કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથીદારો, અશ્વિની વૈષ્ણવજી, રાજીવ ચંદ્રશેખરજી, GPAIના આઉટગોઇંગ ચેર, જાપાનના મંત્રી હિરોશી યોશિદાજી, સભ્ય દેશોના અન્ય મંત્રીઓ, અન્ય મહાનુભાવો, દેવીઓ અને સજ્જનો.

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ પર વૈશ્વિક ભાગીદારી અંગેની સમિટમાં હું આપ સૌનું સ્વાગત કરું છું. મને ખુશી છે કે ભારત આવતાં વર્ષે આ સમિટની અધ્યક્ષતા કરવા જઈ રહ્યું છે. આ સમિટ એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે સમગ્ર વિશ્વમાં AIને લઈને જોરદાર ચર્ચા ચાલી રહી છે. આ ચર્ચામાંથી સકારાત્મક અને નકારાત્મક તમામ પ્રકારનાં પાસાઓ પ્રકાશમાં આવી રહ્યાં છે. આથી આ સમિટ સાથે જોડાયેલા દરેક દેશની મોટી જવાબદારી છે. વીતેલા દિવસોમાં મને અનેક રાજકીય અને ઉદ્યોગ જગતના નેતાઓને મળવાની તક મળી છે. તેમની સાથેની મુલાકાતમાં પણ મેં આ સમિટ અંગે ચર્ચા કરી છે. વર્તમાન અને ભાવિ પેઢીઓ, AI ની અસરમાંથી કોઈ બાકાત નથી. આપણે ખૂબ જ સતર્કતાની સાથે, ખૂબ જ સાવધાની સાથે આગળ વધવું પડશે. અને તેથી જ મને લાગે છે કે આ સમિટમાંથી ઉદ્‌ભવતા વિચારો, આ સમિટમાંથી નીકળતાં સૂચનો સમગ્ર માનવતાનાં મૂળભૂત મૂલ્યોનું રક્ષણ કરવા અને તેને દિશા આપવાનું કામ કરશે.

સાથીઓ,

આજે ભારત AI પ્રતિભા અને AI સંબંધિત નવા વિચારોમાં સૌથી અગ્રણી ખેલાડી છે. ભારતના યુવા ટેક નિષ્ણાતો અને સંશોધકો AI ની મર્યાદાઓ શોધી રહ્યા છે. ભારતમાં, આપણે ખૂબ જ ઉત્સાહી AI નવીનતાની ભાવના જોઈ રહ્યા છીએ. અહીં આવતા પહેલા મને AI એક્સપોમાં જવાની તક મળી. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ કેવી રીતેજીવનને બદલી શકે છે તે આપણે આ એક્સપોમાં જોઈ શકીએ છીએ.YUVA AI પહેલ હેઠળ પસંદ કરાયેલા યુવાનોના વિચારો જોઈને મારા માટે ખૂબ આનંદ થાય તે સ્વાભાવિક હતું. આ યુવાનો ટેક્નૉલોજી દ્વારા સામાજિક પરિવર્તન લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. ભારતમાં, AI સંબંધિત ઉકેલોની ચર્ચા હવે ગામેગામ સુધી પહોંચી રહી છે. તાજેતરમાં અમે કૃષિમાં AI ચેટ-બોટ લૉન્ચ કર્યું છે.આનાથી ખેડૂતોને તેમની અરજીની સ્થિતિ, ચુકવણીની વિગતો અને સરકારી યોજનાઓ સંબંધિત અપડેટ જાણવામાં મદદ મળશે.અમે AI ની મદદથી ભારતમાં અમારાં સ્વાસ્થ્ય ક્ષેત્રને સંપૂર્ણ રીતે બદલવાની દિશામાં પણ કામ કરી રહ્યા છીએ. AI ટકાઉ વિકાસ લક્ષ્યો હાંસલ કરવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

