાણની દરખાસ્તો પર વિચાર કરવા માટે ભૂમિકા સોંપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, વિભાગ 17.04.2020 ના રોજના 2020 ના પ્રેસ નોટ 3 માંથી ઉદ્ભવતા ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્ર અને તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રની તમામ એફડીઆઈ દરખાસ્તો પર વિચાર કરે છે, જેમાં દરખાસ્તોમાં રોકાણકારો / અંતિમ લાભાર્થીઓ ભારત સાથે જમીન સરહદ ધરાવતા દેશોના છે.

નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં (ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને તબીબી ઉપકરણો બંનેમાં) એફડીઆઈનો પ્રવાહ રૂ. 19,077 કરોડ હતો. 2023-24ના ચાલુ નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન તા. એપ્રિલ 2023 સપ્ટેમ્બર સુધી, 2023, એફડીઆઈનો પ્રવાહ રૂ.4,456 કરોડ રહ્યો છે. ઉપરાંત ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગે બ્રાઉનફિલ્ડ પ્રોજેક્ટ્સ માટે રૂ.9,848 કરોડનાં મૂલ્યની 6 એફડીઆઇ દરખાસ્તોને મંજૂરી આપી છે, જેમાં 1 એપ્રિલ 2023 થી 30 નવેમ્બર 2023.

 

10. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ (એનઆઇપીઇઆર):

રસાયણ અને ખાતર મંત્રાલયનાં ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગનાં નેજા હેઠળ સાત નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ (એનઆઇપીઇઆર) છે. રાષ્ટ્રીય મહત્વની આ સંસ્થાઓ મોહાલી, અમદાવાદ, ગુવાહાટી, હાજીપુર, હૈદરાબાદ, કોલકાતા અને રાયબરેલીમાં આવેલી છે. ભારતમાં શિક્ષણ મંત્રાલય દ્વારા જારી કરવામાં આવેલા 2023 ના નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુશનલ રેન્કિંગ ફ્રેમવર્ક (એનઆઈઆરએફ) રેન્કિંગ અનુસાર, આ સાતમાંથી પાંચ એનઆઇપીઇઆરને ટોચના 20 માં સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું, જેમાંથી બેને ટોચના દસ રેન્કમાં સ્થાન મળ્યું હતું. નાઈપર હૈદરાબાદે 'ફાર્મસી' કેટેગરીમાં ટોચનો ક્રમ હાંસલ કર્યો છે.

તેની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં, આ એનઆઈપીઇઆરમાંથી 8704 થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ પાસ થયા છે, જેઓ ઉદ્યોગમાં તેમજ આર એન્ડ ડી અને શૈક્ષણિક અંતઃસ્ફુરણામાં કામ કરી રહ્યા છે. ચાલુ કેલેન્ડર વર્ષ દરમિયાન, સાત એનઆઇપીઇઆરમાં 1525 એમએસ અને પીએચડી વિદ્યાર્થીઓની ભરતી કરવામાં આવી છે. શૈક્ષણિક-ઉદ્યોગ આદાન-પ્રદાનના ભાગરૂપે એનઆઇપીઇઆરએ ઉદ્યોગો અને અન્ય શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે 278થી વધારે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, 395 પેટન્ટ ફાઇલ કરી છે, જેમાંથી 24 એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર થયા છે અને 31 પેટન્ટ્સ ફાઇલ કરવાનું ચાલુ કેલેન્ડર વર્ષ દરમિયાન હાંસલ કરવામાં આવ્યું છે. નાઈપર્સે અત્યાર સુધીમાં વિવિધ નામાંકિત જર્નલમાં 7,325થી વધુ રિસર્ચ પેપર પ્રકાશિત કર્યા છે અને તેમાંથી 596 રિસર્ચ પેપર ચાલુ વર્ષમાં પ્રકાશિત થયા છે.

ગુવાહાટીના કેમ્પસનું બાંધકામ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. નાઈપર અમદાવાદના કિસ્સામાં 90 ટકાથી વધુ બાંધકામ પૂર્ણ થયું છે. હાજીપુર, હૈદરાબાદ, કોલકાતા અને રાયબરેલીમાં અન્ય ચાર એનઆઇપીઇઆરના કેમ્પસનું નિર્માણ તાજેતરમાં શરૂ થયું છે.

પ્રદાન કરવામાં આવેલા ભંડોળના આધારે, તમામ એનઆઇપીઇઆરએ ત્યારથી અત્યાધુનિક પ્રયોગશાળાઓની સ્થાપના કરી છે. સુધારેલી માળખાગત સુવિધાઓ અને અન્ય સુવિધાઓએ એનઆઇપીઇઆરને દર વર્ષે શિક્ષણ મંત્રાલયના ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવતા નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુશનલ રેન્કિંગ ફ્રેમવર્ક (એનઆઈઆરએફ) રેન્કિંગમાં સારો દેખાવ કરવામાં મદદ કરી છે.

ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગે એનઆઇપીઇઆર સાથે જોડાણમાં સંશોધન અને વિકાસ અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વર્ષ 2023માં વિવિધ નવી પહેલો હાથ ધરી છે, જેમાંથી કેટલીક નીચે મુજબ છેઃ

(i) ભારતમાં ફાર્મા -મેડિટેક ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને વિકાસ અને નવીનતા પરની રાષ્ટ્રીય નીતિ કેબિનેટે 25.07.2023ના રોજ યોજાયેલી તેની બેઠકમાં ભારતમાં ફાર્મા-મેડીટેક સેક્ટરમાં સંશોધન અને વિકાસ અને નવીનતા અંગેની રાષ્ટ્રીય નીતિને મંજૂરી આપી હતી. નીતિ 18.08.2023 ના રોજ સૂચિત કરવામાં આવી હતી. આ નીતિ 26.09.2023 ના રોજ માનનીય રસાયણ અને ખાતર મંત્રી દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી.

(ii) ફાર્મા ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટેની યોજના (પીઆરઆઈપી): ફાર્મા સેક્ટરમાં સંશોધન અને નવીનતાના પ્રમોશન માટેની યોજના (PRIP): કેબિનેટે 25.07.2023ના રોજ યોજાયેલી તેની બેઠકમાં ફાર્મા-મેડીટેક (PRIP)માં સંશોધન અને નવીનતાના પ્રોત્સાહન માટેની યોજનાને રૂ. 5000 કરોડના ખર્ચ સાથે મંજૂરી આપી છે. 5 વર્ષનો સમયગાળો એટલે કે, 2023-24 થી 2027-28. આ યોજના 17.08.2023 ના રોજ સૂચિત કરવામાં આવી હતી. આ યોજના 26.09.2023 ના રોજ માનનીય રસાયણ અને ખાતર મંત્રી દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી.

(iii) તબીબી ઉપકરણોનાં ક્ષેત્રમાં માનવ સંસાધન વિકાસ: 'મેડિકલ ડિવાઇસીસ સેક્ટરમાં માનવ સંસાધન વિકાસ' પર એક નવી યોજનાને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જેમાં 3 વર્ષ માટે રૂ. 480 કરોડના ખર્ચને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જે અંતર્ગત તબીબી ઉપકરણોમાં બહુશાખાકીય સમર્પિત અભ્યાસક્રમો ચલાવવા માટે સરકારી સંસ્થાઓને નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવામાં આવશે.

