આ ઐતિહાસિક કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત કેરળના રાજ્યપાલ શ્રી આરીફ મોહમ્મદ ખાન, કેરળના મુખ્યમંત્રી શ્રી પિનરાઈ વિજયન, દેશના સંરક્ષણ મંત્રી શ્રી રાજનાથ સિંહ, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળના મારા અન્ય સાથીદારો, નૌકાદળના વડા એડમિરલ આર. હરિકુમાર, એમડી કોચીન શિપયાર્ડ, આ ઐતિહાસિક પ્રસંગમાં ઉપસ્થિત સૌ વિશિષ્ટ અને પ્રતિષ્ઠિત મહેમાનો અને આ કાર્યક્રમમાં જોડાયેલા મારા વ્હાલા દેશવાસીઓ!

આજે અહીં કેરળના દરિયાકિનારે દરેક ભારતીય એક નવા ભવિષ્યના સૂર્યોદયનો સાક્ષી બની રહ્યો છે. INS વિક્રાંત પર આયોજિત આ ઇવેન્ટ વિશ્વ ક્ષિતિજ પર ભારતની ઉભરતી ભાવનાઓ માટેનો હુંકાર છે. આઝાદીની ચળવળમાં આપણા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓએ જે સક્ષમ, સમર્થ અને શક્તિશાળી ભારતનું સપનું જોયું હતું તેનું એક મજબૂત ચિત્ર આજે આપણે જોઈ રહ્યા છીએ.

વિક્રાંત - વિશાળ છે, વિરાટ છે, વિહંગમ છે. વિક્રાંત વિશિષ્ટ છે, વિક્રાંત વિશેષ પણ છે. વિક્રાંત માત્ર યુદ્ધ જહાજ નથી. તે 21મી સદીના ભારતની સખત મહેનત, પ્રતિભા, પ્રભાવ અને પ્રતિબદ્ધતાનો પુરાવો છે. જો લક્ષ્યો દુરગામી હોય, યાત્રાઓ દુરગામી હોય, મહાસાગર અને પડકારો અનંત હોય તો ભારતનો જવાબ છે વિક્રાંત. આઝાદીના અમૃત ઉત્સવનું અનુપમ અમૃત એટલે વિક્રાંત. વિક્રાંત એ ભારતનું આત્મનિર્ભર બનવાનું અનોખું પ્રતિબિંબ છે. દરેક ભારતીય માટે આ ગૌરવ અને ગર્વનો અમૂલ્ય અવસર છે. આ દરેક ભારતીયના સ્વાભિમાનને વધારવાનો અવસર છે. આ માટે હું દરેક દેશવાસીને અભિનંદન આપું છું.

સાથીઓ,

લક્ષ્યો ગમે તેટલા મુશ્કેલ હોય, પડકારો ગમે તેટલા મોટા હોય, જ્યારે ભારત નિર્ધાર કરી લે છે ત્યારે કોઈ પણ લક્ષ્ય અશક્ય નથી. આજે ભારત વિશ્વના એવા દેશોમાં સામેલ થઈ ગયું છે, જે સ્વદેશી ટેક્નોલોજીથી આટલું વિશાળ એરક્રાફ્ટ કેરિયર બનાવે છે. આજે INS વિક્રાંતે દેશને એક નવા આત્મવિશ્વાસથી ભરી દીધો છે, દેશમાં નવો ભરોસો પેદા કર્યો છે. આજે વિક્રાંતને જોઈને સાગરનાં આ મોજાં આહ્વાન કરે છે-

अमर्त्य वीर पुत्र हो, दृढ़ प्रतिज्ञ सोच लो,

प्रशस्त पुण्य पंथ है, बढ़े चलो, बढ़े चलो।

સાથીઓ,

આ ઐતિહાસિક અવસર પર હું ભારતીય નૌકાદળ, કોચીન શિપયાર્ડના તમામ એન્જિનિયરો, વૈજ્ઞાનિકો અને મારા શ્રમિક ભાઈઓ અને બહેનોને અભિનંદન આપું છું જેમણે આ સ્વપ્નને સાકાર કર્યું છે. કેરળની પવિત્ર ધરતી પર દેશને આ સિદ્ધિ એવા સમયે મળી છે જ્યારે ઓણમનો પવિત્ર તહેવાર પણ ચાલી રહ્યો છે. હું પણ આ અવસર પર તમામ દેશવાસીઓને મારી ઉષ્માભરી ઓણમની શુભેચ્છા પાઠવું છું.

