വില നിരീക്ഷണ സംവിധാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നത് മുതല്‍ ഉപഭോക്തൃ സംരക്ഷണ നിയമം ലംഘിക്കുന്നവര്‍ക്കെതിരെ കുരുക്ക് കര്‍ശനമാക്കുന്നത് വരെ, ഉപഭോക്തൃകാര്യ, ഭക്ഷ്യ, പൊതുവിതരണ മന്ത്രാലയത്തിന് കീഴിലുള്ള ഉപഭോക്തൃകാര്യ വകുപ്പ് ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക് ആശ്വാസം നല്‍കുന്നതിനും സംരക്ഷണം നല്‍കുന്നതിനുമായി വര്‍ഷം മുഴുവനും യോജിച്ച ശ്രമങ്ങള്‍ നടത്തി. സംസ്ഥാനങ്ങളലും കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങളിലും വില നിരീക്ഷണ സംവിധാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് കേന്ദ്രം രൂപ 1,47,01,908 അനുവദിച്ചതുള്‍പ്പെടെ ഉപഭോക്തൃകാര്യ വകുപ്പ് വളരെയധികം ഉപഭോക്തൃ സൗഹൃദ നയങ്ങളും നടപടികളും സ്വീകരിച്ച ഒരു വര്‍ഷം കൂടിയാണു കടന്നു പോകുന്നത്. തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന പരസ്യങ്ങള്‍ തടയുന്നതിനുള്ള മാര്‍ഗ്ഗനിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന പരസ്യങ്ങള്‍ക്കുള്ള അംഗീകാരം തടയലും ഫലപ്രദമാക്കി. ദേശീയ ഉപഭോക്തൃ തര്‍ക്ക പരിഹാര കമ്മീഷന്‍ 2022-ല്‍ വിജ്ഞാപനം ചെയ്തു.

ഇ-കൊമേഴ്സിലെ വ്യാജവും വഞ്ചനാപരവുമായ അവലോകനങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഉപഭോക്തൃ താല്‍പ്പര്യം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുമുള്ള ചട്ടക്കൂട് ഉപഭോക്തൃകാര്യ വകുപ്പ് ആരംഭിച്ചു. 2011 ലെ ലീഗല്‍ മെട്രോളജി (പാക്കേജ്ഡ് കമ്മോഡിറ്റീസ്) നിയമങ്ങള്‍ വ്യാപാരം ചെയ്യാനുള്ള എളുപ്പത്തിനായി ഭേദഗതി ചെയ്തു. 2022-ലെ വകുപ്പിന്റെ ചില പ്രധാന സംരംഭങ്ങളും നേട്ടങ്ങളും ഇവയാണ്:

- വില നിരീക്ഷണ സംവിധാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള പദ്ധതി

ഇരുപത്തിരണ്ട് അവശ്യസാധനങ്ങളിടെ (അരി, ഗോതമ്പ്, ആട്ട, ഗ്രാം ദാല്‍, തൂര്‍ (അര്‍ഹര്‍) ദാല്‍, ഉരദ് ദാല്‍, മൂംഗ് ദാല്‍, മസൂര്‍ ദാല്‍, പഞ്ചസാര, ഗുര്‍, നിലക്കടല എണ്ണ, കടുകെണ്ണ, വനസ്പതി, സൂര്യകാന്തി എണ്ണ, സോയ ഓയില്‍, പാം ഓയില്‍, തേയില, പാല്‍, ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, ഉള്ളി, തക്കാളി, ഉപ്പ്) മൊത്തവിലയും ചില്ലറ വില്‍പ്പനയും നിരീക്ഷിക്കുന്നു. രാജ്യത്തിന്റെ വടക്ക്, പടിഞ്ഞാറ്, കിഴക്ക്, തെക്ക്, വടക്ക്-കിഴക്കന്‍ മേഖലകളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള 179 വിപണി കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ നിന്ന് ശേഖരിച്ച വിവരങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി. മൊബൈല്‍ ആപ്പ് വഴിയാണ് ഈ വിലകള്‍ ശേഖരിക്കുന്നത്. കൂടാതെ, ഇനിപ്പറയുന്ന നേട്ടങ്ങള്‍ കൈവരിച്ചു;

