ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଉପସ୍ଥିତ ମୋର ସହକର୍ମୀ ଶ୍ରୀ ଜି. କିଶନ ରେଡ୍ଡୀ ଜୀ, ଅର୍ଜୁନ ରାମ ମେଘୱାଲ ଜୀ, ମୀନାକ୍ଷୀ ଲେଖୀ ଜୀ, ଡାଏନା କେଲୋଁଗ ଜୀ, ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରୁ ଆସିଥିବା ଅତିଥି, କଳା ଜଗତର ସମସ୍ତ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସାଥୀମାନେ, ମହିଳା ଏବଂ ଭଦ୍ରଲୋକ !

ଲାଲକିଲ୍ଲାର ଏହି ପ୍ରାଙ୍ଗଣ, ଏହା ନିଜେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଐତିହାସିକ । ଏହି ଦୁର୍ଗ କେବଳ ଏକ କୋଠା ନୁହେଁ, ଏହା ଏକ ଇତିହାସ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଅନେକ ପିଢ଼ି ବିତିଗଲାଣି, କିନ୍ତୁ ଲାଲକିଲ୍ଲା ଅତୁଟ, ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଅଟେ। ଏହି ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଲାଲକିଲ୍ଲାରେ ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଅଭିନନ୍ଦନ ।

ସାଥୀମାନେ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିଜସ୍ୱ ପ୍ରତୀକ ଥାଏ ଯାହା ବିଶ୍ୱକୁ ଏହାର ଅତୀତ ଏବଂ ଏହାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରତୀକଗୁଡ଼ିକୁ ତିଆରି କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଦେଶର କଳା, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟ । ରାଜଧାନୀ ଦିଲ୍ଲୀ ହେଉଛି ଏଭଳି ଅନେକ ପ୍ରତୀକର କେନ୍ଦ୍ର, ଯେଉଁଥିରେ ଆମେ ଭାରତୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଭବ୍ୟତାର ଦେଖୁଛୁ । ତେଣୁ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଆୟୋଜିତ ହେଉଥିବା 'ଇଣ୍ଡିଆ ଆର୍ଟ ଆର୍କିଟେକ୍ଚର ଆଣ୍ଡ ଡିଜାଇନ ବିଏନାଲେ'ର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର। ମୁଁ କେବଳ ଏଠାରେ ନିର୍ମିତ ମଣ୍ଡପଗୁଡ଼ିକୁ ଦେଖୁଥିଲି, ଏବଂ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଛି ଯେ ମୁଁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲି, କାରଣ ସେଠାରେ ବହୁତ ବଡ଼ ଭଲ ଦେଖିବାଯୋଗ୍ୟ, ବୁଝିବା ଯୋଗ୍ୟ ଜିନିଷ ଅଛି ସେଥିପାଇଁ ମୋର ଆସିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଗଲା, ତଥାପି ମୋତେ 2-3 ଟି ସ୍ଥାନ ଛାଡିବାକୁ ପଡିଲା | ଏହି ମଣ୍ଡପରେ ରଙ୍ଗ ସହିତ ସୃଜନଶୀଳତା ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଏଥିରେ ସଂସ୍କୃତି ଓ ସାମୂହିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଏହି ସଫଳ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ମୁଁ ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ଏହାର ସମସ୍ତ ଅଧିକାରୀ, ସମସ୍ତ ଦେଶର ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଏବଂ ଆପଣସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି । ଏଠାରେ କୁହାଯାଏ ଯେ ଏକ ପୁସ୍ତକ ଯାହା ଦୁନିଆକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଝରକା ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ମୁଁ ଭାବୁଛି କଳା ହେଉଛି ମାନବ ମନର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଯାତ୍ରାର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ।   