સાથીઓ,

INS વિક્રાંતના દરેક ભાગની પોતાની ખૂબી છે, એક તાકાત છે, તેની પોતાની એક વિકાસ યાત્રા છે. તે સ્વદેશી સામર્થ્ય, સ્વદેશી સંસાધનો અને સ્વદેશી કૌશલ્યોનું પ્રતીક છે. તેના એરબેઝમાં લગાવવામાં આવેલ સ્ટીલ પણ સ્વદેશી છે. આ સ્ટીલ ડીઆરડીઓના વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું હતું, જેનું ઉત્પાદન ભારતીય કંપનીઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.

આ એક યુદ્ધ જહાજથી પણ વિશેષ, તરતું એરફિલ્ડ, એક તરતું શહેર છે. તે જેટલી વીજળી ઉત્પન્ન કરે છે તેનાથી 5000 ઘરોને રોશન કરી શકાય છે. તેની ફ્લાઇટ ડેક પણ બે ફૂટબોલ મેદાન જેટલી છે. વિક્રાંતમાં વપરાતા તમામ કેબલ અને વાયર, કોચીથી શરૂ થઈને કાશી સુધી પહોંચી શકે છે. આ જટિલતા અમારા ઇજનેરોના જીવનશક્તિનું ઉદાહરણ આપે છે. મેગા-એન્જિનિયરિંગથી નેનો સર્કિટ સુધી, જે ભારત માટે અગાઉ અકલ્પનીય હતું તે વાસ્તવિકતામાં ફેરવાઈ રહ્યું છે.

સાથીઓ,

આ વખતે સ્વતંત્રતા દિવસ પર, મેં લાલ કિલ્લા પરથી 'પંચ પ્રણ'નું આહ્વાન કર્યુ છે અને આપણા હરિજીએ પણ હવે તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ પાંચ પ્રણોમાંથી પહેલું એ વિકસિત ભારતનો મોટો સંકલ્પ છે! બીજું પ્રણ ગુલામી માનસિકતાનો સંપૂર્ણ ત્યાગ છે. ત્રીજું પ્રણ તમારા વારસા પર ગર્વ કરવાનું છે. ચોથું અને પાંચમું પ્રણ છે - દેશની એકતા, એકતા અને નાગરિક ફરજ! INS વિક્રાંતના નિર્માણ અને પ્રવાસમાં આપણે આ બધા પંચ પ્રણોની ઊર્જા જોઈ શકીએ છીએ. INS વિક્રાંત આ ઊર્જાનો જીવંત છોડ છે. અત્યાર સુધી આવા એરક્રાફ્ટ કેરિયર્સ વિકસિત દેશો દ્વારા જ બનાવવામાં આવતા હતા. આજે ભારતે આ લીગમાં જોડાઈને વિકસિત રાષ્ટ્ર તરફ વધુ એક પગલું ભર્યું છે.

સાથીઓ,

જળ પરિવહનના ક્ષેત્રમાં ભારતનો ખૂબ જ ગૌરવપૂર્ણ ઇતિહાસ છે, આપણી પાસે સમૃદ્ધ વારસો છે. અહીં આપણને નૌકાઓ અને જહાજો સાથે સંબંધિત શ્લોકોમાં કહેવામાં આવ્યું છે-

दीर्घिका तरणि: लोला, गत्वरा गामिनी तरिः।

जंघाला प्लाविनी चैव, धारिणी वेगिनी तथा॥

આપણા શાસ્ત્રોમાં આનું વર્ણન છે. દીર્ઘિકા, તરણી લોલા, ગત્વારા, ગામિની, જંઘાલા, પ્લાવિની, ધારિણી, વેગિની... આપણી પાસે વિવિધ કદ અને પ્રકારનાં જહાજો અને હોડીઓ હતી. આપણા વેદોમાં પણ નૌકાઓ, જહાજો અને સમુદ્ર સંબંધિત ઘણા મંત્રો છે. વૈદિક કાળથી લઈને ગુપ્તકાળ અને મૌર્યકાળ સુધી સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતની દરિયાઈ શક્તિનો ડંકો વાગતો હતો. આ દરિયાઈ શક્તિના બળ પર જ છત્રપતિ વીર શિવાજી મહારાજે એવા નૌકાદળનું નિર્માણ કર્યું, જેણે દુશ્મનોની ઊંઘ હરામ કરી દીધી.

