భూమి మీద ప్రమాదాలపై రెండు రోజుల ఇండో-యుకె వర్క్ షాప్ ను కేంద్ర శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) ఎర్త్ సైన్సెస్ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర హోదా) పిఎంఓ, పర్సనల్, పబ్లిక్ గ్రీవియెన్స్, పెన్షన్లు, అణుశక్తి , అంతరిక్ష శాఖ సహాయ మంత్రి డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ ఈ రోజు ఢిల్లీ లో ప్రారంభించారు.

ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల మానవ నష్టాలను తగ్గించడానికి ఉపశమన వ్యూహాలను రూపొందించాల్సిన అవసరాన్ని డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ నొక్కి చెప్పారు.

ఇండో-యుకె అకడమిక్ వర్క్ షాప్ లో న్యూఢిల్లీలోని బ్రిటిష్ డిప్యూటీ హైకమిషనర్ శ్రీమతి క్రిస్టినా స్కాట్ నేతృత్వంలోని యుకె ప్రతినిధి బృందం ఈ వర్క్ షాప్ లో పాల్గొంది.

స్కాట్ తో పాటు నేచురల్ ఎన్విరాన్ మెంట్ రీసెర్చి కౌన్సిల్ (ఎన్ ఇ ఆర్ సి) రిసీలియంట్ ఎన్విరాన్ మెంట్ ,యూకే రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ (యూకేఆర్ ఐ) హెడ్ వెండీ మాచమ్ , యూకే రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ఇండియా యాక్టింగ్ డైరెక్టర్ సుకన్య కుమార్ కూడా పాల్గొన్నారు. భారత దేశం నుంచి ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి డాక్టర్ ఎం.రవిచంద్రన్, నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ సిస్మాలజీ డైరెక్టర్ డాక్టర్ ఓపీ మిశ్రా, యూకే రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ఇండియా యాక్టింగ్ డైరెక్టర్ సుకన్య కుమార్ ఈ చర్చల్లో పాల్గొన్నారు.

ఉత్తరాఖండ్ లోని జోషిమఠ్ సంఘటనతో భారతదేశం వ్యవహరిస్తున్న సమయంలో "ఎర్త్ హాజార్డ్స్" పై సంయుక్త జియోసైన్స్ వర్క్ షాప్ జరగడం సముచితమని డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ అన్నారు. ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖ ఇతర ఏజెన్సీలతో కలిసి జోషిమఠ్ సమస్యను పరిష్కరించడంలో నిమగ్నమైఉన్నట్టు తెలిపారు.

ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ సూచన మేరకు గత రెండేళ్లలో భూ విజ్ఞాన మంత్రిత్వ శాఖ 37 కొత్త భూకంప కేంద్రాలను (అబ్జర్వేటరీలు) ఏర్పాటు చేసిందని, ఇప్పుడు భారతదేశంలో విస్తృత పరిశీలన సౌకర్యాల కోసం 152 కేంద్రాలు ఉన్నాయని, ఫలితాల ఆధారిత విశ్లేషణల కోసం భారీ డేటా బేస్ ను తయారు చేస్తోందని డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ తెలిపారు. రియల్ టైమ్ డేటా మానిటరింగ్, డేటా సేకరణను మెరుగుపరచడానికి వచ్చే ఐదేళ్లలో దేశవ్యాప్తంగా ఇలాంటి 100 భూకంప కేంద్రాలను తెరవనున్నట్లు ఆయన తెలిపారు. భూకంప ముందస్తు సమాచార పురోగతి , అవగాహనలో కీలక పాత్ర పోషించడానికి భారతదేశం చేరువగా కదులుతోందని మంత్రి అన్నారు.

క్రస్ట్ ,సబ్-క్రస్ట్ క్రింద పెళుసైన పొరల వైఫల్యానికి దారితీసే భౌతిక ప్రక్రియలపై ప్రాథమిక పరిశోధన అవసరం అని డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ చెప్పారు, విస్తారమైన భౌగోళిక ప్రమాదాలను గుర్తించడానికి, లెక్కించడానికి తక్కువ తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన పరిష్కారాలను అభివృద్ధి చేయడానికి ప్రాంతాలు ,విస్తృతంగా మారుతున్న ,వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న రాజకీయ, సామాజిక ఆర్థిక పరిస్థితులకు తగిన ఉపశమన వ్యూహాలను రూపొందించాలని డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ పిలుపు ఇచ్చారు. గత 50 ఏళ్లలో విపత్తుల వెనుక ఉన్న ప్రక్రియలపై శాస్త్రీయ అవగాహన విపరీతంగా పెరిగిందని, భవిష్యత్తులో ఇలాంటి విపత్తులపై పోరాడటానికి ఇండో-యుకె చొరవ వంటి అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని మరింత బలోపేతం చేయాల్సిన అవసరం ఉందని ఆయన అన్నారు.

