ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀ20 ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦਲ (ਸੀਡਬਲਿਊਜੀ) ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗਲੋਬਲ ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਵੈਬੀਨਾਰ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨਗੇ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਸੰਵਾਦ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦਲ (ਸੀਡਬਲਿਊਜੀ) ਦੁਆਰਾ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਹਰ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਗਹਿਰੀ ਚਰਚਾ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ: ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ, ਟਿਕਾਊ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲਈ ਸਜੀਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣਾ, ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨਾ। ਵੈਬੀਨਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੰਬੰਧਿਤ ਚਰਚਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਏਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਵਾਲੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਪਰਿਣਾਮਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਸਵਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।

ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੈਬੀਨਾਰਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਯੂਨੇਸਕੋ (ਪੈਰਿਸ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸੀਡਬਲਿਊਜੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਸਾਂਝੇਦਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। 

ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਲੋਬਲ ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਵੈਬੀਨਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵੈਬੀਨਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੀਡਬਲਿਊਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ‘ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ’ ‘ਤੇ ਗਹਿਰੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ ਅਤੇ ਇਹ ਵੈਬੀਨਾਰ 28 ਮਾਰਚ, 2023 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12.30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਤ 8.30 ਵਜੇ (ਭਾਰਤੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ) ਤੱਕ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵੈਬੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਅਵੈਧ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਲੇ ਆ ਰਹੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੀ20 ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਮਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਸਹਿਤ 29 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੱਠ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ।

ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਲਾਕ੍ਰਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੈਤਿਕ ਉਪਯੋਗ ਨਾਲ ਨਾ ਕੇਵਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮਿਊਜੀਅਮਾਂ, ਕਲਾ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਨਿਜੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਸੱਭਿਆਚਕਰ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਅਲਗ-ਥਲਗ ਪੈ ਜਾਣ ਅਤੇ ਸੰਦਰਭਹੀਨਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਬਲਕਿ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁਦਾਇ ਦੀ ਸਮੂਹਿਕ ਸ੍ਰਮਿੱਧੀ ਅਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਵੀ ਤੋੜ-ਮੋੜ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲ ਦੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਵੈਧ ਰੂਪ ਨਾਲ ਹਾਸਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੀ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਨਾਲ ‘ਗਲੋਬਲ ਦੱਖਣ’ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਯਾਸਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚੁਰਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਲਾਕ੍ਰਤੀਆਂ ਦੀ ਅਵੈਧ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨਾ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਵੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੁੱਦੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 1970 ਯੂਨੈਸਕੋ ਅਤੇ ‘1995 ਯੂਨੀਡ੍ਰੋਇਟ’ ਜਿਹੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਮੇਲਨ ਪੂਰਵਵਿਆਪੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਰਬਵਿਆਪੀ ਅਨੁਮੋਦਨ ਦਾ ਅਭਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕੰਟਰੋਲ ਔਨਲਾਈਨ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਡੇਟਾਬੇਸ ਨੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਰੀਬੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੀਮਿਤ ਜਨਤਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਮੂਲ ਖੋਜ ਦੀ ਸੀਮਿਟ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਵੀ ਅਵੈਧ ਵਪਾਰ ਨਾਲ ਨਿਪਟਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।

ਵੈਬੀਨਾਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ‘ਤੇ ਗਿਆਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਇਆ ਸਰਵਉੱਤਮ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ, ਅਵੈਧ ਤਸਕਰੀ ਨਾਲ ਨਿਟਪਨ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਅੰਤਰਾਲ, ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਥਮਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਵੈਬੀਨਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਔਨਲਾਈਨ ਟ੍ਰੈਡਿੰਗ ਪਲੈਟਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਅਵੈਧ ਤਸਕਰੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਮੀ ਲਿਆਉਣ ਦੇ ਲਈ ਜੀ20 ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਵੈਬੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸੰਬੋਧਨ ਸੇਗਮੈਂਟ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਮਾਹਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਨ ਟਾਈਮ ਜੋਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਗਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਵੈਬੀਨਾਰ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਯੂਨੈਸਕੋ, ਇੰਟਰਪੋਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਡ੍ਰੋਇਟ ਦੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਯੂਨੈਸਕੋ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲਾਂ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ  ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਗਲੋਬਲ ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਵੈਬੀਨਾਰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 13,19 ਅਤੇ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਹਨ।

****

NB/SK