જ્યારે અંગ્રેજો ભારતમાં આવ્યા ત્યારે તેઓ ભારતીય જહાજોની શક્તિ અને તેમના દ્વારા થતા વેપારથી ગભરાતા હતા. તેથી તેમણે ભારતની દરિયાઈ શક્તિની કમર તોડવાનું નક્કી કર્યું. ઈતિહાસ સાક્ષી છે કે તે સમયે બ્રિટિશ સંસદમાં કાયદો ઘડીને ભારતીય જહાજો અને વેપારીઓ પર કેટલા કડક નિયંત્રણો લાદવામાં આવ્યા હતા.

ભારત પાસે પ્રતિભા, અનુભવ હતો. પરંતુ આપણા લોકો આ દુષ્ટતા માટે માનસિક રીતે તૈયાર ન હતા. આપણે નબળા બની ગયા, અને પછી ધીમે ધીમે ગુલામીના સમયગાળામાં આપણી તાકાત ભૂલી ગયા. હવે આઝાદીના અમૃતકાળમાં, ભારત એ ખોવાયેલી શક્તિને પાછું લાવી રહ્યું છે, તે ઊર્જાને ફરીથી જીવંત કરી રહ્યું છે.

સાથીઓ,

આજે 2 સપ્ટેમ્બર, 2022ની ઐતિહાસિક તારીખે, વધુ એક ઈતિહાસ બદલી નાખનારી ઘટના બની છે. આજે ભારતે ગુલામીની નિશાની, ગુલામીનો બોજ ઉતારી લીધો છે. ભારતીય નૌકાદળને આજથી નવો ધ્વજ મળ્યો છે. અત્યાર સુધી ભારતીય નૌકાદળના ધ્વજ પર ગુલામીની ઓળખ હતી. પરંતુ આજથી છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની પ્રેરણાથી નૌકાદળનો નવો ધ્વજ દરિયામાં અને આકાશમાં લહેરાશે.

કોઈ સમયે રામધારી સિંહ દિનકરજીએ પોતાની કવિતામાં લખ્યું હતું-

नवीन सूर्य की नई प्रभा, नमो, नमो, नमो!

नमो स्वतंत्र भारत की ध्वजा, नमो, नमो, नमो!

આજે, આ ધ્વજ વંદના સાથે, હું આ નવો ધ્વજ નૌકાદળના જનક, છત્રપતિ વીર શિવાજી મહારાજને સમર્પિત કરું છું. મને ખાતરી છે કે, ભારતીયતાની ભાવનાથી રંગાયેલો આ નવો ધ્વજ ભારતીય નૌકાદળના આત્મવિશ્વાસ અને આત્મસન્માનને નવી ઊર્જા આપશે.

સાથીઓ,

હું બધા દેશવાસીઓની સામે આપણી સેના કેવી રીતે બદલાઈ રહી છે તેનું એક વધુ મહત્વનું પાસું મૂકવા માંગુ છું. જ્યારે વિક્રાંત આપણા મેરીટાઇમ ઝોનની સુરક્ષા માટે ઉતરશે ત્યારે નૌકાદળની ઘણી મહિલા સૈનિકો પણ ત્યાં તૈનાત હશે. મહાસાગરની અપાર શક્તિ, અસીમ નારી શક્તિથી તે નવા ભારતની બુલંદ ઓળખ બની રહી છે.

મને કહેવામાં આવ્યું છે કે નૌકાદળમાં હાલમાં લગભગ 600 મહિલા ઓફિસર છે. પરંતુ, હવે ભારતીય નૌકાદળે તેની તમામ શાખાઓ મહિલાઓ માટે ખોલવાનો નિર્ણય લીધો છે. જે પ્રતિબંધો હતા તે હવે દૂર કરવામાં આવી રહ્યા છે. જેમ સક્ષમ તરંગો માટે કોઈ સીમાઓ હોતી નથી, તેવી જ રીતે ભારતની દીકરીઓ માટે પણ કોઈ સીમાઓ કે બંધનો નથી.