ସାଥୀମାନେ,

ଭାରତ ହେଉଛି ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ଦେଶ । ଏକ ସମୟ ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧିର କାହାଣୀ କୁହାଯାଉଥିଲା । ଆଜି ବି ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ଐତିହ୍ୟ ସାରା ବିଶ୍ୱର ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ । ଆଜି ଏହି 'ଐତିହ୍ୟ ଉପରେ ଗର୍ବ'ର ଭାବନା ନେଇ ଦେଶ ପୁଣି ଥରେ ନିଜର ଗୌରବକୁ ଆଗେଇ ନେଉଛି। ଆଜି କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆତ୍ମଗର୍ବର ଭାବନା ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି। କେଦାରନାଥ ଓ କାଶୀ ଭଳି ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ରର ବିକାଶ ହେଉ, ମହାକାଳ ମହାଲୋକ ଭଳି ପୁନଃନିର୍ମାଣ ହେଉ କିମ୍ବା ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅମୃତ କାଳରେ ହେଉ, ଭାରତ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମୃଦ୍ଧିର ନୂଆ ଦିଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ମିଳିତ ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରଖିଛି । ଭାରତରେ ଘଟୁଥିବା ଘଟଣାମାନ ଏ ଦିଗରେ ଆଉ ଏକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ। ଆମେ ପୂର୍ବରୁ ଦେଖିଛୁ ଯେ ଏଠାରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ହିଁ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ମ୍ୟୁଜିୟମ ଏକ୍ସପୋ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅଗଷ୍ଟମାସରେ ପାଠାଗାର ମହୋତ୍ସବ ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ, ଆମର ପ୍ରୟାସ ହେଉଛି ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱ ସାଂସ୍କୃତିକ ପଦକ୍ଷେପକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନିକ ରୂପ ଦେବ। ତାହାକୁ ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ରୂପ ଦିଆଯାଉ। ଏକ ଆଧୁନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଦରକାର। ଆମେ ଚାହୁଁଛୁ ଯେ ଭେନିସ୍, ସାଓ ପାଓଲୋ, ସିଙ୍ଗାପୁର, ସିଡନୀ, ଶାରଜା ଏବଂ ଦୁବାଇ-ଲଣ୍ଡନ ଭଳି କଳା ମେଳା ଭଳି ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଆଯାଉ । ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ କାରଣ ଆଜି ମାନବ ଜୀବନ ରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ପ୍ରଭାବ ଏତେ ବଢିଯାଇଛି ଏବଂ ଯିଏ ଦୂରକୁ ଦେଖୁଛି, କେହି ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ ତାଙ୍କ ସମାଜ ଏକ ରୋବଟ ରେ ପରିଣତ ହେଉ। ଆମକୁ ରୋବୋଟ୍ ତିଆରି କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ, ମଣିଷ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏଥିପାଇଁ ଭାବନା, ଆଶା, ସଦ୍ଭାବନା, ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଦ୍ଦୀପନାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଆମକୁ ଆଶା ଏବଂ ନିରାଶା ମଧ୍ୟରେ ବଞ୍ଚିବାର ଉପାୟ ଦରକାର | ଏହି ସବୁ ଜିନିଷ କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥାଏ । ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମେନିପୁଲେସନ ପାଇଁ ବହୁତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ କାମ କରିପାରେ | ଆଉ ସେଥିପାଇଁ ଏଭଳି ଜିନିଷ ମଣିଷର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଜାଣିବା, ଚିହ୍ନିବା ଏବଂ ଯୋଡ଼ିବାରେ ବହୁତ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।    

ଏବଂ ସାଥୀମାନେ,

ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଆଜି 'ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ କେନ୍ଦ୍ର ଫର୍ ଡିଜାଇନ୍'ର ମଧ୍ୟ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି। ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ଭାରତର ଅନନ୍ୟ ଏବଂ ବିରଳ କାରିଗରୀ ଏବଂ ବିରଳ କଳାକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନ କରିବ । ଏହା କାରିଗର ଓ ଡିଜାଇନରଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବା ସହ ବଜାର ଅନୁଯାୟୀ ନୂତନତା ଆଣିବାରେ ସହାୟକ ହେବ। ଏହା ଦ୍ୱାରା କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ଡିଜାଇନର ବିକାଶ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳିବ ଏବଂ ସେମାନେ ଡିଜିଟାଲ ମାର୍କେଟିଂ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଦକ୍ଷ ହେବେ । ଏବଂ ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ ଭାରତୀୟ କାରିଗରମାନଙ୍କ ର ଏତେ ପ୍ରତିଭା ଅଛି ଯେ ଆଧୁନିକ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ନିଜର ଛାପ ଛାଡିପାରିବେ ।

