స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ సుస్థిర పారిశుద్ధ్య పరిష్కారాలపై ఒత్తిడిని పెంచింది. ఇది పారిశుధ్యాన్ని మెరుగుపరచడానికి దారితీసింది. అధిక జనసాంద్రత మరియు పట్టణ విస్తరణ విస్తారమైన వ్యర్థాలను నిర్వహించడం మరింత సవాలుగా మారాయి. సిటీవైడ్ ఇన్‌క్లూజివ్ శానిటేషన్ (సిడబ్ల్యూఐఎస్‌) పెరుగుతున్న పట్టణ ప్రాంతాల్లో పారిశుద్ధ్య సవాళ్లను ఎదుర్కోవడానికి సహాయపడుతుంది. నగరాల్లో మరింత సమగ్రమైన, ప్రభావవంతమైన మరియు స్థిరమైన పారిశుద్ధ్య సేవలను సాధించడానికి ప్రస్తుత పారిశుద్ధ్య సాంకేతికతలు మరియు మంచి అభ్యాసాలను రూపొందించడంలో కూడా ఇది సహాయపడుతుంది. సిడబ్ల్యూఐఎస్‌ విధానం యొక్క ఫలితం ఏమిటంటే పట్టణ ప్రాంతంలోని ప్రతి ఒక్కరూ తగిన మరియు స్థిరమైన పారిశుద్ధ్య సేవలకు ప్రాప్యత మరియు ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంటారు.
 

మహిళల నేతృత్వంలోని ఎస్‌హెచ్‌జిలు మరియు ట్రాన్స్‌జెండర్ గ్రూపులు వికేంద్రీకృత ఘన మరియు ద్రవ వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ విలువ గొలుసులో పెద్ద ఎత్తున ఏకీకృతం చేయబడ్డాయి, పారిశుద్ధ్యంలో కీలకమైన సేవా ప్రదాతలుగా అవతరించారు. ఒడిశా, కేరళ మరియు ఇతర రాష్ట్రాలు మహిళలు లేదా ట్రాన్స్‌జెండర్ సభ్యుల నేతృత్వంలోని స్థానిక ఎస్‌హెచ్‌జిలకు సేవలను అందజేశాయి. అటువంటి  సమూహాలకు ప్రాతినిధ్యం వహించే కమ్యూనిటీ-ఆధారిత సంస్థల నిశ్చితార్థం పారిశుద్ధ్య పరిష్కారాల కవరేజీని మెరుగుపరచడానికి తక్కువ ఖర్చుతో కూడుకున్న మార్గాన్ని అందిస్తుంది మరియు ఎస్‌హెచ్‌జిలు దాని సభ్యునికి జీవనోపాధి అవకాశాలను రూపొందించడంలో సహాయపడుతుంది.
 

మిషన్ శక్తి సెల్ఫ్ హెల్ప్ గ్రూప్ (ఎస్‌హెచ్‌జి) మరియు ఒడిషాలోని హౌసింగ్ అండ్ అర్బన్ డెవలప్‌మెంట్ డిపార్ట్‌మెంట్ (హెచ్‌&యూడిడి) మధ్య భాగస్వామ్యం వల్ల రాష్ట్రంలోని మహిళా ఎస్‌హెచ్‌జిలు మరియు ఇతర బలహీన సమూహాలకు సాధికారత లభించింది. 2000 పైగా స్వయం సహాయక సంఘాలు ఇప్పుడు ఘన వ్యర్థాల విభజన, సేకరణ మరియు రవాణా, చికిత్స, పునర్వినియోగం మరియు ప్రామాణిక నిబంధనల ప్రకారం పారవేయడంలో నిమగ్నమై ఉన్నాయి. సాలిడ్ వేస్ట్ నుండి లిక్విడ్ వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ వరకు  ఈ గ్రూపులు ఇప్పుడు సర్వీస్ డెలివరీలో మరియు పట్టణ అభివృద్ధి కార్యక్రమాల శ్రేణిలో భాగస్వాములుగా పాల్గొంటున్నాయి. కీలకమైన పట్టణ కార్యక్రమాలలో మిషన్ శక్తి ఎస్‌హెచ్‌జిలను సజావుగా మరియు సమర్ధవంతంగా ఏకీకృతం చేయడానికి యూఎల్‌బి కార్యనిర్వాహకులు సభ్యులకు వారి స్థానిక ప్రాంతాలలో పట్టణ పరిశుభ్రతలో పాల్గొనడానికి మరియు సహకరించడానికి అవకాశాలను అందించడానికి క్రమం తప్పకుండా దృష్టి సారిస్తారు. స్వచ్ఛ్ పర్యవేక్షకులుగా నిమగ్నమై ఉండటంతో పాటు, స్వచ్ఛసాతీలు, బ్యాటరీతో నడిచే వాహనాలు (బిఒవిలు) మరియు మైక్రో కంపోజింగ్ కేంద్రాలు (ఎంసిసిలు), మైక్రో రికవరీ సౌకర్యాలు మరియు నిర్మాణం మరియు కూల్చివేత (సి&డి) వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్లాంట్‌లను నిర్వహిస్తున్నారు.
 

వారి సహకారాన్ని గుర్తించి, భువనేశ్వర్ మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ (బిఎంసి) నగరంలో 7 సెస్‌పూల్ వాహనాల నిర్వహణ మరియు నిర్వహణ కోసం ట్రాన్స్‌జెండర్ గ్రూపును కూడా చేర్చుకుంది. వారు ప్రతి వాహనానికి అధీకృత డ్రైవర్లు మరియు సహాయకులను నియమిస్తారు, వారికి వర్తించే కనీస వేతనం చెల్లించబడుతుంది. బిఎంసి ఆరోగ్యం మరియు పరిశుభ్రత, సేవ, పిపిఈ వినియోగం మరియు సంబంధిత ప్రోటోకాల్‌లపై అన్ని సెస్‌పూల్ వాహన సిబ్బందికి శిక్షణ ఇస్తుంది.