માત્ર એક-બે વર્ષ પહેલા મહિલા અધિકારીઓએ તારિણી બોટ વડે સમગ્ર પૃથ્વીની પરિક્રમા કરી હતી. આવનારા સમયમાં કેટલી દીકરીઓ આવા પરાક્રમો માટે આગળ આવશે, વિશ્વને તેમની શક્તિથી વાકેફ કરશે. નૌકાદળની જેમ, મહિલાઓને ત્રણેય સશસ્ત્ર દળોમાં લડાયક ભૂમિકામાં સામેલ કરવામાં આવી રહી છે, જે તેમના માટે નવી જવાબદારીઓના માર્ગો ખોલે છે.

સાથીઓ,

આત્મનિર્ભરતા અને સ્વતંત્રતા એકબીજાના પૂરક હોવાનું કહેવાય છે. એક દેશ જેટલો વધુ બીજા દેશ પર નિર્ભર છે તેટલો તે મુશ્કેલીમાં છે. દેશ જેટલો આત્મનિર્ભર તેટલો વધુ શક્તિશાળી. કોરોનાના સંકટમાં આપણે સૌએ આત્મનિર્ભર બનવાની આ શક્તિ જોઈ છે, સમજી છે, અનુભવી છે. તેથી આજે ભારત આત્મનિર્ભર બનવા માટે પૂરી તાકાતથી કામ કરી રહ્યું છે.

આજે જો INS વિક્રાંત અગમ્ય સમુદ્રમાં ભારતની શક્તિની જાહેરાત કરવા માટે તૈયાર છે, તો આપણું તેજસ અનંત આકાશમાં એવી જ ગર્જના કરી રહ્યું છે. આ વખતે 15 ઓગસ્ટના રોજ આખા દેશે લાલ કિલ્લામાંથી સ્વદેશી તોપનો અવાજ પણ સાંભળ્યો છે. આઝાદીના 75 વર્ષ પછી સૈન્યમાં સુધારો કરીને, ભારત તેના દળોને સતત આધુનિક બનાવી રહ્યું છે, તેને આત્મનિર્ભર બનાવી રહ્યું છે.

આપણા દળોએ પણ આવા ઉપકરણોની લાંબી યાદી બનાવી છે, જે હવે માત્ર સ્વદેશી કંપનીઓ પાસેથી જ ખરીદવામાં આવશે. સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને વિકાસ માટેના બજેટના 25 ટકા માત્ર દેશની યુનિવર્સિટીઓ અને કંપનીઓને જ ઉપલબ્ધ કરાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. તમિલનાડુ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં બે મોટા સંરક્ષણ કોરિડોર પણ વિકસાવવામાં આવી રહ્યા છે. સંરક્ષણ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભરતા માટે લેવામાં આવેલા આ પગલાંથી દેશમાં રોજગારીની ઘણી નવી તકો ઊભી થઈ રહી છે.

સાથીઓ,

એકવાર લાલ કિલ્લા પરથી, મેં નાગરિક ફરજ વિશે પણ વાત કરી છે. આ વખતે પણ મેં તેનું પુનરાવર્તન કર્યું છે. પાણીનું ટીપું ટીપું એક વિશાળ મહાસાગર જેવું બની જાય છે. એ જ રીતે જો ભારતનો દરેક નાગરિક 'વોકલ ફોર લોકલ'ના મંત્રને જીવવા લાગે તો દેશને આત્મનિર્ભર થતાં વાર નહીં લાગે. જ્યારે તમામ દેશવાસીઓ સ્થાનિક માટે અવાજ ઉઠાવશે, ત્યારે તેનો પડઘો માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં સંભળાશે અને વિશ્વના ઉત્પાદકોને જોઈને તેઓ પણ ભારતમાં આવીને ઉત્પાદનના માર્ગે ચાલવા મજબૂર થશે. આ તાકાત દરેક નાગરિકના અનુભવમાં છે.

