આજે લોકસભામાં 'સહકાર પરની રાષ્ટ્રીય નીતિ' પર એક લેખિત પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં, સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે, શ્રી સુરેશ પ્રભાકર પ્રભુની અધ્યક્ષતામાં 2જી સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ રાષ્ટ્રીય સ્તરની સમિતિની રચના કરવામાં આવી છે. નવી રાષ્ટ્રીય સહકાર નીતિ ઘડવા માટે સહકારી ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો, રાષ્ટ્રીય/રાજ્ય/જિલ્લા/પ્રાથમિક સ્તરની સહકારી મંડળીઓના પ્રતિનિધિઓ, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના સચિવો (સહકાર) અને RCS, કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગોના અધિકારીઓનો સમાવેશ થાય છે. નવી રાષ્ટ્રીય સહકાર નીતિની રચના 'સહકાર સે સમૃદ્ધિ'ના વિઝનને સાકાર કરવામાં, સહકારી આધારિત આર્થિક વિકાસ મોડલને પ્રોત્સાહન આપવામાં, દેશમાં સહકારી ચળવળને મજબૂત કરવામાં અને પાયાના સ્તર સુધી તેની પહોંચને વધુ ઊંડી બનાવવામાં મદદ કરશે. આ સંબંધમાં, અગાઉ હિતધારકો સાથે પરામર્શ કરવામાં આવ્યો હતો અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગો, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો, રાષ્ટ્રીય સહકારી સંઘો, સંસ્થાઓ અને સામાન્ય લોકો પાસેથી નવી નીતિ ઘડવા માટે સૂચનો મંગાવવામાં આવ્યા હતા. રાષ્ટ્રીય સ્તરની સમિતિ નવી નીતિનો મુસદ્દો ઘડવા માટે સંકલિત પ્રતિસાદ, નીતિ સૂચનો અને ભલામણોનું વિશ્લેષણ કરશે.

ભારતની સહકારી રચનાને દેશની આર્થિક અને સામાજિક જરૂરિયાતો સાથે સમન્વયિત કરવા માટે સહકાર મંત્રાલયની રચના પછી સરકાર દ્વારા સંખ્યાબંધ પગલાં લેવામાં આવ્યા છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. PACSનું કોમ્પ્યુટરાઈઝેશન: રૂ. 2,516 કરોડના ખર્ચ સાથે ERP આધારિત કોમન નેશનલ સોફ્ટવેર પર 63,000 ફંક્શનલ PACS ને ઓનબોર્ડ કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ.

2. PACS માટે મોડલ પેટા-નિયમો: PACS ને ડેરી, ફિશરી, ગોડાઉનની સ્થાપના, LPG/પેટ્રોલ/ગ્રીન ઊર્જા વિતરણ એજન્સી, બેંકિંગ સંવાદદાતાઓ, CSC વગેરે જેવી 25થી વધુ વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવા માટે સક્ષમ કરવા સંબંધિત રાજ્ય સહકારી અધિનિયમ મુજબ તેમના દત્તક લેવા માટે મોડેલ પેટા-નિયમો તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે અને પરિભ્રમણ કરવામાં આવ્યા છે.

3. સામાન્ય સેવા કેન્દ્રો તરીકે PACS (CSC): સહકાર મંત્રાલય, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી પ્રૌદ્યોગિકી મંત્રાલય, નાબાર્ડ અને CSC -SPV વચ્ચે PACS ની કાર્યક્ષમતા સુધારવા, રોજગાર પેદા કરવા, ગ્રામ્ય સ્તરે ઈ-સેવાઓ પૂરી પાડવા અને CSC તરીકે કામ કરવાની સુવિધા માટે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા.

4. નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેટાબેઝઃ દેશમાં સહકારી સંસ્થાઓના અધિકૃત અને અપડેટેડ ડેટા રિપોઝીટરીની તૈયારી નીતિ ઘડતર અને અમલીકરણમાં હિસ્સેદારોને સુવિધા આપવા માટે શરૂ થઈ.