સાથીઓ,

ભારતમાં આપણો વિકાસ મંત્ર છે - સબકા સાથ, સબકા વિકાસ. અમે ‘એઆઈ ફોર ઓલ’ની ભાવનાથી પ્રેરિત સરકારી નીતિઓ અને કાર્યક્રમો તૈયાર કર્યા છે. અમારો પ્રયાસ સામાજિક વિકાસ અને સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિ માટે AIની ક્ષમતાઓનો સંપૂર્ણ લાભ લેવાનો છે. ભારત એઆઈના જવાબદાર અને નૈતિક ઉપયોગ માટે પણ સંપૂર્ણ પ્રતિબદ્ધ છે. અમે "કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા પર રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ" શરૂ કર્યો છે.અમે ભારતમાં AI મિશન પણ શરૂ કરવા જઈ રહ્યા છીએ. આ મિશનનો ધ્યેય ભારતમાં AI કમ્પ્યુટ પાવરની પર્યાપ્ત ક્ષમતા સ્થાપિત કરવાનો છે. આનાથી ભારતનાં સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને ઈનોવેટર્સને વધુ સારી સુવિધા મળશે. આ મિશન હેઠળ, AI એપ્લિકેશનને કૃષિ, આરોગ્ય-સંભાળ, શિક્ષણ જેવાં ક્ષેત્રોમાં પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે.અમે અમારી ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ દ્વારા AI કૌશલ્યોને ટિયર-2 અને ટાયર-3 શહેરોમાં લઈ જઈ રહ્યા છીએ. અમારી પાસે "નેશનલ એઆઈ પોર્ટલ" છે, જે દેશમાં આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ પહેલને પ્રોત્સાહન આપે છે. તમે ‘એરાવત’ પહેલ વિશે પણ સાંભળ્યું જ હશે. ખૂબ જ ટૂંક સમયમાં, તમામ સંશોધન પ્રયોગશાળાઓ, ઉદ્યોગો અને સ્ટાર્ટ-અપ્સ આ સામાન્ય પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરી શકશે.

સાથીઓ,

AI સાથે આપણે એક નવા યુગમાં પ્રવેશી રહ્યા છીએ. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ એ ટેક્નૉલોજીનાં સાધન કરતાં ઘણું વધારે છે. આપણા નવાં ભવિષ્યને આકાર આપવા માટે AI સૌથી મોટો આધાર બની રહ્યું છે. AI ની એક મોટી તાકાત છે લોકોને જોડવાની તેની ક્ષમતા. AI નો યોગ્ય ઉપયોગ માત્ર દેશની આર્થિક પ્રગતિને સુનિશ્ચિત કરતું નથી પરંતુ તે સમાનતા અને સામાજિક ન્યાય પણ સુનિશ્ચિત કરે છે.તેથી, AIને તેના ભવિષ્ય માટે વિવિધ પ્રકારના AIની પણ જરૂર પડશે. તેનો અર્થ એ છે કે, AI ને સર્વસમાવેશક બનાવવું પડશે, બધા વિચારો અપનાવવા પડશે. AI ની વિકાસ યાત્રા જેટલી વધુ સમાવિષ્ટ હશે, તેટલા જ તેનાં પરિણામો વધુ સમાવિષ્ટ હશે.આપણે જોયું છે કે છેલ્લી સદીમાં ટેક્નૉલોજીની અસમાન પહોંચને કારણે સમાજમાં વ્યાપ્ત અસમાનતાઓ વધી હતી. હવે આપણે સમગ્ર માનવતાને આ પ્રકારની ભૂલથી બચાવવાની છે. આપણે જાણીએ છીએ કે જ્યારે લોકશાહી મૂલ્યોને ટેક્નૉલોજી સાથે જોડવામાં આવે છે, ત્યારે તે સમાવેશ તરફના ગુણક તરીકે કામ કરે છે.તેથી, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનાંભવિષ્યની દિશા પણ સંપૂર્ણપણે માનવીય મૂલ્યો, લોકશાહી મૂલ્યો પર નિર્ભર રહેશે. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ આપણી કાર્યક્ષમતા વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.પરંતુ લાગણીઓ માટે પણ જગ્યા જાળવવી તે આપણા પર છે. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ આપણી અસરકારકતામાં વધારો કરી શકે છે, પરંતુ તે આપણા પર નિર્ભર છે કે આપણે આપણી નૈતિકતા પણ જાળવીએ. આ દિશામાં આ મંચ વિવિધ દેશો વચ્ચે સહયોગ વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.

સાથીઓ,

કોઈપણ સિસ્ટમને ટકાઉ બનાવવા માટે, તેને પરિવર્તનશીલ, પારદર્શક અને વિશ્વસનીય બનાવવી પડશે. એમાં કોઈ શંકા નથી કે AI પરિવર્તનશીલ તો છે જ. પરંતુ તેને શક્ય તેટલું પારદર્શક બનાવવાનું આપણા હાથમાં છે. જો આપણે ઉપયોગમાં લેવાતા ડેટા અને અલ્ગોરિધમ્સને પારદર્શક અને પક્ષપાતથી મુક્ત બનાવી શકીએ, તો તે એક સારી શરૂઆત હશે.આપણે વિશ્વભરના લોકોને સમજાવવું પડશે કે AI તેમના ફાયદા માટે છે, તેમની સુખાકારી માટે છે. આપણે વિશ્વના વિવિધ દેશોને પણ ખાતરી આપવી પડશે કે આ ટેક્નૉલોજીની વિકાસયાત્રામાં કોઈ પાછળ નહીં રહે. જ્યારે AI સંબંધિત નૈતિક, આર્થિક અને સામાજિક ચિંતાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે ત્યારે AIમાં વિશ્વાસ વધશે.ઉદાહરણ તરીકે, જો અપ-સ્કિલિંગ અને પુનઃ-કૌશલ્ય એ AI વૃદ્ધિ વળાંકનો ભાગ બની જાય, તો યુવાનો વિશ્વાસ કરી શકશે કે AI તેમનાં ભવિષ્યના બહેતર માટે છે. જો ડેટા સુરક્ષા પર ધ્યાન આપવામાં આવશે, તો લોકો વિશ્વાસ કરી શકશે કે AI તેમની ગોપનીયતામાં દખલ કર્યા વિના વિકાસને આગળ વધારશે.જો ગ્લોબલ સાઉથ જાણે છે કે AIના વિકાસમાં તેમની પણ મોટી ભૂમિકા હશે, તો તેઓ તેને ભવિષ્યના માર્ગ તરીકે સ્વીકારી શકશે.