ସାଥୀମାନେ,

ଭାରତରେ ୫ଟି ସହରରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଆରମ୍ଭ ମଧ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ । ଦିଲ୍ଲୀ ସହିତ କୋଲକାତା, ମୁମ୍ବାଇ, ଅହମ୍ମଦାବାଦ ଏବଂ ବାରଣାସୀରେ ନିର୍ମାଣ ହେବାକୁ ଥିବା ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ସ୍ଥାନଗୁଡିକ ଏହି ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବରେ ଅଧିକ ସମୃଦ୍ଧ କରିବ । ଏହି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନୀୟ କଳାକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ପାଇଁ ଅଭିନବ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଅନୁସରଣ କରିବ । ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଆଗାମୀ ୭ ଦିନ ପାଇଁ ୭ଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ 'ଇଣ୍ଡିଜିନିୟସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଡିଜାଇନ୍' ଏବଂ 'ସମତା'ରେ ଆମକୁ ଏହି ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଏକ ମିଶନ ଭାବେ ଆଗେଇ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ସ୍ୱଦେଶୀ ଡିଜାଇନକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ପାଇଁ ଆମ ଯୁବପିଢ଼ି ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଗବେଷଣାର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଜରୁରୀ । ବାସ୍ତୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ସମାନତାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ମୁଁ ବିଶ୍ୱାସ କରେ ଯେ ନାରୀ ଶକ୍ତିର କଳ୍ପନାଶକ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ସୃଜନଶୀଳତା ଏହି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ନୂତନ ଶିଖରକୁ ନେଇଯିବ ।

ସାଥୀମାନେ,

ଭାରତରେ କଳାକୁ, ରସ ଓ ରଙ୍ଗକୁ ଜୀବନର ପର୍ଯ୍ୟାୟ, ଜୀବନର ସମକକ୍ଷ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସାହିତ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ କଳା ବିହନଃ, ସାକ୍ଷାତ ପଶୁଃ। ପୁଚ୍ଛ ବିଷାଣ ହିନଃ। ଅର୍ଥାତ୍ ମଣିଷ ଓ ଅନ୍ୟ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ ଓ କଳା। ଅର୍ଥାତ୍ ଶୋଇବା, ଉଠିବା ଓ ପେଟ ଭରିବାର ଅଭ୍ୟାସ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ। କିନ୍ତୁ କଳା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ହିଁ ମଣିଷ ଜୀବନରେ ରସ ମିଶାଇ ତାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କରିଥାଏ। ସେଥିପାଇଁ ଚତୁର୍ଦ୍ଦୀୟ କଳାର ୬୪ଟି କଳା ସହିତ ଆମର ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ଦାୟିତ୍ୱ ରହିଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଗୀତ-ସଙ୍ଗୀତ ପାଇଁ ବାଦ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ଗୀତ କଳା ଅଛି । ଏଠାରେ 'ଉଦକ-ବଦ୍ୟମ୍' ଅର୍ଥାତ୍ ଜଳ ତରଙ୍ଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଜଳ ଉପକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କଳା ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଆମ ପାଖରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ସୁଗନ୍ଧ ବା ପରଫ୍ୟୁମ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ 'ଗନ୍ଧ-ଯୁକ୍ତା'ର କଳା ରହିଛି। 'ତକ୍ଷକର୍ମା'ର କଳାକୁ ଏନାମେଲିଂ ଏବଂ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଶିଖାଯାଇଥାଏ । 'ଲିଷ୍ଟାଭାନ୍-କର୍ମଣୀ' ହେଉଛି ଏମ୍ବ୍ରୋଡୋରି ଏବଂ ବୁଣାକାମର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ସୂକ୍ଷ୍ମତା ଶିଖାଇବାର ଏକ କଳା । ଭାରତରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରାଚୀନ ବସ୍ତ୍ରରୁ ଆପଣ ଅନୁମାନ କରିପାରିବେ ଯେ ଏହି ସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଏଠାରେ କେତେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଥିଲା । କୁହାଯାଏ ଯେ କପଡାର ପୂରା ଥାନ ମଲମଲ ଭଳି ଏପରି ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ଏହାକୁ ଏକ ମୁଦି ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିକ୍ରମ କରାଯାଇପାରିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ଏକ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥିଲା। ଭାରତରେ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ, ମୀନାକାରୀ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ କେବଳ ସାଜସଜ୍ଜା ସାମଗ୍ରୀରେ ସୀମିତ ନଥିଲା। ବାସ୍ତବରେ ଖଣ୍ଡା, ଢାଲ, ଭାଲା ଭଳି ଯୁଦ୍ଧ ଜିନିଷ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଚମତ୍କାର କଳାକୃତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା। ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, ଯଦି କେହି ଚାହୁଁଛନ୍ତି ଯେ ମୁଁ ଏହି ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରିବି। ଆମ ପାଖରେ ଘୋଡ଼ାରେ ପଶୁ, ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆମର କୁକୁର, ଷଣ୍ଢ ଓ ଗାଈଙ୍କ ଅଳଙ୍କାର ଥିଲା। କଳା ଥିବା ଅଳଙ୍କାରର ବିବିଧତା ନିଜେ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ । ଏବଂ ଏହା ଏତେ ନିଖୁଣ ଥିଲା ଯେ ପଶୁ ଶାରୀରିକ ଭାବରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, ଏହା ଏହାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯତ୍ନ ନେଇ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା | ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ଆପଣ ଏହି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ସାମିଲ କରି ଦେଖିବେ, ତେବେ ଆପଣ ଜାଣିପାରିବେ ଏଥିରେ କେତେ ଶକ୍ତି ଭରି ରହିଛି।    

