પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી 11મી મે 2023ના રોજ સવારે 10:30 વાગ્યે પ્રગતિ મેદાન ખાતે રાષ્ટ્રીય ટેકનોલોજી દિવસ 2023 નિમિત્તે કાર્યક્રમનું ઉદ્ઘાટન કરશે. આ કાર્યક્રમ 11મી થી 14મી મે દરમિયાન યોજાનાર રાષ્ટ્રીય ટેકનોલોજી દિવસના 25મા વર્ષની ઉજવણીના પ્રારંભને પણ ચિહ્નિત કરશે.

મહત્વપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક પ્રોજેક્ટ

આ મહત્વપૂર્ણ અવસર પર, પ્રધાનમંત્રી શિલાન્યાસ કરશે અને દેશમાં વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી પ્રગતિ સાથે સંબંધિત 5800 કરોડ રૂપિયાથી વધુની અનેક યોજનાઓ રાષ્ટ્રને સમર્પિત કરશે. આ દેશમાં વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓને મજબૂત કરીને આત્મનિર્ભર ભારતના પ્રધાનમંત્રીના વિઝનને અનુરૂપ છે.

જે પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ કરવામાં આવશે તેમાં લેસર ઇન્ટરફેરોમીટર ગ્રેવિટેશનલ વેવ ઓબ્ઝર્વેટરી – ઇન્ડિયા (LIGO-India), Hingoli; હોમી ભાભા કેન્સર હોસ્પિટલ અને સંશોધન કેન્દ્ર, જટની, ઓડિશા; અને ટાટા મેમોરિયલ હોસ્પિટલ, મુંબઈના પ્લેટિનમ જ્યુબિલી બ્લોક સામેલ છે.

LIGO-ભારતમાં મહારાષ્ટ્રના હિંગોલીમાં વિકસાવવામાં આવનાર છે, તે વિશ્વની મુઠ્ઠીભર લેસર ઇન્ટરફેરોમીટર ગ્રેવિટેશનલ વેવ ઓબ્ઝર્વેટરીઓમાંની એક હશે. તે 4 કિમી હાથની લંબાઈનું અત્યંત સંવેદનશીલ ઇન્ટરફેરોમીટર છે જે બ્લેક હોલ અને ન્યુટ્રોન તારા જેવા વિશાળ એસ્ટ્રોફિઝિકલ પદાર્થોના વિલીનીકરણ દરમિયાન ઉત્પન્ન થતા ગુરુત્વાકર્ષણ તરંગોને સેન્સ કરવા સક્ષમ છે. LIGO-ઇન્ડિયા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાર્યરત આવી બે વેધશાળાઓ સાથે સુમેળમાં કામ કરશે; જેમાં એક હેનફોર્ડ, વોશિંગ્ટનમાં અને બીજી લિવિંગસ્ટન, લ્યુઇસિયાનામાં સ્થિત છે.

રાષ્ટ્રને સમર્પિત પ્રોજેક્ટ્સમાં ફિશન મોલિબડેનમ-99 ઉત્પાદન સુવિધા, મુંબઈનો સમાવેશ થાય છે; રેર અર્થ પરમેનન્ટ મેગ્નેટ પ્લાન્ટ, વિશાખાપટ્ટનમ; નેશનલ હેડ્રોન બીમ થેરાપી ફેસિલિટી, નવી મુંબઈ; રેડિયોલોજીકલ રિસર્ચ યુનિટ, નવી મુંબઈ; હોમી ભાભા કેન્સર હોસ્પિટલ અને સંશોધન કેન્દ્ર, વિશાખાપટ્ટનમ; અને મહિલા અને બાળકોની કેન્સર હોસ્પિટલ બિલ્ડીંગ, નવી મુંબઈ સામેલ છે.

રેર અર્થ પરમેનન્ટ મેગ્નેટ મુખ્યત્વે વિકસિત દેશોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. વિશાખાપટ્ટનમ ખાતે ભાભા એટોમિક રિસર્ચ સેન્ટરના કેમ્પસમાં રેર અર્થ પરમેનન્ટ મેગ્નેટના ઉત્પાદન માટેની સુવિધા વિકસાવવામાં આવી છે. આ સુવિધા સ્વદેશી ટેક્નોલોજીના આધારે અને સ્વદેશી સંસાધનોમાંથી કાઢવામાં આવેલી સ્વદેશી રેર અર્થ સામગ્રીનો ઉપયોગ કરીને સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. આ સુવિધા સાથે, ભારત રેર અર્થ પરમેનન્ટ મેગ્નેટનું ઉત્પાદન કરવાની ક્ષમતા ધરાવતા રાષ્ટ્રોના પસંદગીના જૂથમાં જોડાશે.