 

ચાલુ વર્ષ દરમિયાન 7 એનઆઇપીઇઆરની સિદ્ધિઓ નીચે મુજબ છેઃ

1. નાઈપર-અમદાવાદને ગુણવત્તા વ્યવસ્થાપન માટે પ્રતિષ્ઠિત બીએસસીઆઈસી સર્ટિફિકેટ એનાયત કરવામાં આવ્યું છે, જે તેના વિદ્યાર્થીઓ અને હિતધારકોને ઉચ્ચ ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ અને સંશોધન પ્રદાન કરવાની તેની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિપાદિત કરે છે.

2. નાઈપર- અમદાવાદને મેડિકલ ડિવાઇસીસ માટેના વિશિષ્ટ બીએસસીઆઇસી સર્ટિફિકેટથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યું છે, જે તેના વિદ્યાર્થીઓ અને હિસ્સેદારોને તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રમાં અપવાદરૂપ શિક્ષણ અને સંશોધન પ્રદાન કરવા માટે તેની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે

 

3. 20 એપ્રિલ, 2023ના રોજ પૂર્વોત્તરના ઉદ્યોગસાહસિકો માટે બાયોનેસ્ટ નાઇપર ગુવાહાટી ઇન્ક્યુબેશન સેન્ટર દ્વારા માર્ગદર્શક સત્રનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
4. નાઈપર ગુવાહાટી દ્વારા 27 અને 28 જુલાઈ, 2023ના રોજ બાયોમેડિકલ મેટ્રોલોજી ટ્રેનિંગ પ્રોગ્રામ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો.
5. નાઇપર રાયબરેલીએ બાયોટેકનોલોજી ઇિગ્નશન ગ્રાન્ટ-22 પર એક સત્રનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં 13 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ આઇઆઇટી કાનપુરના સ્ટાર્ટ-અપ ઇન્ક્યુબેશન એન્ડ ઇનોવેશન સેન્ટરના ડો.આત્મિતાએ પ્રેઝન્ટેશન રજૂ કર્યું હતું.

6. નાઈપર રાયબરેલીએ 20 ફેબ્રુઆરી, 2023ના રોજ સીએસઆઈઆર – સેન્ટ્રલ ડ્રગ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, લખનઉ (સીડીઆરઆઈ, લખનૌ) સાથે સંયુક્ત સંશોધન અને શૈક્ષણિક જોડાણ માટે સમજૂતીકરાર (એમઓયુ) પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
7. 1 ફેબ્રુઆરી, 2023 ના રોજ નાઇપર રાયબરેલીના ફાર્માકોલોજી એન્ડ ટોક્સિકોલોજી વિભાગ દ્વારા "ડ્રગ ડિસ્કવરી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઇન્ટરફેસ" પર એક દિવસીય આંતરરાષ્ટ્રીય પરિસંવાદનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.

 

8. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ, રાયબરેલીએ "બાયોલોજિકલ સાયન્સિસમાં તાજેતરના વલણો અને ભવિષ્યની સંભાવનાઓ" વિષય પર એક દિવસીય પરિસંવાદનું આયોજન કર્યું હતું.
9. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ, રાયબરેલીએ સાયન્સ એન્ડ એન્જિનિયરિંગ રિસર્ચ બોર્ડ (એસઇઆરબી) દ્વારા પ્રાયોજિત વૈજ્ઞાનિક સામાજિક જવાબદારી (એસએસઆર) હેઠળ અને 04 જુલાઈ 2023 ના રોજ એજિલેન્ટ ઇન્ડિયા પ્રાઇવેટ લિમિટેડના સહયોગથી "એચપીએલસી પર વન ડે હેન્ડ્સ-ઓન ટ્રેનિંગ" નું આયોજન કર્યું હતું.
10. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ, રાયબરેલીએ 17 થી 21 જુલાઈ, 2023 સુધી "નેનો મટિરિયલ્સની ડિઝાઇન અને લાક્ષણિકતા" પર 5-દિવસીય "સર્ટિફિકેટ કોર્સ એન્ડ ટ્રેનિંગ" નું આયોજન કર્યું હતું.
11. નાઇપર રાયબરેલીએ 07-08-2023ના રોજ સંયુક્ત સંશોધન અને અધ્યાપન પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાણ કરવા માટે રાયબરેલીની એઈમ્સ સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. આ એમઓયુ રાષ્ટ્રીય મહત્વની બે સંસ્થાઓ વચ્ચે જ્ઞાનના આદાન-પ્રદાનને પ્રોત્સાહન આપશે.

12. નાઈપર મોહાલીએ આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ નિમિત્તે હેલ્થ એન્ડ વેલનેસની થીમ હેઠળ મોહાલીના મલ્ટિ-સ્પેશિયાલિટી આયુર્વેદ અને પંચકર્મ સેન્ટર, યુક્ત હર્બ્સના સહયોગથી આયુર્વેદ આરોગ્ય શિબિરનું આયોજન કર્યું હતું.

13. નાઇપર મોહાલીએ એચપીએલસી પર નાના અને મધ્યમ ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગના વિદ્યાર્થીઓ અને કર્મચારીઓને શિક્ષિત / તાલીમ આપવા માટે આયોજન કર્યું હતું.

14. નાઇપર મોહાલીએ નાના મોલેક્યુલ -ટીબીની દવાની શોધ પર એક સેમિનારનું આયોજન કર્યું હતું.

 

• xv. નાઇપર મોહાલીએ "નેશનલ ઇન્ટેલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી અવેરનેસ (એનઆઇપીએએમ) – ફાર્માસ્યુટિકલ સાયન્સિસમાં ભૂમિકા" વિષય પર સેમિનારનું આયોજન કર્યું હતું.

16. નાઇપર મોહાલીએ આઇટીઇસી કાર્યક્રમ હેઠળ પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ પરિયોજના (પીએમબીજેપી) પર "તાલીમ અને ક્ષમતા નિર્માણ કાર્યક્રમ વિકસાવવા" શીર્ષક હેઠળ એક અઠવાડિયાની તાલીમનું આયોજન કર્યું હતું.
17. નાઇપર મોહાલીએ વિવિધ અનુસ્નાતક ડિગ્રી કાર્યક્રમોમાં પ્રવેશ મેળવનારા વિદ્યાર્થીઓ માટે સોફ્ટ સ્કિલ ટ્રેનિંગ પ્રોગ્રામ હાથ ધર્યો હતો. તાલીમ સત્રો વિશિષ્ટ વ્યાવસાયિકો દ્વારા હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા.
18. નાઇપર મોહાલીએ "ફાર્માસ્યુટિકલ સ્ટેટિસ્ટિક્સ, ડિઝાઇન ઓફ એક્સપેરિમેન્ટ કન્ટ્રોલ ચાર્ટ્સ, લીન મેથડોલોજીઝ, પ્રોસેસ ઇમ્પ્રુવમેન્ટ, શેલ્ફ લાઇફ એક્સ્ટ્રાપોલેશન" વિષય પર વર્કશોપનું આયોજન કર્યું હતું. આ વર્કશોપના માધ્યમથી વિદ્યાર્થીઓને આંકડાશાસ્ત્રના ઔદ્યોગિક પરિપ્રેક્ષ્યનો પરિચય કરાવવામાં આવ્યો હતો. આવરી લેવાયેલા વિવિધ વિષયોમાં ફાર્માસ્યુટિકલ સ્ટેટિસ્ટિક્સ, ડિઝાઇન ઓફ એક્સપેરિમેન્ટ/ક્યુબીડી, આઇસીએચ Q8/ Q9/Q10, કન્ટ્રોલ ચાર્ટ્સ/પ્રોસેસ ક્ષમતા, લીન મેથડોલોજીઝ, પ્રોસેસ ઇમ્પ્રુવમેન્ટ અને શેલ્ફ લાઇફ એક્સ્ટ્રાપોલેશનનો સમાવેશ થાય છે.
19. નાઇપર હાજીપુરે ઉભરતા ચેપી રોગોના અવરોધ માટેની વ્યૂહરચના પર રાષ્ટ્રીય પરિસંવાદનું આયોજન કર્યું હતું.

