नवी दिल्ली, 24 मार्च 2023

निवृत्त सैनिक सहाय्यक आरोग्य योजना 2003 एप्रिलमध्ये लागू केली गेली आहे. निवृत्त सैनिक आणि त्यांच्यावर अवलंबून असलेल्यांना दर्जेदार आरोग्य सेवा पुरवणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे. भारतात या योजनेखाली 30 स्थानिक केंद्रे, 433 पॉली क्लीनिक आहेत. यामध्ये 3,158 वैद्यकीय सेवा पॅनेल आहेत आणि नेपाळमधील सहा केंद्रे आहेत. याचा लाभ 55 लाख जणांना  मिळतो. केंद्र सरकारच्या आरोग्य योजनेनुसार याचा आराखडा तयार केला आहे. केंद्र सरकारच्या आरोग्य सेवा योजनेप्रमाणेच आणि  दरांनुसार कॅशलेस आणि कॅप्लेस आरोग्य सेवा पुरवता येत आहेत.

संरक्षक खात्याचे लेखा परीक्षक नियंत्रकांकडून निवृत्ती वेतन येणारे सर्व निवृत्त सैनिक या योजनेला पात्र आहेत. त्यामध्ये अपंगत्व आलेले, कौटुंबिक निवृत्तीवेतन आणि अवलंबून असणारे हे सुद्धा सभासदस्यत्वाला पात्र आहेत.

एक एप्रिल 2003 किंवा त्यानंतर निवृत्त झालेल्या सर्व कर्मचाऱ्यांना सदस्यत्व घेणे बंधनकारक आहे आणि आधी निवृत्त झालेल्यांना सदस्यत्व घेणे ऐच्छिक आहे.

काही वर्षापासून निवृत्त सैनिक आरोग्य सेवेचे लाभ प्रादेशिक सैन्य (TA), संरक्षण सुरक्षा कॉर्प्स (DSC), भारतीय तटरक्षक दल (ICG), लष्करी परिचारक सेवा (MNS), विशेष फ्रंटियर फोर्स (SFF), नेपाळ निवासी यां संस्थांमधील निवृत्ती वेतनधारकांपर्यंत तसेच गोरखा (NDG), पूर्णवेळ राष्ट्रीय छात्र सेना अधिकारी, पात्र लष्करी टपाल सेवा (APS) निवृत्तीवेतनधारक, आसाम रायफल्स पेन्शनधारक, दुसरे महायुद्ध  मध्ये सहभागी झालेले ज्येष्ठ, शॉर्ट सर्व्हिस कमिशन अधिकारी (SSCOs), आपत्कालीन आयोग अधिकारी (ECOs) आणि निवृत्ती वयाआधी सेवानिवृत्ती घेतलेले यांच्या पर्यंतही नेण्यात आले आहेत.  

ECHS सदस्य होण्यासाठी सैनिकाला 30हजार ते अधिकाऱ्यांना एक लाख वीस हजार रुपयांपर्यंत  योगदान द्यावे लागते. एक जानेवारी 1996 पूर्वी निवृत्त झालेल्या निवृत्त सेना कर्मचाऱ्यांना, युद्धात पती गमावलेल्या महिलांना आणि युद्धात अपंगत्व आलेल्यांना याशिवाय देशांतर्गत संरक्षण कर्तव्य निभावताना अपंगत्व आलेल्यांना ह्या योगदान निधीतून सवलत देण्यात आली आहे.

गेल्या तीन वर्षांत 3,35,62,481 लाभार्थ्यांना ECHS च्या माध्यमातून सेवा मिळवली आहे.

S No	Calendar Year	Number of Beneficiaries Footfall
(i)	2020	58,80,023
(ii)	2021	1,23,81,583
(iii)	2022	1,53,00,875

गेल्या तीन  आर्थिक वर्षात या योजनेवर खर्च झालेली रक्कम खालील दिली आहे :

FY	Expenditure in              Rs. Crores
2020-21	4579.63
2021-22	4864.66
2022-23 (upto 15.03.2023)	4897.64

या योजनेअंतर्गत पॅनलवर असणारी देशभरातील रुग्णालये, राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेश निहाय तसेच आंध्र प्रदेश सह जिल्हा निहाय रुग्णालयांचे तपशील खालील प्रमाणे आहेत :

S No	State/UT	Number of Empanelled Medical Facilities
1.	Andhra Pradesh	67*
2.	Assam	22
3.	Bihar	40
4.	Chandigarh	39
5.	Chhattisgarh	16
6.	Delhi	274
7.	Goa	04
8.	Gujarat	72
9.	Haryana	368
10.	Himachal Pradesh	50
11.	Jammu	25
12.	Jharkhand	23
13.	Karnataka	133
14.	Kerala	158
15.	Madhya Pradesh	97
16.	Maharashtra	364
17.	Manipur	03
18.	Meghalaya	04
19	Mizoram	05
20.	Nagaland	01
21.	Nepal	16
22.	Orrisa	33
23.	Pondicherry	04
24.	Punjab	338
25.	Rajasthan	259
26.	Sikkim	01
27.	Tamil Nadu	167
28.	Telangana	39
29.	Tripura	05
30.	Uttar Pradesh	388
31.	Uttarakhand	68
32.	West Bengal	75
Total		3,158

 

*  ANDHRA PRADESH (DISTRICT WISE) BREAKDOWN:

संरक्षण राज्यमंत्री अजय भट्ट यांनी एम व्ही सत्यनारायणा आणि श्रीमती चिंता अनुराधा यांनी लोकसभेत विचारलेल्या प्रश्नावर ही माहिती दिली.

 

G.Chippalkatti/V.Sahjrao/P.Malandkar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:@PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com  /PIBMumbai    /pibmumbai

(Release ID: 1910355) Visitor Counter : 214