ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ, ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ (ਐੱਮਆਰਓ) ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਐਮਆਰਓ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਐੱਮਆਰਓ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ: ਏਅਰੋਸਪੇਸ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰਾਈਵਿੰਗ ਮਿਸ਼ਨ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਸਿੰਪੋਜ਼ੀਅਮ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ 14 ਫਰਵਰੀ, 2023 ਨੂੰ ਏਰੋ ਇੰਡੀਆ-2023 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੰਗ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਾਸ਼ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਐੱਲਸੀਏ ਤੇਜਸ, ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਉੱਨਤ ਮੱਧਮ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ 15 ਹਲਕੇ ਲੜਾਕੂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ 'ਪ੍ਰਚੰਡ' ਦੇ ਆਰਡਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 160 ਪ੍ਰਚੰਡ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹੋਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਖਰੀਦਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀਕਰਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 'ਭਾਰਤੀ ਖਰੀਦੋ - IDDM' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 50% ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਵਿੱਚ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਖਰੀਦ ਦੀ ਲਾਗਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਵਿੱਚ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਚਾ "ਭਾਰਤੀ ਖਰੀਦੋ - IDDM" ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ-ਚੱਕਰ ਦੀ ਲਾਗਤ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗੀ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਲ ਖਰਚੇ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਕੀਮਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ। ਇਹ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਖਾਸ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀਕਰਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਹਿਲੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਯਤਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦੇ ਫਰਜ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਆਈਏਐੱਫ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ (ਈ-ਐੱਮਐੱਮਐੱਸ) ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ। ਈ-ਐੱਮਐੱਮਐੱਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਟਿਲ ਡਿਜੀਟਲ ਐਂਟਰਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਐਸੇਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਹੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਜਰਨਲ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਏਅਰ ਚੀਫ ਮਾਰਸ਼ਲ ਵੀਆਰ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਫਲੀਟ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ MSMEs ਅਤੇ ਸਟਾਰਟਅਪ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਏਅਰੋਸਪੇਸ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ, ਸ਼ਾਮਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਹਾਰਕ ਵਪਾਰਕ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅੰਸ਼ਿਕ ਟੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਆਊਟਸੋਰਸਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਰੀਟਰੋਫਿਟਿੰਗ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਆਈਏਐਫ ਨੇ ਲਗਭਗ 65,000 ਸਪੇਅਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

ਸੈਮੀਨਾਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸੈਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀਕਰਨ ਅਤੇ ਆਰਓਐੱਚ ਲੋੜਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸੀ। ਚਰਚਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 'ਐਮਆਰਓ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਐਮਆਰਓ ਮੌਕਿਆਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ 'ਤੇ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਆਫ-ਦੀ-ਸ਼ੈਲਫ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ)ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇਹ ਸੈਮੀਨਾਰ ਨਿੱਜੀ ਉੱਦਮ ਦੇ ਲਈ ਆਈਏਐੱਫ ਦੇ ਮਾਲੀਆ ਸਵਦੇਸ਼ੀਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ (ਆਰਓਐਚ) ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।

ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਥਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਮਨੋਜ ਪਾਂਡੇ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਚੌਟਾਲਾ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ, ਡੀਪੀਐਸਯੂ, ਡੀਆਰਡੀਓ, ਨਿੱਜੀ ਉਦਯੋਗਾਂ (ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਓਈਐੱਮ ਸਮੇਤ), ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਅਤੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਨੇ ਵੀ ਭਾਗ ਲਿਆ।

************

ਏਬੀਬੀ/ਐੱਸਪੀਐੱਸ/ਏਐੱਮ