• 2. નાઈપર હાજીપુરે એલસી- એચઆરએમએસ આધારિત મેટાબોલોમિક્સ પર 4-દિવસીય ઓનસાઇટ એપ્લિકેશન વર્કશોપ અને મેટેરિઓવિજિલાન્સ પર 2-દિવસીય રાષ્ટ્રીય તાલીમ કાર્યક્રમનું આયોજન કર્યું હતું.

21. નાઇપર હાજીપુરે ટ્રાન્સડિસિપ્લિનરી અભિગમોનો ઉપયોગ કરીને કેન્સર અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય બેઠક યોજી હતી.

22. નાઇપર હાજીપુરે એક ISO 7 (વર્ગ 10000) સ્વચ્છ-રૂમની સુવિધા અને અસામાન્ય આનુવંશિક અને ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર્સ માટે નવલકથાના મોડેલની ઉપચારનું મૂલ્યાંકન કરવા માટેના પ્લેટફોર્મ તરીકે 3D ઇન વિટ્રો મોડેલ્સ (ઓર્ગેનોઇડ્સ, ઓર્ગેનોટાઇપિક્સ, ગોળાકાર અને ઓર્ગન-ઓન-એ-ચિપ) જેવા પ્રાણી મોડેલોના વિકલ્પો વિકસાવી રહ્યું છે.
23. નાઇપર હૈદરાબાદે ફાર્મા ઉદ્યોગમાં ક્વોલિટી કન્ટ્રોલ એન્ડ ક્વોલિટી એશ્યોરન્સ પર ત્રણ મહિનાનો સ્ટુડન્ટ ટ્રેનિંગ પ્રોગ્રામ યોજ્યો હતો. વિદ્યાર્થીઓને તાલીમ કાર્યક્રમ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવા બદલ પ્રમાણપત્રો એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા.

 

 

24. નાઇપર હૈદરાબાદે નાઇપર હૈદરાબાદમાં ન્યૂટ્રિશનલ સપ્લિમેન્ટ ટેસ્ટિંગ ક્ષમતા સ્થાપિત કરવા માટે યુવા બાબતો અને રમતગમત તથા એફએસએસએઆઈ સાથે ત્રિપક્ષીય સમજૂતી કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
25. નાઇપર હૈદરાબાદે એનઆઈઆરએફ ઇન્ડિયા રેન્કિંગ ૨૦૨૩ માં ફાર્મસી કેટેગરી હેઠળ પ્રથમ સ્થાન મેળવ્યું છે.

26. નાઇપર હૈદરાબાદે 14-16 સપ્ટેમ્બર, 2023 દરમિયાન હૈદરાબાદના કાન્હા શાંતિ વનમ ખાતે ડ્રગ્સ, ડિવાઇસીસ એન્ડ ડાયગ્નોસ્ટિક્સમાં ન્યૂ હોરાઇઝન્સ પર એક આંતરરાષ્ટ્રીય કોન્ફરન્સ "ફાર્માકોન-2023"નું આયોજન કર્યું હતું.

 

 

27. નાઈપર કોલકાતાને નવી દિલ્હીના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ પાસેથી રૂ.15 કરોડના ભંડોળ સાથે એક્સોન્ડિસ51, એલિગ્લુસ્ટેટ અને ટેઝાકાફ્ટર જેવી ડ્યુચેન મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી (ડીએમડી)નું સમાધાન કરવા પ્રવર્તમાન "દુર્લભ રોગ" દવાઓ માટે કાર્યક્ષમ પ્રક્રિયા વિકાસ વ્યૂહરચના માટેનો પ્રોજેક્ટ મળ્યો છે.
28. નાઈપર કોલકાતા સીએનસીઆઈ, કોલકાતા જેવી હોસ્પિટલો સાથે કેન્સર વિરોધી દવા સંવેદનશીલતા સ્ક્રિનિંગના હેતુસર તેમજ દવાની શોધના અભ્યાસ માટે દર્દી દ્વારા તારવવામાં આવેલા કેન્સર ઓર્ગેનોઇડ્સ વિકસાવવા માટે સહયોગ કરી રહ્યું છે.
29. નાઇપર કોલકાતાએ "કેન્સર થેરાપ્યુટિક્સમાં તાજેતરની પ્રગતિઓ" પર આંતરરાષ્ટ્રીય સિમ્પોઝિયમ હાથ ધર્યું હતું.
30. નાઇપર કોલકાતાએ 8 થી 9 ડિસેમ્બર, 2023 ના રોજ ચિટોસન અને 10 મી ભારતીય ચિટિન ચિટોસન સિમ્પોઝિયમ પર "આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદ" નું આયોજન કર્યું હતું.

DoP G20 ઘટનાઓનો સારાંશ

જી-20 ભારતીય પ્રેસિડેન્સીના હેલ્થ ટ્રેક દરમિયાન ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ (ડીઓપી)એ ભૌતિક અને વર્ચ્યુઅલ એમ બંને ફોર્મેટમાં યોજાતા શ્રેણીબદ્ધ કાર્યક્રમોના આયોજન અને નેતૃત્વની જવાબદારી સંભાળી હતી. 24 માર્ચ, 2023 ના રોજ, વિભાગે બિઝનેસ -20 ના ભાગરૂપે "કોલોબોરેટિવ રિસર્ચ ઓન થેરાપ્યુટિક્સ" થીમ પર એક વેબિનારનું આયોજન કર્યું હતું (B-20), ત્યારબાદ 16 પર "ડાયગ્નોસ્ટિક્સ માટે પ્રાદેશિક ઉત્પાદન ક્ષમતાનું વિસ્તરણ" થીમ પર FIND-UNITAID સાથે સહ-બ્રાન્ડેડ ઇવેન્ટનું આયોજન કરવામાં આવશે.^થ એપ્રિલ, 2023 ના ભાગ રૂપે ગોવામાં 2^nd એચડબલ્યુજી (આરોગ્ય કાર્યકારી જૂથ). ઉપરાંત સાયન્સ-20 પર વર્ચ્યુઅલ વેબિનાર (S20) 18 એપ્રિલ, 2023 ના રોજ આઈએનએસએના સહયોગથી પણ આયોજિત કરવામાં આવી હતી.