ସାଥୀମାନେ,

ଆମ ଦେଶରେ ଏମିତି ଅନେକ କଳା ରହିଛି। ଏବଂ ଏହା ହେଉଛି ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ଏବଂ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଆମେ ଭାରତର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ଏହାର ଚିହ୍ନ ପାଇଥାଉ | ମୁଁ ଯେଉଁ ସହରର ସାଂସଦ, କାଶୀ, ତାହାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଉଦାହରଣ। କାଶୀକୁ ଅବିନାଶୀ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଗଙ୍ଗା ସହିତ କାଶୀ ହେଉଛି ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ ଓ କଳାର ଅମର ପ୍ରବାହର ଦେଶ। ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବରେ କଳାର ଜନକ ଭାବରେ ବିବେଚିତ ଭଗବାନ ଶିବ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ କାଶୀରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି କଳା, ଏହି କାରିଗରୀ ଓ ସଂସ୍କୃତି ମାନବ ସଭ୍ୟତା ପାଇଁ ଶକ୍ତି ପ୍ରବାହ ପରି। ଏବଂ ଶକ୍ତି ଅମର, ଚେତନା ଅବିନାଶୀ । ତେଣୁ କାଶୀ ମଧ୍ୟ ଅବିନାଶୀ।

ସାଥୀମାନେ,

ଭାରତର ଏହି ସଂସ୍କୃତିକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ସାରା ବିଶ୍ୱରୁ ଆସୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ମାସ ତଳେ ଆମେ ଏକ ନୂଆ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲୁ । ଆମେ ଗଙ୍ଗା ବିଳାସ କ୍ରୁଜ ଚଳାଇଥିଲୁ, ଯେଉଁଥିରେ କାଶୀରୁ ଆସାମ ଯାଉଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଗଙ୍ଗାର ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରୁ ବହୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଆସିଥିଲେ, ଏହା ପ୍ରାୟ ୪୫-୫୦ ଦିନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଥିଲା। ଗୋଟିଏ ଯାତ୍ରାରେ ସେ ଗଙ୍ଗା କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅନେକ ସହର, ଗାଁ ଓ ଅଞ୍ଚଳର ଅନୁଭବ କରିପାରିଥିଲେ। ଆଉ ନଦୀ କୂଳରେ ଆମ ମାନବ ସଂସ୍କୃତିର ମଧ୍ୟ ବିକାଶ ହୋଇଛି । ନଦୀ କୂଳକୁ ଯାତ୍ରା କରିବା ପରେ ଜୀବନର ଗଭୀରତା ଜାଣିବାର ଏକ ବିରାଟ ସୁଯୋଗ ମିଳିଥାଏ। ଆଉ ଏହି ଗୋଟିଏ ଧାରଣା ରେ ଆମେ ଏହି ଗଙ୍ଗା କ୍ରୁଜ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲୁ ।

ସାଥୀମାନେ,

କଳାର ରୂପ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ଏହାର ଜନ୍ମ ପ୍ରକୃତି, ପ୍ରକୃତିର ନିକଟତର ହୋଇ ଏଠାରେ ବି ମୁଁ ଯେତିକି ଦେଖିଛି, କେଉଁଠି ପ୍ରକୃତିର ଉପାଦାନ ସେହି କଳା ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ଯାହାକି ବାହାରର ଗୋଟିଏ ବି ଜିନିଷ ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ପ୍ରକୃତି ଦ୍ୱାରା କଳା, ପ୍ରକୃତି ସମର୍ଥକ ଏବଂ ପରିବେଶ ସମର୍ଥକ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ସମର୍ଥକ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ପୃଥିବୀର ଦେଶମାନଙ୍କରେ ରିଭର ଫ୍ରଣ୍ଟକୁ ନେଇ ଅନେକ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି