નેશનલ ઈનોવેશન ફાઉન્ડેશન (એનઆઈએફ) – ઈન્ડિયા, ઈન્ડિયન નેશનલ સાયન્સ એકેડમી (INSA)ના સહયોગમાં ભારત સરકારના ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી (DST)ની એક સ્વાયત્ત સંસ્થા સાયન્સ 20 એંગેજમેન્ટ ગ્રૂપ, જે નોલેજ પાર્ટનર/થિંક ટેન્ક તરીકે સેવા આપે છે, તેણે અમદાવાદ મેનેજમેન્ટ એસોસિએશન (AM), અમદાવાદ ખાતે એકેડેમિયા, ઉદ્યોગ, ઇન્ક્યુબેટર્સ, ઉદ્યોગસાહસિકો, ઇનોવેટર્સ, સ્ટાર્ટ-અપ્સ વગેરેના વિદ્યાર્થીઓ અને અન્ય હિસ્સેદારોને ટકાઉ વિકાસ માટે વિક્ષેપિત તકનીકીઓની થીમ પર સામેલ કરવા માટે એક આઉટરીચ પ્રોગ્રામનું આયોજન કર્યું હતું.

મુખ્ય વક્તા પ્રોફેસર આશુતોષ શર્મા, પ્રમુખ, ઇન્ડિયન નેશનલ સાયન્સ એકેડેમી (INSA) અને ભારત સરકારના ભૂતપૂર્વ સચિવ, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ (DST) હતા જેમણે મુખ્ય થીમ "ઇનોવેટિવ અને સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ માટે વિક્ષેપકારક વિજ્ઞાન" પર વક્તવ્ય આપ્યું હતું. ડૉ. એસ. સુંદર મનોહરન, ડાયરેક્ટર જનરલ, પંડિત દીનદયાલ એનર્જી યુનિવર્સિટીએ હરિયાળા ભવિષ્ય માટે સ્વચ્છ ઊર્જાની પેટા થીમ પર પોતાનું વક્તવ્ય આપ્યું હતું. આ પછી ગુજરાત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ (DST), ગુજરાત બાયોટેક્નોલોજી રિસર્ચ સેન્ટર (GBRC)ના ડાયરેક્ટર ડૉ. ચૈતન્ય જોષી દ્વારા અન્ય પેટા-થીમ યુનિવર્સલ હોલિસ્ટિક હેલ્થ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.

આ અવસરે, ઉપરોક્ત ચર્ચાઓ ઉપરાંત, પેટા થીમ "કનેક્ટિંગ સાયન્સ ટુ સોસાયટી, કલ્ચર એન્ડ હેરિટેજ" પર કેન્દ્રિત પેનલ ચર્ચાનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેની અધ્યક્ષતા ઇન્ડિયન નેશનલ સાયન્સ એકેડમી (INSA)ના પ્રમુખ પ્રોફેસર આશુતોષ શર્માએ કરી હતી. અને ભારત સરકારના ભૂતપૂર્વ સચિવ, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ (DST) અને ડૉ. અનિલ ભારદ્વાજ, નિયામક, ભૌતિક સંશોધન પ્રયોગશાળા (PRL), ભારત સરકારના અવકાશ વિભાગના એકમના સહ-અધ્યક્ષ હતા.

અન્ય પેનલના સભ્યોમાં (a) ડૉ. દિનેશ અવસ્થી, વાઈસ-ચાન્સેલર, લોક જાગૃતિ કેન્દ્ર યુનિવર્સિટી (LJKU) (b) શ્રી ચિરાયુ પંડ્યા, કેટેગરી હેડ - ઈન્ડિયા, લોજીટેક, કોમ્પ્યુટર પેરિફેરલ્સ અને સોફ્ટવેરના અગ્રણી બહુરાષ્ટ્રીય ઉત્પાદક (c) પ્રો. શૈલેન્દ્ર સરાફ, ડાયરેક્ટર, નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ (NIPER), અમદાવાદ (d) શ્રી સુરેન્દ્ર પટેલ, સ્થાપક, વિશાલા, અમદાવાદમાં વિલેજ રેસ્ટોરન્ટ અને હેરિટેજ મ્યુઝિયમનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રસંગે એનઆઈએફના ડાયરેક્ટર ડો. અરવિંદ સી રાનડે અને એનઆઈએફના ચીફ સાયન્ટિસ્ટ ડો. વિપિન કુમાર પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