આ ઉપરાંત માં 3^rd HWG વિભાગે 3 પર "ભવિષ્યમાં આરોગ્ય કટોકટી નિવારણ, સજ્જતા અને પ્રતિસાદ માટે સર્વસંમતિ ઊભી કરવી" થીમ સાથે પીએટીએચ સાથે સહ-બ્રાન્ડેડ ઇવેન્ટ સહિત શ્રેણીબદ્ધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કર્યું હતું.^rd જૂન, અને "મેડિકલ કાઉન્ટરમેઝર્સમાં સંશોધન અને વિકાસ પર વૈશ્વિક સહયોગને મજબૂત કરવા (એમસીએમ) (ડાયગ્નોસ્ટિક્સ, રસીઓ અને થેરાપ્યુટિક્સ)" પર 5^થ જૂનમાં, જેમાં જી -20 સભ્ય દેશો, 10 આમંત્રિત રાજ્યો અને 22 આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનની ભાગીદારી જોવા મળી હતી. હૈદરાબાદની જીનોમ વેલીમાં આઈસીએમઆર-એનએઆરએફબીઆર અને ભારત બાયોટેકના જી20 પ્રતિનિધિઓ માટે શ્રેણીબદ્ધ ફિલ્ડ વિઝિટનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેનો ઉદ્દેશ ભારતીય ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગની નવીન તાકાત અને સ્થિતિસ્થાપક ઉત્પાદન ક્ષમતાનું ઉદાહરણ પૂરું પાડવાનો હતો તેમજ એમઓએચએફડબલ્યુ અને સીઆઇઆઇ સાથે સંયુક્તપણે ઔદ્યોગિક પ્રદર્શનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ બંને તરફથી પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતા 40થી વધારે પ્રદર્શકો સામેલ હતા.

માં 4^થી HWG પ્રતિનિધિઓ અને મંત્રીઓની બેઠક, વિભાગ ગુજરાત અને દિલ્હીમાં 14 દેશો અને સંગઠનો સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠકોમાં રોકાયેલું હતું. આ ઉપરાંત વિભાગે અમદાવાદમાં ઝાયડસ મેન્યુફેક્ચરિંગ સેન્ટર અને ટોરેન્ટ આર એન્ડ ડી સેન્ટરની વ્યૂહાત્મક ફિલ્ડ વિઝિટનું પણ આયોજન કર્યું હતું. ત્યારબાદ માનનીય કેન્દ્રીય રસાયણ અને ખાતર મંત્રી (એચએમસીએફ)એ ગુજરાતમાં પીએમબીજેકે (પ્રધાનમંત્રી જન ઔષધિ કેન્દ્ર)નું ઉદઘાટન કર્યું હતું. તદુપરાંત, ફિક્કી સાથેના ડીઓપીએ મેડ-ટેક એક્સ્પો નામના કોબ્રાન્ડેડ ઇવેન્ટનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં ભારતમાં વિકસી રહેલી તબીબી ટેકનોલોજીનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું, જેની મુખ્ય થીમ 'ઇન્ડિયાઃ ધ નેક્સ્ટ મેડટેક ગ્લોબલ હબ – ફ્યુચર ઓફ ડિવાઇસીસ, ડાયગ્નોસ્ટિક્સ એન્ડ ડિજિટલ' હતી, જેનું ઉદઘાટન માનનીય એચએમસીએફ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું અને ઇન્ડોનેશિયાના પ્રતિનિધિમંડળ સાથે ઔદ્યોગિક સંવાદનું આયોજન કરવા ઉપરાંત ઓસ્ટ્રેલિયા, જાપાન, મોરેશિયસના આરોગ્ય મંત્રીઓ સહિત જી-20 પ્રતિનિધિઓની મુલાકાત લેવામાં આવી હતી. આ ઘટનાઓની સફળતાને નવી દિલ્હી લીડર્સ ડેક્લેરેશન અને મોદી-બિડેન જોઇન્ટ સ્ટેટમેન્ટ એમ બંનેમાં રેખાંકિત કરવામાં આવી હતી, જેમાં ફાર્માસ્યુટિકલ સપ્લાયને સુરક્ષિત કરવા, જોખમમુક્ત કરવા અને મજબૂત કરવા માટે ઊંડા જોડાણની તકો સ્વીકારવામાં આવી હતી.

 

11. નેશનલ ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રાઇસિંગ ઓથોરિટી (એનપીપીએ):

રસાયણ અને ખાતર મંત્રાલય, ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગના નિષ્ણાતોની સ્વતંત્ર સંસ્થા નેશનલ ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રાઇસિંગ ઓથોરિટી (એનપીપીએ)ની રચના ભારત સરકાર દ્વારા ગેઝેટ ઓફ ઇન્ડિયા નંબર 159માં 29.08.97ના રોજ પ્રકાશિત ઠરાવ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. એનપીપીએની કામગીરી, અન્ય બાબતોની સાથે સાથે, હાલના ડ્રગ્સ (પ્રાઇસ કન્ટ્રોલ) ઓર્ડર (ડીપીસીઓ) હેઠળ શિડ્યુલ્ડ ફોર્મ્યુલેશન્સની કિંમતોના નિર્ધારણ અને સુધારણા, તેમજ કિંમતોની દેખરેખ અને અમલીકરણનો સમાવેશ થાય છે. એનપીપીએ ફાર્માસ્યુટિકલ નીતિ અને દવાઓની પરવડે તેવી ક્ષમતા, ઉપલબ્ધતા અને સુલભતા સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓ પર સરકારને ઇનપુટ પણ પ્રદાન કરે છે.

જાન્યુઆરીથી ડિસેમ્બર, 2023ના સમયગાળા માટેની મુખ્ય સિદ્ધિ અને પહેલો નીચે મુજબ છેઃ

દવાઓની ટોચમર્યાદાની કિંમત નક્કી કરવીઃ એનપીપીએએ ડીપીસીઓ, 2013ના શિડ્યુલ-1માં લિસ્ટેડ ફોર્મ્યુલેશનની ટોચમર્યાદા કિંમત નક્કી કરી છે. ડીપીસીઓ, 2013માં અપનાવવામાં આવેલા બજાર-આધારિત અભિગમ હેઠળ. એનપીપીએએ અત્યાર સુધી ડીપીસીઓ, 2013 હેઠળ 915 ફોર્મ્યુલેશન્સ (એનએલઈએમ 2022 હેઠળ 700 ફોર્મ્યુલેશન્સ અને એનએલઈએમ 2015 હેઠળ 215 ફોર્મ્યુલેશન્સ)ની ટોચમર્યાદા કિંમત નક્કી કરી છે. એનએલઈએમ, 2022 હેઠળ નિર્ધારિત આ 700 ફોર્મ્યુલેશન્સમાંથી, 581 ફોર્મ્યુલેશન્સ માટે વર્તમાન કેલેન્ડર વર્ષમાં ટોચમર્યાદા કિંમતો નક્કી કરવામાં આવી છે. એન.એલ.ઇ.એમ. 2022 માં સૂચિબદ્ધ સુનિશ્ચિત ફોર્મ્યુલેશન્સની ટોચમર્યાદા કિંમતો નક્કી કરવાથી બચત કરવામાં સક્ષમ થઈ છે 3588 કરોડ રૂ. ગ્રાહકોને.

એનએલઈએમ, 2022 હેઠળ કેન્સર વિરોધી દવાઓની કિંમતમાં સુધારોઃ આજની તારીખે, 131 એન્ટી-કેન્સર ફોર્મ્યુલેશન (ઉપશામક સંભાળ સહિત) ની ટોચમર્યાદા કિંમતો અસરકારક છે. આશરે અંદાજિત વાર્ષિક બચત થઈ છે 293.29 કરોડ એનએલઈએમ, 2022 હેઠળ કેન્સર વિરોધી ફોર્મ્યુલેશનની નિર્ધારિત ટોચમર્યાદા કિંમતોને કારણે.