સાથીઓ,

આજે ઝડપથી વૈશ્વિક વાતાવરણ બદલાઈ રહ્યું છે, વૈશ્વિક પરિદ્રશ્ય બદલાઈ રહ્યું છે, તેણે વિશ્વને બહુ-ધ્રુવીય બનાવ્યું છે. આથી આવનારા સમયમાં ભાવિ પ્રવૃતિઓ અને પ્રવૃતિઓનું કેન્દ્ર ક્યાં હશે તેનું વિઝન હોવું ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ભૂતકાળમાં, ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્ર અને હિંદ મહાસાગરમાં સુરક્ષાની ચિંતાઓને લાંબા સમયથી અવગણવામાં આવી છે. પરંતુ, આજે આ ક્ષેત્રો આપણા માટે દેશની મુખ્ય સંરક્ષણ પ્રાથમિકતા છે. એટલા માટે અમે નેવી માટે બજેટ વધારવાથી લઈને તેની ક્ષમતા વધારવા સુધી દરેક દિશામાં કામ કરી રહ્યા છીએ.

ઑફશોર પેટ્રોલિંગ વેસલ્સ હોય, સબમરીન હોય કે એરક્રાફ્ટ કેરિયર્સ હોય, આજે ભારતીય નૌકાદળની તાકાત અભૂતપૂર્વ ગતિએ વધી રહી છે. આનાથી આવનારા સમયમાં આપણી નૌકાદળ વધુ મજબૂત બનશે. વધુ સુરક્ષિત 'સી-લેન્સ', બહેતર દેખરેખ અને બહેતર સુરક્ષા સાથે આપણી નિકાસ, દરિયાઈ વેપાર અને દરિયાઈ ઉત્પાદનમાં પણ વધારો થશે. આ માત્ર ભારત માટે જ નહીં, પરંતુ વિશ્વના અન્ય દેશો માટે અને ખાસ કરીને આપણા પાડોશી સહયોગીઓ માટે વેપાર અને સમૃદ્ધિના નવા માર્ગો ખોલશે.

સાથીઓ,

આપણી પાસે અહીં શાસ્ત્રોમાં છે, અને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ વસ્તુઓ કહેવામાં આવી છે અને આપણા લોકો સંસ્કારના રૂપમાં શું જીવ્યા છે. અહીં આપણા શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે-

विद्या विवादाय धनं मदाय, शक्तिः परेषां परिपीडनाय।

खलस्य साधोः विपरीतम् एतद्, ज्ञानाय दानाय च रक्षणाय॥

અર્થાત્ દુષ્ટોની વિદ્યા વિવાદ કરવા, સંપત્તિ પર ઘમંડ કરવા અને બીજા પર જુલમ કરવા માટે છે. પરંતુ, સજ્જન માટે, તે જ્ઞાન, દાન અને નબળાઓના રક્ષણનું સાધન છે. આ ભારતની સંસ્કૃતિ છે, તેથી જ વિશ્વને મજબૂત ભારતની વધુ જરૂર છે.

મેં એક વાર વાંચ્યું હતું કે એક વખત ડૉ. એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામને કોઈએ પૂછ્યું હતું કે તમે ખૂબ જ શાંતિપ્રિય વ્યક્તિત્વ ધરાવો છો, તમે ખૂબ જ શાંત વ્યક્તિ લાગે છે, તો તમારે શસ્ત્રોની શી જરૂર છે? કલામ સાહેબે કહ્યું હતું- શક્તિ અને શાંતિ એકબીજા માટે જરૂરી છે. અને તેથી જ આજે ભારત બળ અને બદલાવ બંનેને સાથે લઈને ચાલી રહ્યું છે.

મને ખાતરી છે કે મજબૂત ભારત શાંતિપૂર્ણ અને સુરક્ષિત વિશ્વ માટે માર્ગ મોકળો કરશે. એ જ ભાવનાથી, આપણા બહાદુર સૈનિકોનું સન્માન કરતી વખતે, બહાદુર લડવૈયાઓનું સન્માન કરતી વખતે અને તેમની બહાદુરી માટે આ મહત્વપૂર્ણ અવસરને સમર્પિત કરતી વખતે, હું મારા હૃદયના ઉંડાણથી આપ સૌનો આભાર માનું છું.

જય હિન્દ!

YP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com