5. રાષ્ટ્રીય સહકારી નીતિ: 'સહકાર-સે-સમૃદ્ધિ'ના વિઝનને સાકાર કરવા માટે સક્ષમ ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા માટે નવી સહકાર નીતિ ઘડવા માટે સમગ્ર દેશમાંથી નિષ્ણાતો અને હિતધારકોની બનેલી રાષ્ટ્રીય સ્તરની સમિતિની રચના કરવામાં આવી છે.

6. MSCS અધિનિયમ, 2002 નો સુધારો: 97માં બંધારણીય સુધારાની જોગવાઈઓને સમાવિષ્ટ કરવા, શાસનને મજબૂત કરવા, પારદર્શિતા વધારવા, જવાબદારી વધારવા અને મલ્ટી-સ્ટેટ કોઓપરેટિવમાં ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં સુધારો કરવા માટે કેન્દ્રીય પ્રશાસિત MSCS એક્ટ, 2002 માં સુધારો કરવા સંસદમાં બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું.

7. નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન: NCDC દ્વારા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સહકારી સંસ્થાઓ માટે નવી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે જેમ કે SHG માટે ‘સ્વયંશક્તિ સહકાર’; લાંબા ગાળાના કૃષિ ધિરાણ માટે ‘દીર્ઘવધિ કૃષક સહકાર’; ડેરી માટે ‘ડેરી સહકાર’ અને માછીમારી માટે ‘નીલ સહકાર’. રૂ. 34,221 કરોડની કુલ નાણાકીય સહાયનું નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં વિતરણ કરવામાં આવ્યું.

8. ક્રેડિટ ગેરંટી ફંડ ટ્રસ્ટમાં સભ્ય ધિરાણ સંસ્થાઓ: ધિરાણમાં સહકારી સંસ્થાઓનો હિસ્સો વધારવા માટે CGTMSE યોજનામાં MLIs તરીકે સૂચિત બિન-શિડ્યુલ્ડ UCBs, StCBs અને DCCBs.

9. GeM પોર્ટલ પર સહકારી સંસ્થાઓને 'ખરીદનાર' તરીકે: સહકારી સંસ્થાઓને GeM પર 'ખરીદનાર' તરીકે નોંધણી કરાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જે તેમને આર્થિક ખરીદી અને વધુ પારદર્શિતાની સુવિધા આપવા માટે લગભગ 40 લાખ વિક્રેતાઓ પાસેથી માલ અને સેવાઓ મેળવવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.

10. સહકારી મંડળીઓ પર સરચાર્જમાં ઘટાડો: રૂ. 1 થી 10 કરોડની વચ્ચે આવક ધરાવતી સહકારી મંડળીઓ માટે સરચાર્જ 12% થી ઘટાડીને 7% કરવામાં આવ્યો.

11. લઘુત્તમ વૈકલ્પિક કરમાં ઘટાડો: સહકારી સંસ્થાઓ માટે MAT 18.5%થી ઘટાડીને 15% કરવામાં આવ્યો.

12. IT એક્ટની કલમ 269ST હેઠળ રાહત: IT એક્ટની કલમ 269ST હેઠળ સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા દરેક વ્યવહારમાં મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા માટે એક સ્પષ્ટતા જારી કરવામાં આવી છે.

13. નવી સહકારી સંસ્થાઓ માટે કરનો દર ઘટાડવો: 31 માર્ચ, 2024 સુધી ઉત્પાદન પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરતી નવી સહકારી સંસ્થાઓ માટે 30% વત્તા સરચાર્જના વર્તમાન દરની તુલનામાં 15% ના સપાટ નીચા કર દર વસૂલવા માટે કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24માં જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.

14. PACS અને PCARDBs દ્વારા રોકડમાં થાપણો અને લોનની મર્યાદામાં વધારો: કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24માં PACS અને PCARDB દ્વારા રોકડમાં થાપણો અને લોન માટે સભ્ય દીઠ મર્યાદા રૂ. 20,000થી રૂ. 2 લાખ વધારવાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે.

15. TDS માટેની મર્યાદામાં વધારો: કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24માં વધારો કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી.

YP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com