સાથીઓ,

AI નાં ઘણાં સકારાત્મક પાસાઓ છે, પરંતુ તેનાથી સંબંધિત નકારાત્મક પાસાઓ પણ સમાન ચિંતાનો વિષય છે. AI 21મી સદીમાં વિકાસનું સૌથી મોટું સાધન બની શકે છે અને 21મી સદીને નષ્ટ કરવામાં સૌથી મોટી ભૂમિકા પણ ભજવી શકે છે. ડીપ ફેકનો પડકાર આજે આખી દુનિયા સામે છે.આ સિવાય આતંકવાદીઓના હાથમાં સાયબર સિક્યુરિટી, ડેટા ચોરી અને AI ટૂલ્સ આવવાનો પણ બહુ મોટો ખતરો છે. જો AI સજ્જ હથિયારો આતંકવાદી સંગઠનો સુધી પહોંચશે તો વૈશ્વિક સુરક્ષા પર તેની ભારે અસર પડશે. આપણે આ વિષય પર ચર્ચા કરવાની જરૂર છે અને એઆઈના દુરુપયોગને કેવી રીતે અટકાવી શકાય તે અંગે કોઈ નક્કર યોજના સુધી પહોંચવાની જરૂર છે.તેથી જ, G20 પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન, અમે જવાબદાર માનવ-કેન્દ્રિત AI ગવર્નન્સ માટે એક માળખું બનાવવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. G20 નવી દિલ્હી ઘોષણાએ 'AI સિદ્ધાંતો' પ્રત્યે તમામ સભ્ય દેશોની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી છે. AI ના ઉપયોગ સાથે સંકળાયેલાં જોખમો વિશે તમામ સભ્યો વચ્ચે સમજણ હતી.જેમ આપણી પાસે વિવિધ આંતરરાષ્ટ્રીય મુદ્દાઓ માટે કરારો અને પ્રોટોકોલ છે, તેમ આપણે AI ના નૈતિક ઉપયોગ માટે વૈશ્વિક માળખું બનાવવા માટે સાથે મળીને કામ કરવું પડશે.તેમાં ઉચ્ચ જોખમ અથવા સરહદી AI સાધનોનાં પરીક્ષણ અને જમાવટ માટેના પ્રોટોકોલનો પણ સમાવેશ થશે. આ માટે પ્રતીતિ, પ્રતિબદ્ધતા, સંકલન અને સહયોગની સૌથી વધુ જરૂર છે. AI નો જવાબદાર ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરવા માટે આપણે સાથે મળીને આવાં પગલાં લેવાં પડશે.આજે, આ સમિટ દ્વારા ભારત સમગ્ર વૈશ્વિક વિશ્વને આહ્વાન કરે છે કે આપણે આ દિશામાં એક ક્ષણ પણ બગાડવી જોઈએ નહીં. આ વર્ષમાં હવે ગણતરીના દિવસો જ બાકી છે, નવું વર્ષ આવવાનું છે. આપણે આપેલ સમય મર્યાદામાં વૈશ્વિક ફ્રેમવર્ક પૂર્ણ કરવું પડશે. માનવતાનાં રક્ષણ માટે આ કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે.

