ਯੂਐੱਸਬੀਆਰਐੱਲ (ਉਧਮਪੁਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਬਾਰਾਮੁਲਾ ਰੇਲ ਲਿੰਕ) ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਬ੍ਰੌਡ-ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਸ਼ਮੀਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਣਾ ਹੈ। 15 ਦਸੰਬਰ, 2022 ਨੂੰ ਯੂਐੱਸਬੀਆਰਐੱਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਕਟਰਾ-ਬਨਿਹਾਲ ਸੈਕਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਸੁੰਬਰ ਅਤੇ ਖਾਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਟੀ-49 ਨੂੰ ਜੋੜਕੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਉਪਲਬਧੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 12.895 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਹੈ ਅਤੇ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਨੂੰ ਜੋੜਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਟਨਲ ਦੀ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਨੂੰ ਸਟੀਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਲਬਧੀ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀ/ਯੂਐੱਸਬੀਆਰਐੱਲ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਸ.ਪੀ.ਮਾਹੀ ਦੀ ਉਪਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਬਲ ‘ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਇਹ ਘੋੜਸਵਾਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁਰੰਗ ਹੈ ਜੋ ਖੋਡਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਖੋਡਾ ਨਾਲਾ ‘ਤੇ ਪੁਲ ਸੰਖਿਆ 04 ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਵੱਲ ਸੁੰਬਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਯਾਰਡ ਅਤੇ ਸੁਰੰਗ ਟੀ-50 ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਸੁਮਬਰਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਛੋਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 1400.5 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਛੋਰ ‘ਤੇ 1558.84 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਟਨਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੂਲਿੰਗ ਗ੍ਰੇਡੀਐਂਟ 80 ਵਿੱਚ 1 ਹੈ। ਬੋਰਿੰਗ ਸਾਊਥ ਪੋਰਟਲ, ਨੌਰਥ ਪੋਰਟਲ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮਾਰਗਾਂ ਯਾਨੀ ਉਰਨਿਹਾਲ (323 ਮੀਟਰ), ਹਿੰਗਨੀਅਦਿਤ (280 ਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਕੁੰਦਨ ਅਦਿਤ (739ਮੀਟਰ) ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚਿਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਟਨਲ ਟੀ-49 ਇੱਕ ਟ੍ਰਿਵਨ ਟਿਊਬ ਟਨਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੇਨ ਟਨਲ (12.75 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ (12.895 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜੋ ਹਰ ਕ੍ਰਾਸ ਪੈਸੇਜ ‘ਤੇ 33 ਕ੍ਰਾਸ-ਪਾਸੇਜ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਸੁਰੰਗ ਮਾਈਨਿੰਗ ਪਹਿਲ ਹੀ ਪੂਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਚਰਣ ਦਾ ਨਾਲ ਤੀਬਰ ਗਤੀ ਨਾਲ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਾਤ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਦਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਯੁਵਾ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਰਾਮਬਨ ਗਠਨ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਗੁਜਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਖੋਡਾ, ਹਿੰਗਨੀ, ਕੁੰਦਨ ਨਾਲਾ ਆਦਿ ਜਿਵੇਂ ਚਿਨਾਬ ਨਦੀ ਦੇ ਵੱਖਰਾ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਟਰੀਜ/ਨਾਲਾਂ ਨੂੰ ਐਲਾਇਨਮੈਂਟ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਅਤਿਆਧਿਕ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਣ ਕਾਰਜ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਅਰਜ਼ੌਨ, ਪਚਰਡ ਏਕੀਫਰ, ਅਤੇ ਅਤਿਅਧਿਕ ਸੰਯੁਕਤ ਚਟਾਨ ਦ੍ਰਿਵਯਮਾਨ, ਅਤਿਅਧਿਕ ਨਿਚੌੜਨ ਦੀ ਚਟਾਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਅੰਤਰਗ੍ਰਹਿਣ ਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਦਾ। ਉੱਤਰੀ ਛੋਰ ‘ਤੇ ਸੁਰੰਗ ਐਲਾਈਨਮੈਂਟ ਕਾਰਬਨਸਿਯਸ ਫਿਲਾਈਟ ਦੇ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸ਼ਿਅਰਜ਼ੌਨ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੰਗ ਮਾਈਨਿੰਗ ਬਹੁਤ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਣ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰੰਗ ਪੁੱਟਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਹੈਰਾਨੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਕੁੰਦਨ ਅਤੇ ਸੀਰਨ ਦਰਮਿਆਨ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਸੁਰੰਗ ਪੁੱਟਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤਿਅਧਿਕ ਰੁਕਾਵਟੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ

ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਿਪਟਿਆ ਗਿਆ। ਨਾਲ ਹੀ 21.03.2021 ਨੂੰ ਸੀਐੱਚ 12/538 ਉੱਤਰ ਪੋਰਟਲ ਦੇ ਕੋਲ ਬੇਹਦ ਖਰਾਬ ਰੋਕ ਮਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਨਮ ਨਾਲ ਗਿਲੇ ਭੂਜਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰੋਕ ਮਾਸ ਦੀ ਤਾਕਤ 5 ਐੱਮਪੀਏ ਅਤੇ ਆਰਕਿਊਡੀ (ਰਾਕ ਕ੍ਰਾਲਿਟੀ) <10 ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰਿਕਲਿਤ ਆਰਐੱਮਆਰ (ਰਾਕ ਮਾਸ ਰੇਟਿੰਗ) 18 ਹੈ,ਜੀਐੱਸਆਈ (ਜਿਓਲੋਜੀਕਲ ਸਟ੍ਰੇਂਥ ਇੰਡੇਕਸ) 26 ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਸਿਕ ਆਰਐੱਮਆਰ(ਰਾਕ ਮਾਸ ਰੇਟਿੰਗ) 16 ਹੈ।

ਕੈਵਿਟੀ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੋਲ ਵਰਟੀਕਲ ਓਵਰ ਬਰਡਨ 150 ਮੀਟਰ ਸੀ। ਕੈਵਿਟੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕ੍ਰਾਉਨ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 3 ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 15 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਸੀ ਦ੍ਰਵਯਮਾਨ ਦਾ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਈਟੀ (ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ) ਵਿੱਚ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਥਗਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਟਨਲ ਫੇਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਥਿਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫੇਸ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕੈਵਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੈਵਿਟੀ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਫਲਤਪੂਰਵਕ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।

ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਨਵੀਂ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਟਨਲਿੰਗ ਮੇਥਡ (ਐੱਨਏਟੀਐੱਮ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਡ੍ਰਿਲ ਅਤੇ ਬਲਾਸਟ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਹੈ। ਪੱਧਤੀ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਬੋਰਿੰਗ ਕਾਰਜ, ਦੋਨਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ‘ਤੇ ਦੋਨੋ ਸਿਰੇ ਸਟੀਕਤਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਵਧਾਨੀਪੂਰਵਕ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਟਨਲਿੰਗ ਕਾਰਜ ਦੇ ਸਟੀਕ ਨਿਸ਼ਪਾਦਨ ਦਾ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਸੁਰੰਗ ਦੀ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਲੇਵਲ ਬ੍ਰੇਕ-ਥ੍ਰ ਦਾ ਬਾਅਦ ਦੋਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ ਦੇ ਅਨੁਭਵੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਾਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਐਸਕੇਪ ਟਨਲ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। ਸੁਰੰਗ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ 75% ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਕਿਰਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਿਰਮਾਣ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮਾਜਿਕ-ਅਰਥਿਕ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱ ਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ।

ਗੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਾਮਬਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਖਾਰੀ ਤਹਿਸੀਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੁੰਬਰ ਨਾਲ ਸੀਰਨ ਪਿੰਡ ਤੱਕ ਟੀ-49 ਸੁਰੰਗ (12.75 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਆਵਾਜਾਈ ਸੁਰੰਗ ਹੈ। ਗੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ ਜਿਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸੁਰੰਗ ਟੀ-49 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:

• ਟਨਲ ਟੀ48 = 10.20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (ਪਹਿਲੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਹੈ) ਪਿੰਡ ਧਰਮ-ਸੁੰਬਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ

• ਟਨਲ ਟੀ15= ਸੰਗਲਧਨ- ਬਸਿੰਧਦਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦਰਮਿਆਨ 11.25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

• ਪਰਿਪੰਜਾਲ ਸੁਰੰਗ = ਬਨਿਹਾਲ-ਕਾਜੀਗੁੰਡ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦਰਮਿਆਨ 11.2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

***