భూకంపాలు, కొండచరియలు విరిగపడటం,సునామీ వంటి ప్రకృతి వైపరీత్యాలకు సంబంధించిన నష్టాలను తగ్గించడానికి ఒక మార్గాన్ని మరింత అభివృద్ధి చేయడానికి ఘన భూ ప్రమాదాలపై యుకెఆర్ఐ సహచరులతో భారతీయ శాస్త్రవేత్తల లోతైన సహకారం మన అవగాహనను సుసంపన్నం చేస్తుందని మంత్రి చెప్పారు.

జాయింట్ వర్క్ షాప్ నిర్వహించినందుకు డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ బ్రిటిష్ హై కమిషనర్ కు కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. భారతదేశంలో ఇటువంటి విద్యాపరమైన కార్యక్రమాలు యువ పరిశోధకులలో కొత్త ఉత్సాహాన్ని పెంపొందిస్తాయని ఇంకా సహకారాన్ని ఏర్పరచడానికి ,బహుళ- విధ సైన్స్ ప్రతిపాదనలను నిర్మించడానికి వీలు కల్పిస్తాయని, దీని ఫలితాలు మన భూగోళం గురించి మంచి అవగాహనతో, కొత్త శాస్త్రీయ పరిష్కారాలతో భవిష్యత్తులో ముందుకు సాగడానికి సహాయ పడతాయని ఆయన అన్నారు.

భూమి ప్రక్రియలు , దాని అంతర్గత డైనమిక్స్ వెనుక పరస్పర సంబంధం ఉన్న భౌతికశాస్త్రం పై పెరుగుతున్న అవగాహనతో, శాస్త్రవేత్తలు భూ శాస్త్రాల రంగాలలో ఉమ్మడి పరిశోధన సరిహద్దులను ఉత్సాహంగా ముందుకు తీసుకువెళుతున్నారని మంత్రి అన్నారు.

భౌగోళిక-ప్రమాదాలకు స్థితిస్థాపకతను నిర్మించడం ఒక పెద్ద సవాలు అని, దీనికి పరిశోధకులు, విధాన రూపకర్తలు, ప్రభుత్వాలు, ప్రైవేట్ రంగాలు ,పౌర సమాజాల సమిష్టి అంతర్జాతీయ చర్య అవసరమని క్రిస్టినా స్కాట్ తన ప్రసంగంలో అన్నారు. ఈ నేపథ్యంలో టెక్టోనిక్ కార్యకలాపాలు, భారతదేశంలో భౌగోళిక ప్రమాదాలతో దాని సంబంధంపై ప్రస్తుత అవగాహనకు యుకె ఎర్త్ శాస్త్రవేత్తలు గణనీయంగా దోహదం చేయగలరని ఆమె అన్నారు. వర్క్ షాప్ ఫలితం సమాజానికి సంబంధించిన నిర్దిష్ట శాస్త్రీయ సమస్యల పరిష్కారానికి దారితీస్తుందని, భారతదేశం ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లను అర్థం చేసుకోవడానికి యుకె సహచరులతో సంయుక్తంగా అధ్యయనం చేస్తామని స్కాట్ తెలిపారు.

డాక్టర్ ఎం.రవిచంద్ర మాట్లాడుతూ, ఈ ఉమ్మడి వర్క్ షాప్ ఇరు దేశాలకు కరచాలనం అని, పరిశోధనలను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి, అలాగే బహుళ రంగ పరిశోధనల కొత్త మార్గాలను అనుసరించడానికి తగిన వాతావరణం అని అన్నారు. భారత దేశం, యుకె లకు చెందిన నిపుణులు/ విద్యావేత్త లు కలిసి భారత ప్రాంతానికి సాలిడ్ ఎర్త్ హజార్డ్స్ కు సంబంధించిన వివిధ అంశాలలో మౌలిక పరిశోధన అవసరం గురించి

చర్చించడానికి ఇది ఒక అవకాశం

కల్పిస్తుందని ఆయన అన్నారు.

రిసీలియంట్ ఎన్విరాన్ మెంట్ ,యూకే రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ (యూకేఆర్ ఐ) హెడ్ వెండీ మాచమ్ మాట్లాడుతూ, యుకె - భారతదేశం మధ్య పరిశోధన అవకాశ రంగాలకు వేదిక కల్పించడమే ఈ వర్క్ష షాప్ ఉద్దేశం అని చెప్పారు. వాతావరణ శాస్త్రం, జలవిజ్ఞాన శాస్త్రానికి సంబంధించిన ఎంఓఈఎస్ కార్యకలాపాలపై యుకెఆర్ఐ ఇప్పటికే ఇలాంటి సహకారంలో నిమగ్నమైందని ఆమె పేర్కొన్నారు.