ટાટા મેમોરિયલ સેન્ટર, નવી મુંબઈની નેશનલ હેડ્રોન બીમ થેરાપી સુવિધા એ એક અત્યાધુનિક સુવિધા છે જે આસપાસની સામાન્ય રચનાઓમાં ન્યૂનતમ ડોઝ સાથે ગાંઠમાં રેડિયેશનની અત્યંત સચોટ ડિલિવરી કરવા માટે કામ કરે છે. લક્ષ્ય પેશી માટે ડોઝની ચોક્કસ ડિલિવરી રેડિયેશન થેરાપીની પ્રારંભિક અને વિલંબિત આડઅસરો ઘટાડે છે.

ફિશન મોલિબ્ડેનમ-99 ઉત્પાદન સુવિધા ભાભા એટોમિક રિસર્ચ સેન્ટરના ટ્રોમ્બે કેમ્પસમાં આવેલી છે. Molybdenum-99 એ ટેકનેટિયમ-99m નું પેરન્ટ છે, જેનો ઉપયોગ કેન્સર, હૃદય રોગ વગેરેની વહેલી તપાસ માટે 85% થી વધુ ઇમેજિંગ પ્રક્રિયાઓમાં થાય છે. આ સુવિધા દર વર્ષે લગભગ 9 થી 10 લાખ દર્દી સ્કેનને સક્ષમ કરે તેવી અપેક્ષા છે.

અનેક કેન્સર હોસ્પિટલો અને સુવિધાઓનો શિલાન્યાસ અને સમર્પણ દેશના વિવિધ પ્રદેશોમાં વિશ્વ કક્ષાની કેન્સર સંભાળની જોગવાઈનું વિકેન્દ્રીકરણ અને વૃદ્ધિ કરશે.

અટલ ઇનોવેશન મિશન અને અન્ય ઘટકો

રાષ્ટ્રીય ટેકનોલોજી દિવસ 2023 નિમિત્તે યોજાનાર કાર્યક્રમ અને ઉજવણીમાં અટલ ઈનોવેશન મિશન (AIM) પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. આ વર્ષના નેશનલ ટેક્નોલોજી ડેની થીમ પર પ્રકાશ પાડતા, AIM પેવેલિયન બહુવિધ નવીન પ્રોજેક્ટ્સ પ્રદર્શિત કરશે અને મુલાકાતીઓને જીવંત ટિંકરિંગ સત્રો જોવા, ટિંકરિંગ પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાવવા, સ્ટાર્ટઅપ્સ દ્વારા એઆર/વીઆર, ડિફેન્સ ટેક, ડિજીયાત્રા, ટેક્સટાઇલ અને લાઇફ સાયન્સ વગેરે જેવા બહુવિધ જોડાણ ઝોન સાથે ઉત્કૃષ્ટ નવીનતાઓ અને ઉત્પાદનોના સાક્ષી બનવાની તક પૂરી પાડશે.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન, પ્રધાનમંત્રી તાજેતરના ભૂતકાળમાં ભારતમાં કરવામાં આવેલી વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી પ્રગતિને દર્શાવતા એક્સ્પોનું પણ ઉદ્ઘાટન કરશે. આ પ્રસંગે તેઓ સ્મારક ટિકિટ અને સિક્કાનું પણ વિમોચન કરશે.

ભારતના વૈજ્ઞાનિકો, ઇજનેરો અને ટેક્નોલોજિસ્ટને સન્માનિત કરવા માટે 1999માં ભૂતપૂર્વ પ્રધાનમંત્રી શ્રી અટલ બિહારી વાજપેયી દ્વારા રાષ્ટ્રીય તકનીકી દિવસની ઉજવણી શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેમણે ભારતના વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી પ્રગતિ માટે કામ કર્યું હતું અને મે 1998માં પોખરણ પરીક્ષણોના સફળ સંચાલનની ખાતરી કરી હતી. ત્યારથી, રાષ્ટ્રીય ટેક્નોલોજી ડે દર વર્ષે 11 મેના રોજ મનાવવામાં આવે છે. તે દર વર્ષે નવી અને અલગ થીમ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષની થીમ છે ‘સ્કૂલ ટુ સ્ટાર્ટઅપ્સ- ઇગ્નાઇટીંગ યંગ માઇન્ડ્સ ટુ ઇનોવેટ’.

YP/GP/JD