ప్రతి సంవత్సరం అక్టోబర్ 8న జరుపుకునే ప్రపంచ హైడ్రోజన్ మరియు ఫ్యూయల్ సెల్ దినోత్సవం సందర్భంగా భారత ప్రభుత్వం హరిత మరియు స్థిరమైన శక్తికి మూలంగా హైడ్రోజన్ యొక్క అపరిమితమైన అవకాశాలను అన్వేషించడానికి మరియు ప్రభావితం చేయడానికి హాఫ్-డే ఈవెంట్‌ను నిర్వహించింది. న్యూ & రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ మంత్రిత్వ శాఖ, సోలార్ ఎనర్జీ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్‌తో కలిసి అక్టోబర్ 7, 2023న న్యూ ఢిల్లీలో నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో పరిశ్రమ,విద్యాసంస్థలు మరియు ప్రభుత్వం నుండి హైడ్రోజన్ నిపుణులు పాల్గొన్నారు.

ఈ సందర్భంగా నేషనల్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ కోసం ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్‌ను న్యూ & రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ మంత్రిత్వ శాఖ ఆవిష్కరించింది. రూ.400 కోట్ల బడ్జెట్‌తో రూపొందించిన రోడ్‌మ్యాప్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్‌ను వాణిజ్యీకరించడానికి మరియు భారతదేశ ప్రతిష్టాత్మక వాతావరణం మరియు శక్తి లక్ష్యాలకు దోహదపడే శక్తివంతమైన పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి పర్యావరణ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేయడానికి మార్గదర్శకత్వం అందించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. ఇది గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి, నిల్వ మరియు రవాణా యొక్క సమర్థత, విశ్వసనీయత మరియు వ్యయ-సమర్థతను మెరుగుపరచడానికి కొత్త పదార్థాలు, సాంకేతికతలు మరియు మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడంపై దృష్టి పెడుతుంది. ఆర్&డి ప్రోగ్రామ్ భద్రతకు ప్రాధాన్యతనిస్తుంది మరియు హైడ్రోజన్ ఆర్థిక వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేయడంలో సాంకేతిక అడ్డంకులు మరియు సవాళ్లను పరిష్కరిస్తుంది.

"హైడ్రోజన్ పరిష్కారాల పరిశోధన, అభివృద్ధి మరియు విస్తరణకు మా నిబద్ధతను పునరుద్ఘాటిద్దాం"

వీడియో సందేశంలో కేంద్ర నూతన మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన శాఖ మంత్రి శ్రీ ఆర్.కె. సింగ్ మాట్లాడుతూ..ప్రపంచ హైడ్రోజన్ మరియు కణ దినోత్సవం అనేది విశ్వంలో ఒక పరివర్తనాత్మక మూలకాన్ని జరుపుకునే రోజు, ఇది ప్రకాశవంతమైన మరియు మరింత స్థిరమైన భవిష్యత్తు కోసం వాగ్దానాన్ని కలిగి ఉంది" అని చెప్పారు. "హైడ్రోజన్ అత్యంత సమృద్ధిగా ఉండే మూలకం మరియు ఇది మన ఇంధన రంగ ముఖచిత్రాన్ని విప్లవాత్మకంగా మార్చగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది. వాతావరణ మార్పులను తగ్గించవచ్చు మరియు స్వచ్ఛమైన శక్తితో మన ఆర్థిక వ్యవస్థలను శక్తివంతం చేస్తుంది. ఈ ప్రపంచ హైడ్రోజన్ దినోత్సవం సందర్భంగా హైడ్రోజన్ పరిష్కారాల పరిశోధన, అభివృద్ధి మరియు విస్తరణకు మన నిబద్ధతను పునరుద్ఘాటిద్దాం. శక్తి పరివర్తనలో హైడ్రోజన్‌ను కీలక పాత్రధారిగా స్వీకరించడానికి మన పరిశ్రమలు మరియు సంఘాలను ప్రేరేపిద్దాం. హైడ్రోజన్ మన ప్లానెట్ ఎర్త్ కోసం స్థిరమైన మరియు సంపన్నమైన భవిష్యత్తుకు మూలస్తంభంగా మారుతుందని మేము నిర్ధారించగలము అని తెలిపారు.