ଯେ ଏଭଳି ଦେଶରେ ରିଭର ଫ୍ରଣ୍ଟ ଇତ୍ୟାଦି ରହିଛି । ଭାରତରେ ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ନଦୀ କୂଳରେ ଘାଟ କରିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି । ଆମର ଅନେକ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ଏବଂ ଉତ୍ସବ ଏହି ଘାଟ ସହିତ ଜଡିତ । ସେହିଭଳି କୂଅ, ହ୍ରଦ, ବାଉଁଶ, ଷ୍ଟେପ୍ ଓ୍ବେଲ୍ସ ଆଦି ସମୃଦ୍ଧ ପରମ୍ପରା ଆମ ଦେଶରେ ଥିଲା। ଗୁଜରାଟର ରାଣୀ କି ଭାଓ୍ବ ହେଉ, ରାଜସ୍ଥାନର ଅନେକ ସ୍ଥାନ ହେଉ କିମ୍ବା ଦିଲ୍ଲୀର ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଆଜି ବି ଆପଣଙ୍କୁ ଅନେକ ଷ୍ଟେପ୍ ଓ୍ବେଲ୍ସ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ । ଏବଂ ଯେଉଁଠି ରାଣୀଙ୍କର ବିଶେଷତ୍ୱ ରହିଛି ସେଠାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକ ଓଲଟା ମନ୍ଦିର । ଅର୍ଥାତ୍ ସେହି ସମୟର କଳା ସୃଷ୍ଟି ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରିଥିବା ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ କିପରି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ମୁଁ କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯେ ଆମ ଜଳ ସହିତ ଜଡିତ ଏହି ସବୁ ସଂଗ୍ରହ ସ୍ଥାନ, ଆପଣ ସେମାନଙ୍କର ଯେଉଁ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଡିଜାଇନ୍ ଦେଖନ୍ତୁ । ସେମାନେ କୌଣସି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ମେଗା-ଚମତ୍କାରଠାରୁ କମ୍ ଦେଖାଯାଉନାହାନ୍ତି। ସେହିଭଳି ଭାରତର ପୁରୁଣା ଦୁର୍ଗ ଓ ଦୁର୍ଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସାରା ବିଶ୍ୱର ଲୋକଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରିଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦୁର୍ଗର ନିଜସ୍ୱ ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନିଜସ୍ୱ ବିଜ୍ଞାନ ରହିଛି । ମୁଁ କିଛି ଦିନ ତଳେ ସିନ୍ଧୁଦୁର୍ଗରେ ଥିଲି, ଯେଉଁଠାରେ ସମୁଦ୍ର ତଳେ ଏକ ବିରାଟ ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି । ବୋଧହୁଏ, ଆପଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଲୋକ ଜୈସଲମେରର ପାଟନ୍ କି ହାଭେଲି ମଧ୍ୟ ଯାଇଛନ୍ତି! ପାଞ୍ଚଟି ମହଲା ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ପ୍ରାସାଦକୁ ଏପରି ଭାବରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ଏହା ପ୍ରାକୃତିକ ଏୟାର କଣ୍ଡିସନର ଭଳି କାମ କରିଥାଏ । ଏହି ସମଗ୍ର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କେବଳ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ନଥିଲା, ବରଂ ପରିବେଶ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାୟୀ ଥିଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ଭାରତର କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିରୁ ଅନେକ କିଛି ଜାଣିବା ଓ ଶିଖିବାର ସୁଯୋଗ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ପାଖରେ ରହିଛି।   