57 വില റിപ്പോര്‍ട്ടിംഗ് കേന്ദ്രങ്ങള്‍ കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്ത് വില റിപ്പോര്‍ട്ടിംഗ് കേന്ദ്രങ്ങളുടെ എണ്ണം 122 ല്‍ നിന്ന് 179 ആയി വര്‍ധിപ്പിച്ചു. വില നിരീക്ഷണ സംവിധാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള പദ്ധതിയുടെ പ്രവര്‍ത്തന മാര്‍ഗ്ഗനിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ പുറപ്പെടുവിച്ചു.

- വില സ്ഥിരത ഫണ്ട്

ചില ഹോര്‍ട്ടികള്‍ച്ചര്‍ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളുടെ വില, പ്രത്യേകിച്ച് ഉള്ളി, ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, പയര്‍വര്‍ഗ്ഗങ്ങള്‍ എന്നിവയുടെ വില വളരെ അസ്ഥിരമാണ്. വിളവെടുപ്പ് സമയത്തും അതിന് തൊട്ടുപിന്നാലെയും മൊത്ത, ചില്ലറ വിലകളില്‍ കുത്തനെയുള്ള ഇടിവ് സാധാരണയായി നിരീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു. സംഭരിച്ച സ്റ്റോക്കുകള്‍ കുറയുന്നതോടെ വില കൂടും. ഉള്ളി, ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, പയര്‍വര്‍ഗ്ഗങ്ങള്‍ എന്നിവയുടെ കാര്യത്തില്‍ ഈ പ്രതിഭാസം കൂടുതല്‍ പ്രകടമാണ്. വിലയിലെ ചാഞ്ചാട്ടം ഉപഭോക്താക്കളെ വലിയ രീതിയില്‍ ബാധിക്കുന്നു.

ഭക്ഷ്യ ഉപഭോഗ ബജറ്റിലെ വര്‍ദ്ധനവ് വഴി ഈ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളുടെ അസാധാരണമായ വില വര്‍ദ്ധനവ് ഉപഭോക്താക്കളെ ബാധിക്കുന്നു. വ്യാപകമായ വില വ്യതിയാനങ്ങളും ഊഹക്കച്ചവടത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു, ഇത് ചില്ലറ വിപണിയിലെ വിലയെ കൂടുതല്‍ സ്വാധീനിക്കുന്നു. 1.2 ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്കുള്ള ബുദ്ധിമുട്ടുകള്‍ ലഘൂകരിക്കുന്നതിന്, കാര്‍ഷിക-ഹോര്‍ട്ടികള്‍ച്ചറല്‍ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനും വിതരണത്തിനുമുള്ള പ്രവര്‍ത്തന മൂലധനവും മറ്റ് ആകസ്മിക ചെലവുകളും നല്‍കുന്നതിനുള്ള ഒരു പുതിയ കേന്ദ്രമേഖലാ പദ്ധതിക്ക് അംഗീകാരം ലഭിച്ചു. ഈ ആവശ്യത്തിനായി, ഒരു കോര്‍പ്പസ് - 'വില സ്ഥിരത ഫണ്ട്' സൃഷ്ടിക്കുന്നു.

- സംസ്ഥാനങ്ങള്‍ക്കുള്ളിലെ ഗതാഗതത്തിനായുള്ള റീഇംബേഴ്സ്മെന്റായി സംസ്ഥാനങ്ങള്‍ക്കും കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങള്‍ക്കും ഫണ്ട് അനുവദിച്ചു.