"2-3 సంవత్సరాలలో ఫలితాలను అందించే మిషన్-మోడ్ ప్రాజెక్ట్‌లకు మొదటి ప్రాధాన్యత"

ఆయన ప్రధాన ఉపన్యాసం చేస్తూ ప్రఖ్యాత శాస్త్రవేత్త మరియు భారత ప్రభుత్వ ప్రధాన శాస్త్రీయ సలహాదారు ప్రొఫెసర్.అజయ్ కుమార్ సూద్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ డీకార్బనైజేషన్‌కు స్విస్ కత్తి అని అభిప్రాయపడ్డారు. ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్ గురించి మాట్లాడుతూ 2-3 సంవత్సరాలలో ఫలితాలను ఇవ్వగల మిషన్ మోడ్ ప్రాజెక్ట్‌లపై దృష్టి పెట్టడం మొదటి దశలో లక్ష్యం అని పిఎస్‌ఏ తెలిపింది. “ఈ మిషన్‌లో ప్రకటించిన ఆర్ అండ్ డి బడ్జెట్ కేవలం 2-3 ఏళ్లలో రూ.400 కోట్లు. ఈ ఆర్&డి క్షేత్రస్థాయిలో మార్పు తీసుకురాగలదని  నాకు నమ్మకం ఉంది. మన మొదటి ప్రాధాన్యత 2 - 3 సంవత్సరాలలో ఫలితాలను అందించే మిషన్-మోడ్ ప్రాజెక్ట్‌లకు ఉండాలి; అప్పుడు మనం పెద్ద సవాళ్లను పరిష్కరించగలము. అవి దీర్ఘకాలికంగా ఉంటాయి మరియు అంతరాయం కలిగించే మార్గాలను తీసుకునే బ్లూ స్కై ప్రాజెక్ట్‌లను కూడా పరిష్కరించగలము.

చాలా తక్కువ సమయంలో ఎలక్ట్రోలైజర్‌ల ఉత్పత్తి కోసం దేశీయ సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకోవాల్సిన అవసరాన్ని పిఎస్‌ఏ నొక్కి చెప్పింది. ఇది ఒక లక్ష్యం అని ఆయన అన్నారు. ప్రొ. సూద్ హైడ్రోజన్‌ను నిల్వ చేయడానికి టైప్-4 సిలిండర్‌ల కోసం ప్రమాణాలతో తక్షణమే బయటకు రావాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పారు. “మన ప్రమాణాలు టైప్-3 సిలిండర్‌లకు సంబంధించినవి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇప్పుడు టైప్-4 సిలిండర్లు. కాబట్టి భారతదేశం టైప్-4 సిలిండర్ల ప్రమాణాలతో బయటకు రావాలి; ఈ సిలిండర్‌లతో మనం మైలేజీని ట్రిపుల్ చేయవచ్చు మరియు నింపే సమయం కూడా పదవ వంతు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉంటుంది.

"ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్ కింద అందించబడిన పరిశోధనలు భారతదేశం పూర్తిగా ఈ రంగంలో అత్యాధునిక స్థితిలో ఉండటానికి అనుమతిస్తుంది"

న్యూ అండ్ రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ సెక్రటరీ శ్రీ భూపిందర్ సింగ్ భల్లా మాట్లాడుతూ భారతదేశం సరైన సమయంలో గ్రీన్ హైడ్రోజన్ స్పేస్‌లోకి ప్రవేశించిందని, గ్రీన్ హైడ్రోజన్ రంగంలో అగ్రగామిగా మారడానికి దేశం సిద్ధంగా ఉందని అన్నారు. ప్రపంచంలోనే భారతదేశం ఈ రంగంలో అత్యాధునికమైన దశలో ఉందని నిర్ధారించడానికి పరిశోధనలను ప్రభావితం చేయడం ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్ లక్ష్యం. “మనం నిజంగా విజయం సాధించాలనుకుంటే గ్రీన్ హైడ్రోజన్‌ను తక్కువ ఖర్చుతో, సాధ్యమైనంత ఉత్తమమైన రీతిలో ఉత్పత్తి చేయాలి. దీని కోసం సాంకేతికతలో కూడా అగ్రగామిగా ఉండాలి. ప్రపంచంలోని ఇతర దేశాలతో సమానంగా లేదా ముందుండాలి. నేషనల్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ కోసం ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్ వీటన్నింటిని లక్ష్యంగా చేసుకుంది. ఇది ఉత్పత్తి, రవాణా, నిల్వ మరియు భద్రత యొక్క అన్ని అంశాలను కవర్ చేస్తుంది. ఈ రోడ్‌మ్యాప్ ఆధారంగా ప్రతిపాదనల కోసం మేము పిలుపునిస్తాము మరియు మిషన్ కింద నిర్దిష్ట ప్రాజెక్ట్‌లను అందించడం ప్రారంభిస్తాము.అందించిన పరిశోధనలు భారతదేశం పూర్తిగా ఈ రంగంలో అత్యాధునికతతో సమానంగా ఉండేలా చేస్తాయి.

