ನಾಲ್ಕನೇ 'ನದಿ ಉತ್ಸವ'ವನ್ನು ಐಜಿಎನ್ ಸಿಎಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಮಿಷನ್ (ಎನ್ಎಂಸಿಎಂ) ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಪದ ವಿಭಾಗವು 2023 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22 ರಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 24 ರವರೆಗೆ ಆಯೋಜಿಸಿದೆ. ಈ ವರ್ಷದ 'ನದಿ ಉತ್ಸವ'ವನ್ನು ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಯಮುನಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೂರು ದಿನಗಳ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಸರವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರೊಂದಿಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಚರ್ಚೆಗಳು, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲಾವಿದರ ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳು, ಬೊಂಬೆ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಚರ್ಚೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ನಡೆಯಲಿವೆ.

ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ನದಿಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ, ನದಿಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಮತ್ತು ಪೂಜ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಭೌತಿಕ ಜೀವನದ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ. ನದಿಗಳ ದಡದಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡಿವೆ. ಭಾರತದ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ನಗರಗಳು, ಹಳ್ಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳು ನದಿಗಳ ದಡದಲ್ಲಿವೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ನದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜವು ಯಾವಾಗಲೂ ನದಿಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗೌರವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ (ಐಜಿಎನ್ ಸಿಎ) ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ' ನದಿ ಉತ್ಸವ್ ' ಅನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಈ ಉದಾತ್ತ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಡಾ. ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಜೋಶಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಂವೇದನಾಶೀಲಗೊಳಿಸಲು ರೂಪಿಸಿದರು. ' ನದಿ ಉತ್ಸವ್ ' 2018 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಅದರ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ನಾಸಿಕ್ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ) ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಎರಡನೇ 'ನದಿ ಉತ್ಸವ ' ಕೃಷ್ಣ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯವಾಡ (ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ) ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದು ಗಂಗಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಮುಂಗೇರ್ (ಬಿಹಾರ) ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ.

ನಾಲ್ಕನೇ 'ನದಿ ಉತ್ಸವ'ದ ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಸಿರು ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಪ್ರಕಾಶ್ ಶ್ರೀವಾಸ್ತವ, ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಅತಿಥಿಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸ ಆಚಾರ್ಯ ಶ್ರೀವತ್ಸ ಗೋಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತು ಪರಮಾರ್ಥ ನಿಕೇತನದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಗುರು ಸ್ವಾಮಿ ಚಿದಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಖ್ಯಾತ ಪರಿಸರವಾದಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಡಾ.ಅನಿಲ್ ಪ್ರಕಾಶ್ ಜೋಶಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯ ಪೋಷಕರಾಗಿ ಐಜಿಎನ್ ಸಿಎ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ರಾಮ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ರೈ ಮತ್ತು ಐಜಿಎನ್ ಸಿಎ ಸದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಡಾ.ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಜೋಶಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಮೂರು ದಿನಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22 ರಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ 10.30 ಕ್ಕೆ ಐಜಿಎನ್ ಸಿಎಯ ಉಮಂಗ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್ ಹಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ. ' ನದಿ ಉತ್ಸವ ' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ನದಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖ, ನದಿಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ನದಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಾಗೋಷ್ಠಿಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುವುದು. ಈ ಮೂರು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 18 ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳಲಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ 6 ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನುಐಜಿಎನ್ ಸಿಎ ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ತೊಗಲುಗೊಂಬೆ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೂರಣ್ ಭಟ್ ಅವರಿಂದ'ಯಮುನಾ ಗಾಥಾ' ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳಲಿದೆ.

ನದಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಅದರ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಲ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವೇ ' ನದಿ ಉತ್ಸವ '. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣವು ಐದು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಧಿವೇಶನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸರು ದುಂಡು ಮೇಜಿನ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಆಧುನಿಕತೆಯ ಓಟದಲ್ಲಿ, ನಾವು ನಮ್ಮ ನದಿಗಳಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದ ಹೇಳಲು ಮರೆತಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಇದು ಒಂದು ಅವಕಾಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ನದಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಮೂರು ದಿನಗಳ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕ ಮೇಳವನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುವುದು, ಇದರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾಶನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೊರತರಲಿವೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುವ 18 ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಐದಕ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡುವ ಯೋಜನೆಯೂ ಇದೆ. ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರೋತ್ಸವಕ್ಕೆ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದರು. ಅದರಲ್ಲಿ 12 ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಐವರು ಸದಸ್ಯರ ತೀರ್ಪುಗಾರರು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ, ಕಾಶ್ಮೀರ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಪ್ರತಿ ಚಿತ್ರದ ನಂತರ ಚರ್ಚಾ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುವುದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸಹ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ' ಮಹಾನದಿ ' ಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ. 60 ನಿಮಿಷಗಳ ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಜುಬನಾಶ್ವಾ ಮಿಶ್ರಾ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ.

'ನಾಡಿ ಉತ್ಸವ 'ದಲ್ಲಿ ಮೂರು ರೀತಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಇರಲಿವೆ. 'ಸಂಝಿ' ಪ್ರದರ್ಶನವು ದೇಶದ 16 ಘಟ್ಟಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ನದಿ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳು ನದಿಗಳ ಮೇಲೆ ರಚಿಸಿದ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುವುದು. ಈ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳು ನದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಯೋಚಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಜಾನಪದ ಗಾಯಕ ಚಂದನ್ ತಿವಾರಿ ಅವರ ಗಾಯನ ಮತ್ತು ಭೋಪಾಲ್ ನ ಶ್ರೀಮತಿ ಶ್ವೇತಾ ದೇವೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂಡದಿಂದ ನರ್ಮದಾ ಸ್ತುತಿ ಮತ್ತು ದಶಾವತಾರಂ ಜೊತೆಗೆ ಇತರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಸೇರಿವೆ.

****