દવાઓની રિટેલ કિંમત નક્કી કરવીઃ એનપીપીએ ડીપીસીઓ, 2013 મુજબ 'નવી દવાઓ'ની રિટેલ કિંમત નક્કી કરે છે, જે ફક્ત અરજદાર ઉત્પાદન/માર્કેટિંગ કંપનીઓને જ લાગુ પડે છે. એનપીપીએએ જાહેર કરેલી રિટેલ કિંમતો 2607 'નવી દવાઓ' આજની તારીખે. આ છૂટક કિંમતોમાંથી ચાલુ કેલેન્ડર વર્ષમાં ૪૧૧ નવી દવાઓના ભાવ નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત 15-12-2023ના રોજ મળેલી 119મી બેઠકમાં ઓથોરિટી દ્વારા 19 નવી દવાઓના છૂટક ભાવોને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જો કે, આ અંગેનું જાહેરનામું બહાર પાડવાનું છે.

ડીપીસીઓ, 2013ના પેરા 32 હેઠળ આપવામાં આવેલી મુક્તિઓઃ નાણાકીય વર્ષ 2023-24 દરમિયાન 15.11.2023 સુધી એનપીપીએએ ડીપીસીઓ, 2013ના પેરા 32(i) હેઠળ નીચે મુજબ ત્રણ કંપનીઓને છૂટ આપી છેઃ

 

i. પેરાસિટામોલ ઇન્જેક્શન (ઇન્ટ્રામસ્ક્યુલર) 250 એમજી /એમએલ, 250 એમજી / એમએલ, 08.08.2023 ના રોજ એસ.ઓ. 3561 (ઇ) દ્વારા સૂચિત 2 મિલી ફોર્મ્યુલેશન માટે મેસર્સ ટ્રોઇકા ફાર્માસ્યુટિકલ્સ લિમિટેડને પેરા 32 (i) હેઠળ આપવામાં આવેલી મુક્તિ

ii. મેસર્સ કેડિલા ફાર્માસ્યુટિકલ્સ લિમિટેડને તેમના ઉત્પાદન કોલેકેલ્સીફેરોલ જલીય ઇન્જેક્શન 6,00,000 આઇયુ/2એમએલ (વિટામિન ડી3 ઇન્જેક્શન)" માટે આપવામાં આવેલ ડીપીસીઓ 2013ના પેરા 32 (i) અને (ii) હેઠળ મુક્તિ 25.10.2023ના રોજ એસ.ઓ. 4662 (ઇ) દ્વારા અધિસૂચિત

iii. ડીપીસીઓ 2013ના પેરા 32 (i) હેઠળ મેસર્સ પેનાસીઆ બાયોટેક લિમિટેડને તેમના ઉત્પાદન ઇઝીફોરપોલ (ડીટીડબલ્યુપી-હિબ-આઇપીવી) વેક્સિન માટે આપવામાં આવેલી મુક્તિ એસ.ઓ. 4661 (ઇ) દ્વારા 25.10.2023 ના રોજ અધિસૂચિત કરવામાં આવી છે.

 

સાપ્તાહિક સર્વેક્ષણ દ્વારા દવાઓની ઉપલબ્ધતાનું નિરીક્ષણ: રિટેલ સ્તરે મુખ્ય દવાઓની ઉપલબ્ધતા પર તેમનાં સંબંધિત રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પ્રાઇસ મોનિટરિંગ રિસોર્સ યુનિટ્સ (પીએમઆરયુ) દ્વારા દેશભરમાં વિવિધ સ્થળોએ કેમિસ્ટ શોપ્સ ખાતે નિયમિત સર્વેક્ષણ દ્વારા નિરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. 20.12.2023 સુધીના કેલેન્ડર વર્ષ દરમિયાન, પીએમઆરયુ દ્વારા 50 સર્વેક્ષણો હાથ ધરવામાં આવ્યા છે.

દેખરેખ અને અમલબજવણી પ્રવૃત્તિઓ સરકાર ડીપીસીઓ, 2013 હેઠળ અનુસૂચિત તેમજ બિન-અનુસૂચિત દવાઓની કિંમતો પર અસરકારક રીતે નજર રાખી રહી છે અને સ્ટેટ ડ્રગ્સ કન્ટ્રોલર્સ પાસેથી પ્રાપ્ત સંદર્ભોના આધારે ગ્રાહકો પાસેથી વધુ પડતો ચાર્જ લેતી કંપનીઓ સામે પગલાં લઈ રહી છે; વ્યક્તિઓ; ખુલ્લા બજારમાંથી ખરીદવામાં આવેલા નમૂનાઓ; બજાર આધારિત ડેટામાંથી અહેવાલ આપે છે; અને ફરિયાદ નિવારણ વેબસાઈટ્સ, 'ફાર્મા જન સમાધાન' અને 'સેન્ટ્રલાઈઝ્ડ પબ્લિક ગ્રિવમેન્ટ રિડ્રેસ એન્ડ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ (સીપીજીઆરએસ)' દ્વારા નોંધાયેલી ફરિયાદોનો સમાવેશ થાય છે. વર્ષ 2023 દરમિયાન, 1310 નમૂનાઓ એકત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા અને 603 કેસ મળી આવ્યા હતા પ્રથમ ફેસી કિંમતનું ઉલ્લંઘન.

ઇ-પહેલ: એનપીપીએએ સામાન્ય લોકોની ફરિયાદોના વધુ સારા નિકાલ માટે નીચેની ઇ-પહેલ હાથ ધરી છેઃ

 

1. ફાર્મા સાહી દામ અને ફાર્મા જન સમાધાન એપીપી

એન્ડ્રોઇડ તેમજ આઇઓએસ પ્લેટફોર્મ પર ઉપલબ્ધ ફાર્મા સાહી દામ એપ 2.0માં દવાઓની કિંમતો (બ્રાન્ડ વાઇઝ અથવા ફોર્મ્યુલેશન વાઇઝ) શોધવા, શિડ્યુલ્ડ દવાઓની નવીનતમ ટોચમર્યાદા કિંમતો વગેરે જેવી સુવિધાઓ છે. વપરાશકર્તાઓ એક જ ફોર્મ્યુલેશનની વિવિધ બ્રાન્ડની કિંમતોની તુલના કરી શકે છે; અને સંદેશા વગેરે પર ભાવની વિગતો શેર કરો. આ એપ અથવા સર્ચ મેડિસિન ફેસિલિટી ટૂલ ઉપભોક્તાઓને માન્ય ભાવની મર્યાદામાં દવાઓનું વેચાણ થઈ રહ્યું છે કે કેમ તેની ખરાઈ કરવાની સુવિધા આપે છે અને ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની/કેમિસ્ટ દ્વારા વધુ પડતી કિંમતના કોઈ પણ કિસ્સાને શોધી કાઢે છે.