പിഎംജികെഎവൈ, എഎന്‍ബി സ്‌കീമിന് കീഴിലുള്ള പയറുവര്‍ഗ്ഗങ്ങള്‍ വിതരണം ചെയ്യുന്നതിനായി സംസ്ഥാനങ്ങള്‍ക്കും കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങള്‍ക്കുള്ള അന്തര്‍ സംസ്ഥാന വിതരണം, ന്യായവില കടക്കാരുടെ മാര്‍ജിന്‍, അധിക മാര്‍ജിന്‍ വിതരണം എന്നിവയ്ക്കുള്ള റീഇംബേഴ്സ്മെന്റായി 35.59 കോടി അനുവദിച്ചു.

- ഉപഭോക്തൃ അവബോധം

ഉപഭോക്തൃ കാര്യ വകുപ്പ് (ഡിഒസിഎ) ഉപഭോക്താക്കളുടെയും പൊതുജനങ്ങളുടെയും പ്രയോജനത്തിനായി നയങ്ങള്‍ നടപ്പാക്കുന്നു, ഈ പ്രക്രിയയില്‍ ഉപഭോക്തൃ സംരക്ഷണവും അവബോധവും ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു. ഉപഭോക്തൃ അവകാശങ്ങളും വിവര പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളും ഈ ലക്ഷ്യത്തിനായി ഡിഒസിഎ വിവിധ സംരംഭങ്ങള്‍ ഏറ്റെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

ഈ സംരംഭങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്കിടയില്‍ അവബോധം സൃഷ്ടിക്കേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്, പ്രത്യേകിച്ചും ഗ്രാമീണ, പിന്നാക്ക പ്രദേശങ്ങളിലെ ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക് ഈ സംരംഭങ്ങളില്‍ നിന്ന് പ്രയോജനം നേടാനും അവരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളെ കുറിച്ച് കൂടുതല്‍ അറിവ് ലഭിക്കാനും.

ഉപഭോക്തൃ അവബോധം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന്റെ പ്രാധാന്യം തിരിച്ചറിഞ്ഞ്, ഉപഭോക്തൃ കാര്യ വകുപ്പ്
എല്ലാ ഉപഭോക്താക്കളുമായും നന്നായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന പ്രചാരണം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും അവബോധം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനുമായി ''ജാഗ്രിതി''പ്രചാരണ പരിപാടി ആരംഭിച്ചു. ഉപഭോക്തൃ ബോധവല്‍ക്കരണ ടാഗ്ലൈനിനൊപ്പം ബ്രാന്‍ഡും സമന്വയവും പുനര്‍നിര്‍മിക്കുന്നതിന് വകുപ്പ് അതിന്റെ എല്ലാ മാധ്യമ പ്രചാരണത്തിലും ''ജാഗ്രിതി'' ചിഹ്നവും ഉപയോഗിക്കുന്നു.

ദേശീയ ഉപഭോക്തൃ ഹെല്‍പ്പ്ലൈന്‍ പരസ്യപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ഒരു മാധ്യമ പ്രചാരണ പരിപാചി ലാപ്ടോപ്പ് ബ്രാന്‍ഡിംഗിലൂടെയും ഡിഡി കിസാനിലെ കാലാവസ്ഥാ റിപ്പോര്‍ട്ട് / വാര്‍ത്താ റിപ്പോര്‍ട്ട് അടിക്കുറിപ്പുകളിലൂടെയും നടത്തുന്നു. ഉപഭോക്തൃ സംരക്ഷണ നിയമം, 2019, എംആര്‍പി, കാലഹരണപ്പെടല്‍ തീയതി, ദേശീയ ഉപഭോക്തൃ ഹെല്‍പ്പ്‌ലൈന്‍ (എന്‍സിഎച്ച്) തുടങ്ങിയ സവിശേഷതകളെക്കുറിച്ച് ഉപഭോക്താക്കളെ ബോധവത്കരിക്കുന്നതിനായി ദൂരദര്‍ശന്‍ വാര്‍ത്തകളിലും ദൂരദര്‍ശന്റെ പ്രാദേശിക ചാനലുകളിലും സന്ദേശങ്ങള്‍ സംപ്രേഷണം ചെയ്യുന്നു.