સાથીઓ,

AI એ માત્ર નવી ટેકક્નૉલોજી નથી, તે વિશ્વવ્યાપી ચળવળ બની ગઈ છે. તેથી, આપણા બધા માટે સાથે મળીને કામ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આગામી બે દિવસમાં તમે બધા ઘણા વિષયો પર ચર્ચા કરશો. હું તો જ્યારે પણ AI નિષ્ણાતને મળું છું, ત્યારે હું મારા પ્રશ્નો અને સૂચનોને રોકી શકતો નથી. આજે આપ નિષ્ણાતો સાથે વાત કરતી વખતે પણ મારાં મનમાં ઘણી બધી બાબતો આવી રહી છે.આપણે એ વિચારવું પડશે કે AI જનરેટ કરેલી માહિતીની વિશ્વસનીયતા કેવી રીતે વધારી શકાય? ડેટા સેટ્સ શું હોઈ શકે જેનો ઉપયોગ કરીને આપણે AI ટૂલ્સને તાલીમ આપી શકીએ છીએ અને તેનું પરીક્ષણ કરી શકીએ છીએ? એઆઈ ટૂલને માર્કેટમાં ઉતારતા પહેલા કેટલું ટેસ્ટિંગ કરવું જોઈએ તે વિશે પણ વિચારવું જોઈએ.શું આપણે કોઈ સોફ્ટવેર વોટરમાર્ક રજૂ કરી શકીએ છીએ, જે દર્શાવે છે કે આ માહિતી અથવા ઉત્પાદન AI જનરેટ થયું છે? આનાથી, AI જનરેટેડ માહિતીનો ઉપયોગ કરનાર વ્યક્તિ તેની મર્યાદાઓથી વાકેફ થઈ જશે.

હું ભારતમાં કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારના દિગ્ગજોને પણ એક વાત કહેવા માગું છું. સરકારો પાસે યોજનાઓ સંબંધિત વિવિધ પ્રકારના ડેટા હોય છે. પુરાવા આધારિત નિર્ણય લેવામાં તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે થઈ શકે? શું આપણે AI સાધનોને તાલીમ આપવા માટે આવા ડેટાનો ઉપયોગ કરી શકીએ?શું આપણે એક ઓડિટ મિકેનિઝમ સ્થાપિત કરી શકીએ જેમાં AI ટૂલ્સને તેમની ક્ષમતાઓના આધારે લાલ, પીળા અથવા લીલા રંગમાં વર્ગીકૃત કરી શકાય? શું આપણે એક સંસ્થાકીય મિકેનિઝમ સ્થાપિત કરી શકીએ જે સ્થિતિસ્થાપક રોજગારની ખાતરી કરે? શું આપણે પ્રમાણિત વૈશ્વિક AI શિક્ષણ અભ્યાસક્રમ લાવી શકીએ?શું આપણે AI-સંચાલિત ભવિષ્ય માટે લોકોને તૈયાર કરવા માટે ધોરણો નક્કી કરી શકીએ? સરકાર સાથે સંકળાયેલા લોકો અને તમે બધા નિષ્ણાતોએ આવા ઘણા પ્રશ્નો પર વિચાર કરવો જોઈએ.

સાથીઓ,

તમે જાણો છો કે ભારતમાં સેંકડો ભાષાઓ બોલાય છે, હજારો બોલીઓ છે. ડિજિટલ સમાવેશને વધારવા માટે AIની મદદથી સ્થાનિક ભાષાઓમાં ડિજિટલ સેવાઓ કેવી રીતે ઉપલબ્ધ કરાવી શકાય તે વિશે પણ વિચારો. જે ભાષાઓ હવે બોલાતી નથી તેને AIની મદદથી કેવી રીતે પુનર્જીવિત કરી શકાય તેના પર પણ કામ કરો.સંસ્કૃત ભાષાનું જ્ઞાન અને સાહિત્ય ઘણું સમૃદ્ધ છે. એઆઈની મદદથી તેને કેવી રીતે આગળ લઈ જઈ શકાય તે વિશે પણ વિચારો. AI ની મદદથી વૈદિક ગણિતના ખૂટતા ગ્રંથોને ફરીથી જોડી શકાય છે કે કેમ તે જોવાના પ્રયત્નો પણ કરવા જોઈએ.

સાથીઓ,

મને વિશ્વાસ છે કે આ સમિટ વિચારોનાં આદાન-પ્રદાનની ઉત્તમ તક પૂરી પાડશે. હું ઈચ્છું છું કે આ સમિટ તેમાં ભાગ લેનારા દરેક પ્રતિનિધિ માટે એક ઉત્તમ શીખવાનો અનુભવ સાબિત થાય. આગામી બે દિવસમાં તમે AIનાં વિવિધ પાસાઓ પર ગહનતાથી વિચાર-વિમર્શ કરશો.મને આશા છે કે આપણી પાસે ચોક્કસ પરિણામો હશે. આનો અમલ કરીને, આપણે ચોક્કસપણે જવાબદાર અને ટકાઉ ભવિષ્યનાં નિર્માણ માટે માર્ગ મોકળો કરીશું. હું તમને બધાને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છા પાઠવું છું.

ખૂબ ખૂબ આભાર.

નમસ્કાર.

YP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com