ସାଥୀମାନେ,

କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ମାନବ ସଭ୍ୟତା ପାଇଁ ଉଭୟ ବିବିଧତା ଓ ଏକତାର ଉତ୍ସ ରହି ଆସିଛି। ଆମେ ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ବିବିଧରାଷ୍ଟ୍ର, କିନ୍ତୁ ତା’ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ବିବିଧତା ଆମକୁ ଏକାଠି ବାନ୍ଧି ରଖିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ମୁଁ କେବଳ ଦୁର୍ଗ ବିଷୟରେ କହୁଥିଲି । ମୁଁ ବର୍ଷେ- ଦୁଇ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଯାଇଥିଲି ଏବଂ ଝାନ୍ସୀ ଦୁର୍ଗରେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଥିଲା, ତା'ପରେ ମୁଁ ସେଠାକାର ସରକାରଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କଲି ଯେ ଆମେ କିଲ୍ଲା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପାଇଁ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡର ବିକାଶ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏବଂ ପରେ ସେ ସମସ୍ତ ଗବେଷଣା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି, ଆପଣ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ କେବଳ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡରେ ଏତେ ସମୃଦ୍ଧ ଐତିହ୍ୟ କେବଳ ଦୁର୍ଗର ନୁହେଁ, କେବଳ ଝାନ୍ସୀର ନୁହେଁ ବରଂ ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ସମେତ ଏବଂ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳର ରହିଛି ।   ଏହାର ଅର୍ଥ ଏତେ ସୁଦୃଢ଼, ମୁଁ ଚାହେଁ ଯେ ଆମର ଫାଇନ ଆର୍ଟସ ଛାତ୍ରମାନେ ସେଠାକୁ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କ କଳାକୃତି କରିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରିପାରିବେ । ତା'ପରେ ହିଁ ପୃଥିବୀ ଜାଣିପାରିବ ଯେ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ କ'ଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି।   ଆପଣ ଭାବିଛନ୍ତି କି ଭାରତର ଏହି ବିବିଧତାର ଉତ୍ସ କ'ଣ? ଏହାର ଉତ୍ସ ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ର, ଭାରତ ମାତା ରୂପରେ ଭାରତର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପରମ୍ପରା ! ସମାଜରେ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସ୍ୱାଧୀନତା, ନିଜ ଉପାୟରେ କାମ କରିବାର ସ୍ୱାଧୀନତା ମିଳିଲେ ହିଁ କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶ ହୋଇଥାଏ। ବିତର୍କ ଓ ଆଲୋଚନାର ଏହି ପରମ୍ପରାରୁ ଆପେ ଆପେ ବିବିଧତା ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ। ସେଥିପାଇଁ ଆଜି ବି ଯେତେବେଳେ ଆମ ସରକାର ସଂସ୍କୃତି କଥା କହୁଛନ୍ତି, ଆମେ ସବୁ ପ୍ରକାର ବିବିଧତାକୁ ସ୍ୱାଗତ ଓ ସମର୍ଥନ କରୁଛୁ । ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ସହରରେ ଜି-୨୦ ଆୟୋଜନ କରି ଆମେ ଆମର ବିବିଧତାକୁ ବିଶ୍ୱ ଆଗରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛୁ ।