વપરાશકર્તાઓ ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે અથવા ફરિયાદની સ્થિતિ પણ જોઈ શકે છે, જે અગાઉ ઉઠાવવામાં આવી હતી (ઓટીપી ઓથેન્ટિકેશન). જો કોઈ ટોચમર્યાદાની કિંમતનું ઉલ્લંઘન થયું હોય તો ખરીદનાર કંપની/કેમિસ્ટ સામે ફાર્મા જન સમાધાન/ફાર્મા સહી દામ () દ્વારા ફરિયાદ નોંધાવી શકશે.http://www.nppaindia .nic.in/redressal.html).

3+ રેટિંગ સાથે એપના એક લાખથી વધુ ડાઉનલોડ થયા હતા.

2. ઇન્ટિગ્રેટેડ ફાર્માસ્યુટિકલ ડેટાબેઝ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (IPDMS)

ઇન્ટિગ્રેટેડ ફાર્માસ્યુટિકલ ડેટાબેઝ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ એ એકીકૃત સિસ્ટમ છે જે એનપીપીએ દ્વારા ૨૦૧૫ માં શરૂ કરવામાં આવી હતી. જો કે, એક અપગ્રેડેડ, રિસ્પોન્સિવ ક્લાઉડ-આધારિત વર્ઝન, આઇપીડીએમએસ 2.0 29 પર લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું^થ ઓગસ્ટ, 2022. તે દેશમાં દવાઓ અને તબીબી ઉપકરણોની ઉપલબ્ધતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતાસુનિશ્ચિત કરવા માટે દવાઓ અને તબીબી ઉપકરણોની કિંમતો પર નજર રાખવા અને તેનું નિયમન કરવા માટે ઓનલાઇન માહિતી એકત્રીકરણ, પ્રોસેસિંગ અને કમ્યુનિકેશન પોર્ટલ માટે એક સિસ્ટમ છે. આ કેલેન્ડર વર્ષ દરમિયાન, 20.12.2023 સુધી, 298 કંપનીઓ અને 52530 ઉત્પાદનોની નોંધણી આઇપીડીએમએસમાં થઈ હતી.

કન્ઝ્યુમર અવેરનેસ, પબ્લિસિટી એન્ડ પ્રાઇસ મોનિટરિંગ (સીએપીપીએમ) સ્કીમ

સીએપીપીએમ યોજના બે ઘટકો ધરાવે છે, જેમાં (1) પ્રાઇસ મોનિટરિંગ એન્ડ રિસોર્સ યુનિટ્સ (પીએમઆરયુ)ની સ્થાપના માટે સહાય અને (2) સીએપીપીએમ માટે જાહેરાત અને પ્રચાર સામેલ છે. પીએમઆરયુ એ સોસાયટી રજિસ્ટ્રેશન એક્ટ હેઠળ નોંધાયેલી સોસાયટીઓ છે, જેનું પોતાનું મેમોરેન્ડમ ઓફ એસોસિએશન/બાય લો છે અને તે એનપીપીએની પહોંચ વધારવા માટે સંબંધિત રાજ્ય ડ્રગ કન્ટ્રોલર્સની સીધી દેખરેખ હેઠળ કામ કરે છે. વર્ષ 2023 (20.12.2023 સુધી) દરમિયાન મેઘાલય, અરુણાચલ પ્રદેશ, ચંદીગઢ, આસામ અને દાદરા અને દીવ જેવા પાંચ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પીએમઆરયુની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આ સાથે પીએમઆરયુ 30 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પણ ઉપલબ્ધ છે.

 

સીએપીપીએમ હેઠળ આઇઇસી પ્રવૃત્તિઓ:

1. એનપીપીએ દ્વારા બાર (12) ઓનલાઇન વેબિનાર અને ચાર (4) જાગૃતિ અભિયાનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આ વેબિનાર/ઝુંબેશનો મુખ્ય ઉદ્દેશ અનુસૂચિત/બિન-નિર્ધારિત ફોર્મ્યુલેશન્સની કિંમતની હિલચાલ પર દેખરેખ રાખવા અંગે જાગૃતિ અને માર્ગદર્શન આપવાનો હતો. સાપ્તાહિક સર્વેક્ષણ; દવાઓના પરીક્ષણ નમૂનાઓ એકત્રિત કરવા / ખરીદવા; આઇપીડીએમએસ મારફતે ઉલ્લંઘનના સંભવિત કેસોની જાણ કરવી; પીએફએમએસ મારફતે ખર્ચ કરવા અંગે માર્ગદર્શન; અને રેકોર્ડ્સ/સહાયક દસ્તાવેજોની જાળવણી અને સ્ટેટિક અને ડાયનેમિક રિપોર્ટ્સ સહિત માસિક અહેવાલ સુપરત કરવો.
2. હેલીપેડ એક્ઝિબિશન સેન્ટર, ગાંધીનગર, ગુજરાત ખાતે 17 થી 19 ઓગસ્ટ 2023 દરમિયાન મેડિકલ ડિવાઈસ સેક્ટર પર ઈન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023 ઈવેન્ટ: ભારત સરકારના ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગે 17મીથી મેડિકલ ડિવાઈસ સેક્ટર પર 'ઈન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023' ઈવેન્ટનું મોટા પાયે આયોજન કર્યું હતું. – 19મી ઑગસ્ટ 2023, હેલિપેડ એક્ઝિબિશન સેન્ટર, ગાંધીનગર, ગુજરાત ખાતે ભારતની સફર અને આ ક્ષેત્રની તકો દર્શાવવા માટે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને. આ ઈવેન્ટનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ફાર્મા સેક્ટરને આગળની વૃદ્ધિના માર્ગ પર લઈ જવા માટે ઉદ્યોગ, શિક્ષણ, સંશોધન સંસ્થાઓ, રોકાણકારો, રાજ્ય સરકારો, મેડટેક પાર્ક અને સરકારી અમલદારોને સાથે લાવવાનો હતો. 17મી ઓગસ્ટ 2023ના રોજ યોજાયેલ ઉદ્ઘાટન કાર્યક્રમમાં ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ સાથે આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ અને રસાયણ અને ખાતર વિભાગના માનનીય કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયા ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. ડો.વી.કે. પોલ, સભ્ય, નીતિ આયોગ; સુશ્રી એસ. અપર્ણા, સેક્રેટરી ફાર્મા; શ્રી કે.કે. પંત, ચેરમેન NPPA સહિત અન્ય મહાનુભાવો પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. મહાનુભાવોએ કોફી ટેબલ બુકનું પણ અનાવરણ કર્યું હતું:

 

કોફી ટેબલ બુક: કોફી ટેબલ બુકમાં ભારતની "વિશ્વની ફાર્મસી" બનવાની પ્રેરણાદાયી વાર્તા દર્શાવવામાં આવી છે. તે ભૂતકાળથી લઈને ભવિષ્યના સ્વપ્નદ્રષ્ટા પર પ્રકાશ ફેંકે છે, જેમના સામૂહિક પ્રયાસોએ જેનરિક દવા ઉદ્યોગને આધુનિક આરોગ્યસંભાળના મહત્વપૂર્ણ પાયામાં પરિવર્તિત કર્યો છે. આ પુસ્તક આ ક્ષેત્રના વિકાસ, સુલભતા અને સફળતામાં ફાળો આપનાર અસંખ્ય વ્યક્તિઓના અથાક પ્રયત્નો અને અવિરત સમર્પણનો પુરાવો છે.