నేషనల్ సింగిల్ ప్రారంభం నేషనల్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ కింద ఆమోదాల కోసం విండో సిస్టమ్ పేజీ

ఆర్&డి రోడ్‌మ్యాప్‌తో పాటు భారత ప్రభుత్వం యొక్క నేషనల్ సింగిల్ విండో సిస్టమ్ (ఎన్‌ఎస్‌డబ్ల్యూఎస్)లో గ్రీన్ హైడ్రోజన్ పేజీ ఆవిష్కరించబడింది. ఇది నేషనల్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ కింద ప్రాజెక్టులకు సంబంధించిన అన్ని అనుమతులను పొందడానికి పరిశ్రమకు ఒకే విండోను అందిస్తుంది. ఆ పేజీని ఇక్కడ యాక్సెస్ చేయవచ్చు: https://www.nsws.gov.in/portal/scheme/greenhydrogenpolicy.

2070 నాటికి మనం నికర జీరోకు చేరుకోవాలని దీని కోసం మన ప్రధాన రంగాలను పూర్తిగా డీకార్బనైజ్ చేయడం తప్ప వేరే మార్గం లేదని శ్రీ భల్లా అన్నారు. భారతదేశం యొక్క హైడ్రోజన్-ఆధారిత భవిష్యత్తును ఆయన వివరించారు. హైడ్రోజన్ కేవలం ఇంధనం మాత్రమే కాదని గేమ్ ఛేంజర్ మరియు క్లీనర్ మరియు మరింత స్థిరమైన భవిష్యత్తుకు కీలకమని అన్నారు. వాహనాలకు ఇంధనం నింపడం నుండి పునరుత్పాదక శక్తిని నిల్వ చేయడం వరకు హైడ్రోజన్ యొక్క బహుముఖ ప్రజ్ఞను అందరూ స్వీకరించాలని కార్యదర్శి కోరారు. వాతావరణ మార్పు, ఇంధన భద్రత మరియు పర్యావరణ సుస్థిరత వంటి సవాళ్లను పరిష్కరించడంలో హైడ్రోజన్ మరియు ఇంధన కణాల సామర్థ్యాన్ని వివరించారు. హైడ్రోజన్‌తో నడిచే స్వచ్ఛమైన, సంపన్నమైన భారతదేశానికి దారితీసే మిషన్ లక్ష్యాలను ఆయన హైలైట్ చేశారు.

సోలార్ ఎనర్జీ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా సిఎమ్‌డి శ్రీ ఆర్.పి.గుప్తా మాట్లాడుతూ ఇంధన నిల్వ ఖర్చు అనేది క్రమబద్ధీకరించాల్సిన కీలకమైన అంశం మరియు ఇక్కడే హైడ్రోజన్ సరిపోతుందని అన్నారు. "హైడ్రోజన్‌తో పాటు గ్రీన్ అమ్మోనియా దీర్ఘకాలానికి ఒక పరిష్కారం కావచ్చు. నిల్వ. సవాళ్లు అవకాశాలుగా మారతాయి. ఆర్థిక వ్యయాన్ని తగ్గించాలి, సాంకేతికత వ్యయాన్ని తగ్గించాలి మరియు ఇది విలువ గొలుసు యొక్క ప్రతి దశలో చేయాలని చెప్పారు.

డైరెక్టర్ జనరల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఎనర్జీ ఎఫిషియెన్సీ, పవర్ మినిస్ట్రీ శ్రీ అభయ్ బక్రే మాట్లాడుతూ..డ్రాఫ్ట్ అక్రిడిటేషన్ ప్రొసీజర్ మరియు అక్రిడిటెడ్ కార్బన్ వెరిఫికేషన్ ఏజెన్సీల అర్హత వివరాలను పంచుకున్నారు. ఇది పబ్లిక్ మరియు స్టేక్‌హోల్డర్ల వ్యాఖ్యల కోసం విడుదల చేస్తున్నట్లు ఆయన తెలిపారు. జీహెచ్‌జీ ఉద్గారాల సమస్యను పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం ప్రకటించిన 'కార్బన్ క్రెడిట్ ట్రేడింగ్ స్కీమ్'పై బిఈఈ డీజీ తన ప్రదర్శనలో భారతీయ కార్బన్ మార్కెట్ అభివృద్ధి మరియు పనితీరు కోసం అవసరమైన ఫ్రేమ్‌వర్క్ మరియు విభిన్న వాటాదారుల పాత్రలను నొక్కిచెప్పారు.