మహిళల నేతృత్వంలోని స్వయం సహాయక బృందాలు (ఎస్‌హెచ్‌జిలు) కూడా పట్టణ పరిశుభ్రతలో ముందుంటాయి. సరైన శిక్షణ మరియు స్థిరమైన ఆర్థిక నమూనాతో, తిరుచిరాపల్లిలోని స్వయం సహాయక సంఘాలు సమాజ మహిళలకు ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించడంతోపాటు అందరికీ పారిశుధ్యం సాధ్యమవుతుందని నిరూపించాయి. తిరుచిరాపల్లిలో 400కంటే ఎక్కువ కమ్యూనిటీ మరియు పబ్లిక్ టాయిలెట్లు ఉన్నాయి. వీటిలో దాదాపు మూడింట రెండు వంతులు మహిళల నేతృత్వంలోని ఎస్‌హెచ్‌జిలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి. తిరుచిరాపల్లిలో దాదాపు 400 సిటిలు ఉన్నాయి. వీటిలో దాదాపు 150 మహిళా-నేతృత్వంలోని స్వయం-సహాయక బృందాలు, శానిటేషన్ హైజీన్ ఎడ్యుకేషన్ (ఎస్‌హెచ్‌ఈ) బృందాలుగా రెండు దశాబ్దాలకు పైగా నిర్వహించబడుతున్నాయి.

మహారాష్ట్రలో, సిన్నార్ మునిసిపల్ కౌన్సిల్ (ఎస్ఎంసి) సెంటర్ ఫర్ వాటర్ అండ్ శానిటేషన్ (సిడబ్ల్యుఏఎస్),సిఈపిటి యూనివర్శిటీ మద్దతుతో  సౌరశక్తితో పనిచేసే గ్రే వాటర్ ట్రీట్‌మెంట్ ప్లాంట్ (గ్రే వాటర్ ట్రీట్‌మెంట్ ప్లాంట్) నిర్వహణ కోసం స్థానిక మహిళా స్వయం-సహాయక బృందాన్ని (ఎస్‌హెచ్‌జి) భాగస్వామ్యం చేయాలని నిర్ణయించింది. ఎస్‌ఎంసి ఈ ప్లాంట్‌ను రోజువారీ ప్రాతిపదికన నిర్వహించడంతోపాటు తోట నిర్వహణ కోసం శుద్ధి చేసిన నీటిని తిరిగి ఉపయోగించడం కోసం స్థానిక మహిళా ఎస్‌హెచ్‌జిని కూడా నియమించింది. ఈ చొరవతో ఎస్‌ఎంసి కొత్తగా సృష్టించిన మౌలిక సదుపాయాలను స్థిరమైన రీతిలో నిర్వహించడమే కాకుండా వారికి అర్ధవంతమైన జీవనోపాధి అవకాశాలను కల్పించడం ద్వారా మహిళలను శక్తివంతం చేసింది.

ప్రవర్తన మార్పు కమ్యూనికేషన్ పద్ధతులతో కమ్యూనిటీని ప్రేరేపించడానికి మరియు చైతన్యవంతం చేయడానికి మరియు పారిశుద్ధ్య కార్యక్రమంలో వారిని ఓరియంట్ చేయడానికి, మధ్యప్రదేశ్‌లోని భోపాల్ & సాగర్ ట్రాన్స్‌జెండర్ల బృందాన్ని చేర్చారు. శిక్షణ తర్వాత, 3-4 మంది ట్రాన్స్‌జెండర్ల బృందం వరుసగా సాగర్ మరియు భోపాల్‌లోని కేటాయించిన స్థలాలను సందర్శించి, బహిరంగ మలవిసర్జన అభ్యాసాన్ని వదిలించుకోవడానికి సమాజంలో అభిప్రాయాన్ని సృష్టించింది. స్థానిక భాషలో వారి కమ్యూనికేషన్ పద్ధతులు పౌరులను చుట్టుముట్టడానికి, వినడానికి మరియు వారికి సులభంగా ప్రతిస్పందించడానికి ఆకర్షించాయి. ఈ నిబద్ధత కలిగిన ప్రేరేపకుల ప్రయత్నాలు మంచి ఫలితాలను ఇచ్చాయి. కమ్యూనిటీ సమీకరణ కోసం వారి సేవలను క్రమం తప్పకుండా తీసుకోవాలని మరియు ప్రచారానికి కొత్తగా ఎంపిక చేసిన ప్రేరేపకులకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి రిసోర్స్ పర్సన్‌లుగా ఉండాలని మధ్యప్రదేశ్ నిర్ణయించింది.

పట్టణ భారతదేశంలో పరిశుభ్రతతో పాటు సంక్లిష్టమైన పారిశుధ్యం మరియు సామాజిక సమస్యలను ఎలా పరిష్కరించగలదో ఈ నగరాలు సాంప్రదాయేతర, ఇంకా కలుపుకొని పోయే కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించాయి. సేవలపై ఆర్థికంగా, పర్యావరణపరంగా మరియు సాంకేతికంగా నిలకడగా ఉండాలి. అందువల్ల నగరం మరియు జాతీయ పారిశుద్ధ్య విధానాలు, వ్యూహాలు మరియు పెట్టుబడులు మరుగుదొడ్డి నుండి చికిత్స మరియు పునర్వినియోగం లేదా పారవేయడం వరకు మొత్తం పారిశుద్ధ్య సేవా గొలుసును పరిష్కరించడంలో సహాయపడతాయి.