કેરળમાં એક વ્યક્તિ ફિંગરપ્રિન્ટના અભાવે આધાર માટે નોંધણી કરાવી શકતી નથી તે જાણીને, કૌશલ્ય વિકાસ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી અને જલ શક્તિના કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી શ્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે નિર્દેશ આપ્યો કે તેની નોંધણી સુનિશ્ચિત કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવામાં આવે.

તેના અનુસંધાનમાં, યુનિક આઈડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (UIDAI) ની ટીમે તે જ દિવસે કેરળના કોટ્ટાયમ જિલ્લાના કુમારકામ ખાતે શ્રીમતી જોસીમોલ પી જોસના ઘરની મુલાકાત લીધી અને તેમનો આધાર નંબર જનરેટ કર્યો. તેમની માતાએ તેમના સમર્થન અને સહાય માટે અધિકારીઓનો આભાર માન્યો હતો અને કહ્યું હતું કે આધારની મદદથી, તેમની પુત્રી હવે સામાજિક સુરક્ષા પેન્શન અને કૈવલ્ય, વિકલાંગો માટેની પુનર્વસન યોજના સહિત વિવિધ લાભો અને સેવાઓ સરળતાથી મેળવી શકશે.

મંત્રી શ્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે જણાવ્યું હતું કે, "તમામ આધાર સેવા કેન્દ્રોને માનક એડવાઇઝરી મોકલવા માટે નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે કે સુશ્રી જોસીમોલ પી જોસ અથવા અસ્પષ્ટ ફિંગરપ્રિન્ટ અથવા તેના જેવી વિકલાંગતા ધરાવતા અન્ય લોકોને વૈકલ્પિક બાયોમેટ્રિક્સ લઈને આધાર જારી કરવામાં આવે." લાભો અને સેવાઓની ડિજિટલી સક્ષમ ઍક્સેસ સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભારત સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ, UIDAI એ તેના નિયમોમાં વિશેષ જોગવાઈ કરી છે અને 1 ઓગસ્ટ 2014 ના રોજ બાયોમેટ્રિક અપવાદ નોંધણી માર્ગદર્શિકા જારી કરી છે, જે વ્યક્તિઓની નોંધણી માટેની પ્રક્રિયાને નિર્ધારિત કરે છે. આંગળીઓ નથી અથવા જેમની આંગળીના બાયોમેટ્રિક્સ કોઈપણ કારણસર (જેમ કે કપાયેલી, ઈજા, સ્પ્લિન્ટ, ઘસાઈ ગયેલી અથવા વૃદ્ધાવસ્થા અથવા રક્તપિત્તના કારણે વાંકી વળેલી આંગળીઓ) કેપ્ચર કરી શકાતી નથી અથવા અન્ય કોઈ કારણસર જેની આંગળી બાયોમેટ્રિક્સ કેપ્ચર કરી શકાતી નથી તે વિદ્યાર્થીના બાયોમેટ્રિક્સ અથવા બંને આંગળીઓ અને વિદ્યાર્થીઓ લઈ શકાતા નથી.

જે વ્યક્તિ આધાર માટે પાત્ર છે પરંતુ ફિંગરપ્રિન્ટ આપવામાં અસમર્થ છે તે માત્ર આઇરિસ સ્કેનનો ઉપયોગ કરીને નોંધણી કરાવી શકે છે. તેવી જ રીતે, એક પાત્ર વ્યક્તિ કે જેનું આંખોની કીકી કોઈ કારણસર લઈ શકાયું નથી, ફક્ત તેની ફિંગરપ્રિન્ટનો ઉપયોગ કરીને નોંધણી કરાવી શકે છે. વધુમાં, એક પાત્ર વ્યક્તિ કે જે આંગળી અને આઇરિસ બંને બાયોમેટ્રિક્સ પ્રદાન કરવામાં અસમર્થ હોય તે સબમિટ કર્યા વિના નોંધણી કરાવી શકે છે. આવી વ્યક્તિઓ માટે, બાયોમેટ્રિક અપવાદ નોંધણી માર્ગદર્શિકા હેઠળ, નામ, લિંગ, સરનામું અને જન્મ તારીખ/વર્ષ ઉપલબ્ધ બાયોમેટ્રિક્સ સાથે લેવામાં આવે છે અને ગુમ થયેલ બાયોમેટ્રિક્સ પ્રકાશિત થાય છે. આંગળીઓ અથવા આંખોની કીકી અથવા બંનેની ઉપલબ્ધતા ન હોવાને હાઇલાઇટ કરતી માર્ગદર્શિકામાં ઉલ્લેખિત રીતે ફોટોગ્રાફ લેવામાં આવ્યો છે અને આધાર નોંધણી કેન્દ્રના સુપરવાઇઝરએ આવી નોંધણીને અસાધારણ નોંધણી તરીકે માન્ય કરવી પડશે.

આમ, જરૂરી માહિતી સબમિટ કરીને નોંધણી પ્રક્રિયામાંથી પસાર થનાર દરેક પાત્ર વ્યક્તિને બાયોમેટ્રિક્સ પ્રદાન કરવામાં અસમર્થતાને ધ્યાનમાં લીધા વિના આધાર નંબર જારી કરી શકાય છે. UIDAI ઉપર મુજબ અસાધારણ નોમિનેશન હેઠળ દરરોજ લગભગ એક હજાર વ્યક્તિઓની નોંધણી કરે છે. અત્યાર સુધીમાં, UIDAI એ લગભગ 29 લાખ લોકોને આધાર નંબર જારી કર્યા છે જેમની આંગળીઓ ખૂટી ગઈ હતી અથવા આંગળીઓ અથવા આઈરિસ અથવા બંને બાયોમેટ્રિક્સ પ્રદાન કરવામાં અસમર્થ હતા. UIDAI એ પણ શા માટે સુશ્રી જોસિમોલિનને પ્રથમ નોંધણી દરમિયાન આધાર નંબર જારી કરવામાં આવ્યો ન હતો તેના કારણોની તપાસ કરી અને જાણવા મળ્યું કે આ કારણ છે કે આધાર નોંધણી ઓપરેટરે અસાધારણ નોંધણી પ્રક્રિયાને અનુસરી ન હતી.

તેથી, UIDAI એ નોંધણી રજીસ્ટ્રાર અને એજન્સીઓને તમામ જરૂરી પગલાં લેવા સૂચના જારી કરી છે, જેમાં તાલીમ દ્વારા જ્ઞાનનો પ્રસાર અને જાગૃતિ અને સંવેદનાનો સમાવેશ થાય છે, તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે કે તમામ આધાર નોંધણી ઓપરેટરો અસાધારણ નોંધણી પ્રક્રિયા વિશે જાગૃત છે. તે જ અને આવી નોંધણીમાંથી પસાર થતી વ્યક્તિઓને જરૂરી સહાય પૂરી પાડે છે. આ ઉપરાંત, આધાર નોંધણી કેન્દ્રો પર પ્રદર્શિત કરવા માટે આ સંબંધમાં એક માહિતીપ્રદ પોસ્ટર પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.

YP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com