రాతి భూముల ప్రమాదాలపై సహకారాన్ని అభివృద్ధి చేయడానికి ,ప్రత్యేకమైన పరిశోధన ప్రాజెక్టులను రూపొందించడానికి వర్క్ షాప్ సమయంలో యుకె నుండి వచ్చిన నిపుణులు / శాస్త్రవేత్తల బృందంతో సంభాషణలుజరపడంకోసం- .న్యూఢిల్లీలోని నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ సిస్మాలజీ (ఎన్ సిఎస్), బోర్హోల్ జియోఫిజికల్ రీసెర్చ్ లేబొరేటరీ (బిజిఆర్ ఎల్) కరాడ్, తిరువనంతపురంలోని నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ఎర్త్ సైన్స్ స్టడీస్ (ఎన్ సిఇఎస్ఎస్), గోవాలోని నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ పోలార్ అండ్ ఓషన్ రీసెర్చ్ (ఎన్ సిపిఆర్) లకు చెందిన శాస్త్రవేత్తలతో ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖ ఒక బృందాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.

రెండు రోజుల వర్క్ షాప్ లో రెండు దేశాలకు చెందిన నిపుణులు/ శాస్త్రవేత్తలు శీల/రాతి భూ ప్రమాదాలకు సంబంధించిన వివిధ అంశాలపై చర్చలు జరుపుతారు. శిలా వైఫల్య భౌతికశాస్త్రం: భూకంపాలు, కొండచరియలు, ప్రయోగశాల నుండి డేటా సెట్లను కలపడం, రిమోట్-సెన్సింగ్ క్షేత్ర పరిశీలనలు; భూ-ప్రమాదాలను గుర్తించడానికి భూ పరిశీలన ,కృత్రిమ మేధ పద్ధతుల అభివృద్ధి, దుర్బలత్వాలను మ్యాప్ చేయడం, ఉపశమన వ్యూహాలను అన్వేషించడం, విపత్తులకు ప్రతిస్పందనలను మార్గనిర్దేశం చేయడం; క్రస్టల్ లోపాల పర్యవేక్షణ కోసం సెన్సార్ సాంకేతికతలు; ప్రమాదాలు ,రిస్క్ ల మెరుగైన ప్రమాణీకరణ; డైనమిక్ దృశ్యాలు - భౌగోళిక-ప్రమాదాలకు ప్రతిస్పందనగా నగరాలు ,ప్రాంతాల దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధికి మార్గనిర్దేశం చేయడం; సునామీ జనిత మండలాల విపత్తు అవకాశాలు; జిపిఎస్ ఉపయోగించి టిఇసిని అధ్యయనం చేయడం ద్వారా అయోనోస్ఫిరిక్ డిస్ట్రబ్యూషన్ అధ్యయనం ,రియల్ టైమ్ జిపిఎస్ ,ఎస్ ఎమ్ ఎ డేటాను ఉపయోగించి ఫోకల్ మెకానిజం అధ్యయనం మొదలైన వాటితో సహా పలు అంశాలపై వర్క్ షాప్ దృష్టి పెడుతుంది.

భారతదేశంలో భూకంప పర్యవేక్షణ చరిత్ర 1898 నాటిది, 1897లో షిల్లాంగ్ పీఠభూమిలో 8.7 తీవ్రతతో సంభవించిన భూకంపం తరువాత 1898 డిసెంబరు 1న అలీపూర్ (కలకత్తా)లో దేశంలో మొట్టమొదటి భూకంప అబ్జర్వేటరీని ఏర్పాటు చేశారు. అది భారత భూకంపాల చరిత్రలో ఇప్పటి వరకు నమోదైన అత్యంత ఘోరమైన ,అత్యధిక తీవ్రత కలిగిన భూకంపం.

భూ విజ్ఞాన మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోని నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ సిస్మాలజీ దేశవ్యాప్తంగా , చుట్టుపక్కల భూకంపాలను పర్యవేక్షించడానికి భారత ప్రభుత్వ (జిఓఐ) నోడల్ ఏజెన్సీ. ఇందుకోసం దేశవ్యాప్తంగా 152 అబ్జర్వేటరీలతో కూడిన నేషనల్ సీస్మోలాజికల్ నెట్వర్క్ (ఎన్ఎస్ఎన్)ను ఎన్ సి ఎస్ నిర్వహిస్తోంది. తగిన ఉపశమన చర్యలను ప్రారంభించడానికి ఎన్ సి ఎస్ నివేదించిన భూకంపాల సమాచారాన్ని సంబంధిత కేంద్ర ,రాష్ట్ర విపత్తు అధికారులకు సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో వ్యాప్తి చేస్తున్నారు.

<><><><><>