ସାଥୀମାନେ,

ଭାରତ ହେଉଛି ଏମିତି ଏକ ଦେଶ ଯିଏ 'ଅୟଂ ନିଜଃ ପରୋଭେତି ଗଣନା ଲଗୁତମାସ୍' ଧାରଣାରେ ବଞ୍ଚିଥାଏ। ଅର୍ଥାତ୍ ଆମେ ଆମର ବିଦେଶୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ରେ ବଞ୍ଚୁଥିବା ଲୋକ ନୁହଁ । ଆମେ ଏମିତି ଲୋକ ଯେଉଁମାନେ ନିଜ ଉପରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଅନ୍ୟ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁ । ଆମେ ସେହି ଲୋକ ଯେଉଁମାନେ ଆତ୍ମା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଷୟରେ କଥା ବାର୍ତ୍ତା କରୁ । ଆଜି ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ବୃହତ୍ତମ ଅର୍ଥନୀତି ଭାବେ ଉଭା ହେଉଛି, ସେତେବେଳେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ନିଜ ପାଇଁ ଏକ ଉନ୍ନତ ଭବିଷ୍ୟତ ଖୋଜୁଛି । ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଯେପରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଗତି ଜଡ଼ିତ, ଠିକ୍ ସେହିପରି 'ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ'ର ଆମର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ ନୂଆ ସୁଯୋଗ ଯୋଡ଼ିଛି, ଠିକ୍ ସେହିପରି କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଏବଂ ଭାରତର ସାଂସ୍କୃତିକ ଉନ୍ନତି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ସ୍ୱାର୍ଥ ସହ ଜଡ଼ିତ। ଆମେ ଯୋଗ ପରି ଆମର ଐତିହ୍ୟକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇଛୁ, ତେଣୁ ଆଜି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ଏଥିରୁ ଉପକୃତ ହେଉଛନ୍ତି।

ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନଦଣ୍ଡରେ ଆୟୁର୍ବେଦକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ଯଦି ଆମେ ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିବୁ, ତେବେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଅନୁଭବ କରୁଛି । ଆମେ ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ସାମ୍ନାରେ ରଖି ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବନଶୈଳୀ ପାଇଁ ନୂତନ ବିକଳ୍ପ ଏବଂ ସଂକଳ୍ପ ନେଇଛୁ | ମିଶନ LIFE ଭଳି ଅଭିଯାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଜି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ଏକ ଉନ୍ନତ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଆଶା ବାନ୍ଧୁଛି । କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଡିଜାଇନ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଯେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେବ, ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ସେତେ ଅଧିକ ଉପକୃତ ହେବ।

ସାଥୀମାନେ

ସହଯୋଗ ଓ ସମାଗମ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସଭ୍ୟତା ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ। ତେଣୁ ଏ ଦିଗରେ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଦେଶର ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଆମର ଭାଗିଦାରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ମୁଁ ଚାହେଁ ଯେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ ହେଉ, ଏଥିରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ଏକାଠି କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉ। ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏ ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆରମ୍ଭ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବ । ସେହି ଭାବନା ସହିତ, ଆପଣସମସ୍ତଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ! ଏବଂ ମୁଁ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛି ଯେ ଏହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି, ପୂରା ଦିନ ବାହାର କରନ୍ତୁ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷ ଦେଖନ୍ତୁ, ଆମର କେଉଁ ପ୍ରକାରର ପ୍ରତିଭା ଅଛି, କେଉଁ ପ୍ରକାରର ପରମ୍ପରା ଅଛି, ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତି ଆମର କେତେ ଆକର୍ଷଣ ଅଛି, ଆପଣ ଏହି ସବୁ ଜିନିଷକୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ । ଆପଣଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ।   

*******

NS/MB