జాతీయ హరిత హైడ్రోజన్ మిషన్ కింద అన్ని పథకాలు ఖరారయ్యాయని హైడ్రోజన్ హబ్‌ల కోసం స్కీమ్‌ను అందుబాటులోకి తీసుకురావడానికి సిద్ధంగా ఉన్నామని నూతన & పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి శ్రీ అజయ్ యాదవ్ తెలిపారు. ఉక్కు, షిప్పింగ్ మరియు రోడ్డు రవాణా రంగాలలో పైలట్ ప్రాజెక్టులు చేపట్టబడుతున్నాయని నేషనల్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ అమలు దేశాన్ని హైడ్రోజన్ ఆధారిత భవిష్యత్తు వైపు నడిపిస్తోందని, ఇది ఇంధన రంగాన్ని విప్లవాత్మకంగా మారుస్తుందని ఆయన అన్నారు.

ఈ కార్యక్రమంలో నేషనల్ హైడ్రోజన్ మహా క్విజ్ విజేతలను ప్రకటించారు.

ప్రెసిడెంట్, హైడ్రోజన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఇండియా శ్రీ ఆర్.కె.మల్హోత్రా  దేశంలో గ్రీన్ హైడ్రోజన్ అభివృద్ధి యొక్క తాజా స్థితిపై మాట్లాడారు. స్టార్టప్ న్యూట్రేస్‌కు చెందిన డాక్టర్ రోచన్ సిన్హా గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి కోసం తక్కువ ఎలక్ట్రోలైజర్‌ల అభివృద్ధి గురించి మాట్లాడారు. పుణెలోని నేషనల్ కెమికల్ లాబొరేటరీకి చెందిన ప్రఖ్యాత శాస్త్రవేత్త డాక్టర్ సి.గోపీనాథ్ కృత్రిమ కిరణజన్య సంయోగక్రియ మరియు ప్రతికూల కార్బన్ విద్యుద్విశ్లేషణ రంగంలో తాజా శాస్త్రీయ పరిణామాలపై ప్రసంగించారు. గ్రీన్ హైడ్రోజన్ డెవలపర్లు ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లపై సస్టెయినబుల్ ప్రాజెక్ట్స్ డెవలప్‌మెంట్ అసోసియేషన్ ప్రతినిధి శ్రీ ప్రశాంత్ మాట్లాడారు.

తక్కువ ధర ఫైనాన్స్‌కు ప్రాప్యతను సులభతరం చేయడానికి మరియు తద్వారా వ్యయాన్ని తగ్గించడానికి బ్యాంకింగ్ సిస్టమ్ మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్ డెవలపర్‌ల మధ్య సమన్వయాన్ని సృష్టించడానికి ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఆర్థిక సేవల విభాగం (డిఎఫ్‌ఎస్‌) సహకారంతో మంత్రిత్వ శాఖ ఒక రౌండ్‌టేబుల్ సమావేశాన్ని నిర్వహించింది. ఈ సమావేశానికి ఎన్‌ఎన్‌ఆర్‌ఈ,డిఎఫ్‌ఎస్‌,ఎస్‌ఈసిఐ,ఐఆర్‌ఈడిఏ, నీతి ఆయోగ్ అధికారులు, భారతీయ బ్యాంకుల సంఘం సభ్యులు, ప్రముఖ జాతీయ మరియు ప్రైవేట్ రంగ బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు మరియు గ్రీన్ హైడ్రోజన్ రంగంలోని ప్రముఖ డెవలపర్లు పాల్గొన్నారు.

ప్రపంచ హైడ్రోజన్ మరియు ఇంధన కణ దినోత్సవం అనేది ఇంధన కణాల యొక్క బహుముఖ సాంకేతికతతో పాటు హైడ్రోజన్ స్వచ్ఛమైన మరియు స్థిరమైన శక్తి వనరుగా హైడ్రోజన్‌పై అవగాహన పెంపొందించడానికి ఉద్దేశించిన ఒక ప్రపంచ కార్యక్రమం. వాతావరణ మార్పు, ఇంధన భద్రత మరియు పర్యావరణ సుస్థిరత వంటి సవాళ్లను పరిష్కరించడంలో హైడ్రోజన్ మరియు ఇంధన కణాల సామర్థ్యాన్ని గుర్తించడానికి ఈ రోజు ఒక వేదికగా ఉపయోగపడుతుంది. తద్వారా ప్రపంచ హైడ్రోజన్ మరియు ఇంధన కణ దినోత్సవం యొక్క ప్రాముఖ్యతను, శక్తి పరివర్తనలో హైడ్రోజన్ పాత్రను మరియు ఇంధన సెల్ టెక్నాలజీలో ఆశాజనకమైన అభివృద్ధిని పరిశీలిస్తాము.
 

***