 

3. ઇન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023માં એનપીપીએ દ્વારા જાગૃતિ અભિયાન: ગુજરાતના ગાંધીનગરમાં 'ઇન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023'માં ત્રણ (3) દિવસનું જાગૃતિ અભિયાન એનપીપીએ દ્વારા પીએમઆરયુ ગુજરાતના અધિકારીઓ સાથે મળીને તા.17-08-2023 થી 19.08.2023 દરમિયાન ક્રિએટિવ્સ પ્રદર્શિત કરીને, એલઇડી સ્ક્રીન પર ટીવીસી ચલાવીને, બ્રોશરનું વિતરણ અને લોકો સાથે વાતચીત/ ચર્ચા દ્વારા માહિતી પ્રદાન કરવામાં આવી હતી. આ અભિયાન દરમિયાન ડૉક્ટર્સ, સરકારી અધિકારીઓ, ફાર્માસ્યુટિકલ/મેડિકલ ડિવાઇસ ઉત્પાદક/માર્કેટર્સ, ફાર્મા સ્ટુડન્ટ્સ, સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને સામાન્ય લોકો સહિત મુલાકાતીઓને ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રાઇસિંગ, એનપીપીએનાં ફંક્શન્સ, ફાર્મા સહી દામ મોબાઇલ એપ અને આઇપીડીએમએસ 2.0 વિશે જાગૃતિ લાવવામાં આવી હતી. આ અભિયાન દરમિયાન 250થી વધુ લોકોને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા.

d. વેબિનાર ઓન મેનેજમેન્ટ એક્સપાયરી/નજીક એક્સપાયરી ઔષધિઓઃ રન-અપ ઓફ ઇન્ડિયા @ 75, 'આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ'માં, એનપીપીએએ પીએમઆરયુ સાથે વેબિનારનું આયોજન કર્યું હતું.એક્સપાયરી ડેટની નજીક અથવા તો પહેલેથી જ એક્સપાયર થઈ ચૂકેલી દવાઓને કેવી રીતે હેન્ડલ કરવી' 14 ઓગસ્ટ 2023 ના રોજ. વેબિનારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ પીએમઆરયુને માર્ગદર્શન પૂરું પાડવાનો અને જાણકારીનું આદાન-પ્રદાન કરવાનો હતો, જેથી એક્સપાયરી દવાઓની નજીક એક્સપાયરી/નજીકનો સલામત અને જવાબદાર નિકાલ સુનિશ્ચિત કરી શકાય. વેબિનારમાં લેડી હાર્ડિંગ મેડિકલ કોલેજ અને એસોસિએટેડ હોસ્પિટલના ફાર્માકોલોજી વિભાગના ડાયરેક્ટર, પ્રોફેસર અને હેડ ડો. એચ. એસ. રેહાનને આ વિશે માહિતગાર કર્યા હતા.

• એક્સપાયર્ડ થયેલી દવાઓના ઊંચા વ્યાપમાં જવાબદાર પરિબળો

• ઔષધિય કચરાના પ્રકારો

• ન વપરાયેલી/સમયસીમા વીતી ગયેલી દવાઓના જાખમો

- એક્સપાયરી ઔષધિઓ/સમાપ્તિની નજીકના સંચાલનમાં પડકારો

• દવાઓનો બગાડ ઘટાડવા માટેની વ્યૂહરચનાઓ

• દવાઓના સુરક્ષિત નિકાલની પદ્ધતિઓ

 

5. વિશેષ અભિયાન 3.0ના આ સમયગાળા દરમિયાન એનપીપીએએ નીચેની બે શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓ અપનાવી છેઃ

 

i. વધેલી/એક્સપાયરી/એક્સપાયરીની નજીકની દવાઓનો સુરક્ષિત અને યોગ્ય નિકાલ સુનિશ્ચિત કરવો અને આપણા પર્યાવરણનું રક્ષણ કરવું, "દવાઓના સંગ્રહ અને તેના નિકાલ અંગેની માર્ગદર્શિકાઓ" એનપીપીએ દ્વારા લેડી હાર્ડિંગ મેડિકલ કોલેજ (એલએચએમસી)/હોસ્પિટલ સાથે પરામર્શ કરીને તૈયાર કરવામાં આવી હતી અને ઉપયોગ માટે એસડીસી અને પીએમઆરયુને વહેંચવામાં આવી હતી. આ માર્ગદર્શિકાઓ પીએમઆરયુને એક્સપાયરીની નજીક/એક્સપાયરીની નજીકની દવાઓનો સલામત અને જવાબદાર નિકાલ સુનિશ્ચિત કરવામાં અને આપણા પર્યાવરણનું સંરક્ષણ કરવામાં મદદરૂપ થશે.

ii. એક્સપાયર થયેલી/બિનઉપયોગી દવાઓનો યોગ્ય નિકાલ સુનિશ્ચિત કરવાનાં ઉદ્દેશ સાથે એલએચએમસી/હોસ્પિટલ, દિલ્હી અને મેડિફ્લોનાં જોડાણમાં નેશનલ ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રાઇસિંગ ઓથોરિટી (એનપીપીએ)એ વાયએમસીએ, કલ્ચરલ સેન્ટર બિલ્ડિંગ 1, જયસિંહ રોડ, નવી દિલ્હી – 110001 પર એક બોક્સ રાખવા માટે પહેલ કરી છે, જેથી એક્સપાયરી થયેલી/બિનઉપયોગી દવાઓનો સંગ્રહ થઈ શકે અને પછી તેનો યોગ્ય નિકાલ થઈ શકે.

 

f. પીએમઆરયુ દ્વારા આયોજિત રાજ્ય સ્તરના કાર્યક્રમો/સેમિનારોઃ 20.11.2023 સુધી ભારત @75 'આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ'ના અનુસંધાનમાં પીએમઆરયુ દ્વારા તેમના સંબંધિત રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો જેવા કે ત્રિપુરા, જમ્મુ અને કાશ્મીર, ઉત્તરપ્રદેશ, મધ્ય પ્રદેશ, આંધ્રપ્રદેશ, કેરળ, મિઝોરમ, પંજાબ, લદ્દાખ, કર્ણાટક, ઝારખંડ, નાગાલેન્ડ, હરિયાણા અને ગોવામાં વિવિધ વિષયો પર રાજ્ય સ્તરના 64 (64) કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમોનો ઉદ્દેશ એનએલઈએમ 2022 અંતર્ગત ટોચમર્યાદાની કિંમતો નક્કી કરવા અને ડીપીસીઓ, 2013ની જોગવાઈઓ હેઠળ હેલ્થકેરમાં તેનું મહત્ત્વ, દવાઓ વાજબી અને તમામ માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં એનપીપીએની ભૂમિકા, પીએમઆરયુનાં કાર્યો, ફાર્મા સહી દામ મોબાઇલ એપ અને આઇપીડીએમએસ 2.0 વિશે લોકોને જાગૃતિ લાવવાનો હતો.

 

એનપીપીએનું ઇ-ન્યૂઝલેટર: ઔષધ સંદેશ

વર્ષ દરમિયાન ઇ-ન્યૂઝલેટરના પાંચ અંકો બહાર પાડવામાં આવ્યા હતા. તેમાં એનપીપીએની નિયમનકારી પ્રવૃત્તિઓ સહિત ભારતમાં તેમજ વૈશ્વિક સ્તરે ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રના નવીનતમ વિકાસ અંગેની માહિતી શામેલ છે. આ ઉપરાંત ફાર્મા નિષ્ણાતના લેખનો પણ આ મુદ્દાઓમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે અને આ પાંચ મુદ્દાઓમાં નીચે મુજબના નિષ્ણાત લેખો રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા.