2047 સુધીમાં ભારતને વિકસિત રાષ્ટ્રમાં રૂપાંતરિત કરવાના માનનીય પ્રધાનમંત્રીના વિઝન માટે વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીને મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રેરક માનવામાં આવે છે. આ મહત્વાકાંક્ષાને અનુલક્ષીને, ભારત દેશના વિજ્ઞાનના લક્ષ્યોને સિદ્ધ કરવા માટે એક સુવ્યવસ્થિત રોડમેપ શોધી રહ્યું છે. તે ભારતના ચાલી રહેલા G20 પ્રમુખપદ સાથે પણ જોડાયેલું છે જેમાં વિકાસ, સમાવેશ, વ્યવસાય કરવાની સરળતામાં સુધારો અને જીવનની સરળતા જેવા રાષ્ટ્રીય પ્રગતિના મહત્વના સૂચકાંકો આ બધાને વિજ્ઞાન, ટેક્નોલોજી અને ઇનોવેશન (STI) ક્ષેત્રે ભારત કેટલું સારું પ્રદર્શન કરી શકે છે તેનું કાર્ય માનવામાં આવે છે. વિજ્ઞાન 20 (S20)એ નિષ્ણાતો અને સ્વતંત્ર સંસ્થાઓના નેતૃત્વ હેઠળના કેટલાક જોડાણ જૂથોમાંથી એક છે, જે G20 સત્તાવાર ટ્રેક સાથે સમાંતર કામ કરે છે અને G20 નેતૃત્વની વિચારણા માટે ભલામણોનું યોગદાન આપે છે. ઉપરોક્ત બાબતને અનુલક્ષીને, વક્તાઓએ તેમના વૈવિધ્યસભર અનુભવો શ્રોતાઓ સાથે શેર કર્યા અને મુખ્યત્વે ગુજરાત રાજ્યના વિવિધ ભાગોમાંથી વિવિધ સંસ્થાઓ અને યુનિવર્સિટીઓમાંથી એકત્ર થયેલા યુવાનોની જિજ્ઞાસાને પ્રતિબિંબિત કરતા પ્રશ્નોના જવાબો પણ આપ્યા.

ચર્ચામાં ખ્યાલો અને પરિપ્રેક્ષ્યોના સંદર્ભમાં વિશાળ વિવિધતાનો સમાવેશ થાય છે જેને સ્પર્શવામાં આવ્યો હતો. જ્યાં એક તરફ, વિદ્યાર્થીઓના પ્રશ્નોના જવાબમાં શોધ, નવીનતા અને શોધ વચ્ચેના મૂળભૂત તફાવતો સમજાવવામાં આવ્યા હતા, ત્યારે ચર્ચામાં ચેટજીપીટી જેવા તાજેતરના ગેમચેન્જર્સ દ્વારા થતા ફેરફારોને પણ આવરી લેવામાં આવ્યા હતા.

આ ઉપરાંત, જટિલ S&T થીમ્સ જેવી કે નેનોટેકનોલોજી, નવીનીકરણીય ઉર્જાના ક્ષેત્રમાં તાજેતરના વિકાસ, ટેક્નોલોજીમાં પ્રગતિને સ્વીકારતી વખતે નૈતિકતાનું મહત્વ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સના ક્ષેત્રમાં ભારતની આત્મનિર્ભરતા અને PLI જેવી યોજનાઓ દ્વારા તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રમાં વધતી અસર, ભારતના સ્પેસ પ્રોગ્રામના આવશ્યક સ્તંભો જે વર્ષોથી તેની સફળતામાં ફાળો આપે છે, સર્વોચ્ચ લક્ષ કે જે લોજીટેક જેવી આધુનિક ટેક્નોલોજી કંપનીઓ ટકાઉપણું પર મૂકે છે અને તેને તેમના બિઝનેસ મોડલના બિન-વાટાઘાટ કરી શકાય તેવા ઘટકો તરીકે માને છે તેની પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. હેરિટેજ અને સાયન્સ વચ્ચે જોડાણ સ્થાપિત કરતો, વિશાલાની વિકાસગાથાનો એક રસપ્રદ કિસ્સો પ્રેક્ષકો દ્વારા ખૂબ વખાણવામાં આવ્યો હતો.

YP/GP/JD