വിവിധ വിഷയങ്ങളില്‍ ഉപഭോക്തൃ അവബോധം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ആഡ് ലിബുകള്‍ (ആര്‍ജെമാരുടെ തത്സമയ സന്ദേശങ്ങള്‍) ആകാശവാണി (എഐആര്‍) വഴി പ്രചരിപ്പിച്ചു. ഉപഭോക്തൃ അവബോധത്തിന്റെ വിവിധ വിഷയങ്ങളിലെ ഓഡിയോ സ്‌പോട്ടുകള്‍ എഐആറിലെ ദേശീയ, പ്രാദേശിക വാര്‍ത്തകളില്‍ പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യുന്നു.
 
സമൂഹമാധ്യമങ്ങള്‍ ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും വ്യക്തിയെയും സമൂഹത്തെയും ബോധവല്‍ക്കരിക്കാന്‍ സഹായിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നത് കണക്കിലെടുത്ത് ഉപഭോക്തൃ സംരക്ഷണ നിയമം, 2019, ഉപഭോക്തൃ വകുപ്പിന്റെ മറ്റ് സംരംഭങ്ങള്‍ എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള ക്രിയേറ്റീവ്, ഓഡിയോ / വിഷ്വല്‍ രൂപത്തില്‍ പതിവ് പോസ്റ്റുകള്‍ വകുപ്പിന്റെ സോഷ്യല്‍ മീഡിയ ഹാന്‍ഡിലുകളില്‍ അപ്ലോഡ് ചെയ്യുന്നു.

ബോധവല്‍ക്കരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ സംസ്ഥാന ഗവണ്‍മെന്റുകളുടെ സജീവമായ ഇടപെടല്‍ ഗ്രാമീണ, വിദൂര, പിന്നോക്ക മേഖലകളിലേക്കുള്ള ചലനം മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നതില്‍ നിര്‍ണായകമാണെന്ന വസ്തുത കണക്കിലെടുക്കുമ്പോള്‍, ഉപഭോക്തൃ അവബോധത്തിന്റെ മേഖല വിപുലീകരിക്കുന്നതില്‍ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളിലെയും ഗവണ്‍മെന്റുകള്‍ സജീവമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

- ബ്യൂറോ ഓഫ് ഇന്ത്യന്‍ സ്റ്റാന്‍ഡേര്‍ഡ്‌സ് (ബിഐഎസ്)

ബിഐഎസ് ആക്ട് 2016, 2017 ഒക്ടോബര്‍ 12 മുതല്‍ പ്രാബല്യത്തില്‍ വന്നു. തുടര്‍ന്ന് ഗവേണിംഗ് കൗണ്‍സില്‍ പുനഃസംഘടിപ്പിക്കുകയും അതിന്റെ നാലാമത്തെ യോഗം 2022 ഓഗസ്റ്റ് 24 ന് ന്യൂഡല്‍ഹിയില്‍ ബിഐഎസ് ആസ്ഥാനത്ത് നടക്കുകയും ചെയ്തു.

ചരക്കുകളുടെയും സേവനങ്ങളുടെയും ഗുണനിലവാരം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്ന മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ രൂപപ്പെടുത്തുക എന്നതാണ് ബിഐഎസിന്റെ ചുമതല. വ്യവസായങ്ങള്‍ക്കും സേവന മേഖലയ്ക്കും ബ്യൂറോ സാങ്കേതിക പിന്തുണ നല്‍കുന്നു, പരിഷ്‌കരിച്ച മാനദണ്ഡങ്ങള്‍, ഉയര്‍ന്നുവരുന്ന മേഖലകളില്‍ പുതിയ മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ വികസിപ്പിക്കുക, ഗുണനിലവാരവും സുരക്ഷയും ഉറപ്പാക്കുന്നതിന് ചരക്കുകളുടെയും സേവനങ്ങളുടെയും സര്‍ട്ടിഫിക്കേഷന്‍ നല്‍കുന്നു.

---ND---