 

મહિનો	લેખનો વિષય
ફેબ્રુઆરી, 2023	ડ્રગ્સનું ટ્રેકિંગ અને ઉપલબ્ધતા
એપ્રિલ, 2023	ભારતમાં આરોગ્ય ટેકનોલોજીનું મૂલ્યાંકનઃ દવાઓ અને ઉપકરણો માટે મૂલ્ય-આધારિત કિંમત પર અસર
જૂન, 2023	બાયોસિમિલર્સ – ભારતીય ફાર્મા ક્ષેત્ર માટે ઉભરતી લહેર
ઓગસ્ટ, 2023	એમએસએમઇ અને નવીનતા
ઓક્ટોબર, 2023	રોગની પ્રોફાઇલમાં ફેરફારો - દર્દીની જાગૃતિ અને પગલાં

 

ડીપીસીઓ, 2013 અને એનપીપીપી, 2012ની કામગીરીની સમીક્ષા પર વર્કશોપ

એનપીપીએએ ડીઓપી સાથે સંકલનમાં 16.05.2023ના રોજ નીતિ આયોગના સભ્ય (આરોગ્ય) ડો. વી કે પૌલની અધ્યક્ષતામાં "ડીપીસીઓ, 2013 અને એનપીપીપી, 2012ની કામગીરીની સમીક્ષા" પર ફાર્માસ્યુટિકલ અને મેડિકલ ડિવાઇસ એસોસિયેશનના પ્રતિનિધિઓ સાથે એક ઇન્ટરેક્ટિવ વર્કશોપનું આયોજન કર્યું હતું. વર્કશોપમાં ફાર્મા, મેડિકલ ડિવાઇસ અને એનપીપીપી 2012 સાથે સંબંધિત મુદ્દા પર ફાર્માસ્યુટિકલ અને મેડિકલ ડિવાઇસ એસોસિયેશનના પ્રતિનિધિઓ સાથે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ વર્કશોપમાં ૧૦૦ જેટલા ઉદ્યોગના હોદ્દેદારોએ ભાગ લીધો હતો.

 

તબીબી ઉપકરણ:

તબીબી ઉપકરણોનું ક્ષેત્ર એ આરોગ્યસંભાળ ક્ષેત્રનો આવશ્યક અને અભિન્ન ઘટક છે. ભારતમાં તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રનું વર્તમાન બજાર કદ 1.5 ટકા હોવાનો અંદાજ છે. ભારતમાં તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રનો વિકાસ મુખ્યત્વે વધતી અને વધતી જતી વસ્તી, માથાદીઠ અને નિકાલજોગ આવકમાં વધારો, હેલ્થકેર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની માંગ, નિવારણાત્મક પરીક્ષણમાં વધારો અને આરોગ્ય સેવાઓ અને વીમા કાર્યક્રમોના પ્રસાર દ્વારા સંચાલિત છે. કોવિડ-19 મહામારી દરમિયાન ભારતના ચિકિત્સા ઉપકરણોના ક્ષેત્રનું સ્વાસ્થ્યમાં યોગદાન વધુ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે, જ્યાં વેન્ટિલેટર્સ, આઇઆર થર્મોમીટર, પીપીઈ કિટ્સ અને એન-95 માસ્ક, રેપિડ એન્ટિજન ટેસ્ટ કિટ્સ અને આરટી-પીસીઆર કિટ્સ વગેરે જેવા તબીબી ઉપકરણો અને ડાયગ્નોસ્ટિક કિટ્સની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ હતી. આ ક્ષેત્રનાં મહત્ત્વ પર ધ્યાન આપીને વર્ષ 2023માં પીએલઆઈ અને ચિકિત્સા ઉપકરણ પાર્ક ઉપરાંત ચિકિત્સા ઉપકરણ ક્ષેત્ર માટે કેટલાંક વધારાનાં નોંધપાત્ર હસ્તક્ષેપો પણ હાથ ધરવામાં આવ્યાં હતાં, જે આ મુજબ છેઃ

 

1. તબીબી ઉપકરણો માટે પ્રમોશન કાઉન્સિલની નિકાસ કરો - મેડિકલ ડિવાઇસ ઉદ્યોગ સંગઠનો તબીબી ઉપકરણો માટે એક અલગ નિકાસ પ્રમોશન કાઉન્સિલ બનાવવા માગે છે. એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ ફોર મેડિકલ ડિવાઇસીસની સ્થાપના 22 મે, 2023ના રોજ કરવામાં આવી હતી, જેનું વડુંમથક ડી/ઓ ફાર્માસ્યુટિકલ્સના નેજા હેઠળ વાયઈઆઈડીએ, ગ્રેટર નોઈડા, ઉત્તર પ્રદેશમાં આવેલું છે. ઇપીસી-એમડીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ભારતમાંથી તબીબી ઉપકરણો અને સંબંધિત ઉત્પાદનોની નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને તેની સુવિધા આપવાનો છે.
2. ઇન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો (આઇએમટીઇ) 2023: ઈન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો (IMTE) 2023, 1લી આવૃત્તિ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ, GoI દ્વારા, 17 થી 19 ઓગસ્ટ 2023 દરમિયાન હેલિપેડ એક્ઝિબિશન સેન્ટર, ગાંધીનગર ખાતે યોજવામાં આવી હતી. તે તમામ હિતધારકોને એક પ્લેટફોર્મ પર લાવ્યા, નેટવર્કની તકો ઊભી કરી અને ભારતમાં ક્ષેત્રના વિકાસ માટે સહયોગની શોધ કરી. ઇવેન્ટમાં, 4000 થી વધુ ખરીદનાર-વિક્રેતા મીટિંગ્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને 10000 થી વધુ મુલાકાતીઓએ INDIA MEDTECH EXPO 2023 ની મુલાકાત લીધી હતી.
3. રાષ્ટ્રીય ચિકિત્સા ઉપકરણ નીતિ, 2023

કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે 26.04.2023ના રોજ રાષ્ટ્રીય ચિકિત્સા ઉપકરણ નીતિ, 2023ને મંજૂરી આપી હતી. નીતિનો ઉદ્દેશ તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રને સરળ બનાવવાનો છે અને હસ્તક્ષેપના છ વ્યાપક ક્ષેત્રોને આવરી લેતી વ્યૂહરચનાઓના સેટ દ્વારા તેના મિશનને હાંસલ કરવા માટે માર્ગદર્શન આપવાનો છે. નેશનલ મેડિકલ ડિવાઇસીસ પોલિસી, 2023માં તબીબી ઉપકરણ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે છ (6) વ્યૂહરચનાઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે: -

• નિયમનકારી સુવ્યવસ્થિતતા
• ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સક્રિય કરી રહ્યા છીએ
• સંશોધન અને વિકાસ અને નવીનીકરણની સુવિધા પૂરી પાડવી
• આ ક્ષેત્રમાં રોકાણને આકર્ષિત કરવું
• માનવ સંસાધન વિકાસ
• બ્રાન્ડ પોઝિશનિંગ અને જાગરૂકતાનું સર્જન

CB/JD

(Release ID: 1991523) Visitor Counter : 163