ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ശ്രീ എൻ വി രമണ ജി, ജസ്റ്റിസ് ശ്രീ യു.യു. ലളിത് ജി, ജസ്റ്റിസ് ശ്രീ ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഡ് ജി, കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിലെ എന്റെ സഹപ്രവർത്തകനും രാജ്യത്തെ നിയമമന്ത്രിയുമായ ശ്രീ കിരൺ ജി, സുപ്രീം കോടതിയിലെ ബഹുമാനപ്പെട്ട ജഡ്ജിമാർ, ഞങ്ങളുടെ സഹമന്ത്രി ശ്രീ എസ്.പി ബാഗേൽ ജി, ബഹുമാനപ്പെട്ട ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിമാർ, ചെയർമാൻമാർ, സെക്രട്ടറിമാർ ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റികളുടെ, എല്ലാ ബഹുമാനപ്പെട്ട അതിഥികളേ , മഹതികളേ , മാന്യരേ !

ഇന്ത്യയിലെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയെ നയിക്കുന്ന നിങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടാവുക എന്നത് എപ്പോഴും സന്തോഷകരമായ ഒരു അനുഭവമാണ്, പക്ഷേ സംസാരിക്കാൻ അൽപ്പം ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികളുടെ ചെയർമാൻമാരുടെയും സെക്രട്ടറിമാരുടെയും ഇത്തരത്തിലുള്ള ആദ്യ ദേശീയ മീറ്റിംഗാണിത്, ഇത് ഒരു നല്ല തുടക്കമാണെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു, അതായത് അത് തുടരും. അത്തരമൊരു പരിപാടിക്കായി  നിങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുത്ത സമയവും കൃത്യവും ചരിത്രപരമായി പ്രാധാന്യമുള്ളതുമാണ്.

ഇനി ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ രാജ്യം സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയിട്ട് 75 വർഷം തികയുകയാണ്. നമ്മുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ‘അമൃത് കാല’ത്തിന്റെ സമയമാണിത്. അടുത്ത 25 വർഷത്തിനുള്ളിൽ രാജ്യത്തെ പുതിയ ഉയരങ്ങളിലെത്തിക്കുന്ന പ്രമേയങ്ങളുടെ സമയമാണിത്. ഈസ് ഓഫ് ഡൂയിംഗ് ബിസിനസ്സ്, ഈസ് ഓഫ് ലിവിംഗ് എന്നിവ പോലെ, രാജ്യത്തിന്റെ ഈ 'അമൃത് യാത്ര'യിൽ നീതിയുടെ എളുപ്പവും ഒരുപോലെ പ്രധാനമാണ്. നാഷണൽ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റിക്കും എല്ലാ ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികൾക്കും ഇതിൽ വലിയ പങ്ക് വഹിക്കാനാകും. ഈ പരിപാടിക്ക് ഞാൻ ലളിത് ജിയെയും നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും പ്രത്യേകം അഭിനന്ദിക്കുകയും എന്റെ ആശംസകൾ അറിയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നീതി എന്ന സങ്കൽപ്പത്തെക്കുറിച്ച് നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് ഇങ്ങനെ പറയുന്നു:

അംഗേൻ ഗാത്രം നയനേൻ വക്ത്രം, ന്യായേൻ രാജ്യം ലവണേൻ ഭോജ്യം॥

അതായത് ശരീരത്തിന് വിവിധ ഭാഗങ്ങളും മുഖത്തിന് കണ്ണും ഭക്ഷണത്തിന് ഉപ്പും പ്രധാനമായത് പോലെ രാജ്യത്തിന് നീതിയും തുല്യമാണ്. നിങ്ങളെല്ലാവരും ഭരണഘടനാ വിദഗ്ധരാണ്! നമ്മുടെ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 39 എ, സംസ്ഥാന നയത്തിന്റെ നിർദ്ദേശക തത്വങ്ങൾക്ക് കീഴിലാണ് നിയമസഹായത്തിന് വലിയ മുൻഗണന നൽകിയിരിക്കുന്നത്. രാജ്യത്തെ ജനങ്ങളുടെ വിശ്വാസത്തിൽ നിന്ന് അതിന്റെ പ്രാധാന്യം നമുക്ക് മനസ്സിലാക്കാം.

ആരും പറയുന്നത് കേൾക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ കോടതിയുടെ വാതിലുകൾ എപ്പോഴും തുറന്നിരിക്കും എന്ന വിശ്വാസമാണ് നമ്മുടെ നാട്ടിലെ സാധാരണക്കാരന്. നീതിയെക്കുറിച്ചുള്ള ഈ വിശ്വാസം ഓരോ ദേശക്കാരനെയും രാജ്യത്തിന്റെ സംവിധാനങ്ങൾ തന്റെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നുവെന്ന് മനസ്സിലാക്കുന്നു. തുടർനടപടിയെന്ന നിലയിൽ, ദുർബലരിൽ ദുർബ്ബലർക്ക് പോലും നീതി ലഭിക്കുന്നതിനായി ദേശീയ നിയമ സേവന അതോറിറ്റിയും രാജ്യം സ്ഥാപിച്ചു. ഞങ്ങളുടെ ജില്ലാ നിയമ സേവന അതോറിറ്റികൾ പ്രത്യേകിച്ചും ഞങ്ങളുടെ നിയമസഹായ സംവിധാനത്തിന്റെ നിർമ്മാണ ബ്ലോക്കുകൾ പോലെയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം ഏതൊരു സമൂഹത്തിനും വളരെ പ്രധാനമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും അറിയാം, എന്നാൽ നീതി വിതരണവും ഒരുപോലെ പ്രധാനമാണ്. ജുഡീഷ്യൽ അടിസ്ഥാനസൗകര്യത്തിനും  ഇക്കാര്യത്തിൽ ഒരു പ്രധാന സംഭാവനയുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ എട്ട് വർഷത്തിനുള്ളിൽ രാജ്യത്തെ ജുഡീഷ്യൽ അടിസ്ഥാനസൗകര്യങ്ങൾ  ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് ദ്രുതഗതിയിലുള്ള പുരോഗതി കൈവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. 9,000 കോടി രൂപയാണ് ജുഡീഷ്യൽ ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചർ നവീകരിക്കാൻ ചെലവഴിക്കുന്നത്. രാജ്യത്തെ കോടതി ഹാളുകളുടെ എണ്ണവും വർധിച്ചിട്ടുണ്ട്. ജുഡീഷ്യൽ അടിസ്ഥാനസൗകര്യങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തിലെ ഈ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള പുരോഗതി നീതിന്യായ വിതരണവും വേഗത്തിലാക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

അഭൂതപൂർവമായ ഡിജിറ്റൽ വിപ്ലവത്തിനാണ് ഇന്ന് ലോകം സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നത്. കൂടാതെ, ഈ വിപ്ലവത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന കേന്ദ്രമായി ഇന്ത്യ ഉയർന്നു. കുറച്ച് വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്, രാജ്യം ഭീം-യുപിഐയും ഡിജിറ്റൽ പേയ്‌മെന്റുകളും അവതരിപ്പിച്ചപ്പോൾ, അതിന്റെ സ്വാധീനം പരിമിതമാകുമെന്ന് ചിലർ കരുതി. എന്നാൽ ഇന്ന് എല്ലാ ഗ്രാമങ്ങളിലും ഡിജിറ്റൽ പണമിടപാടുകൾ നടക്കുന്നത് നമുക്ക് കാണാൻ കഴിയും. ഇന്ന്, ലോകമെമ്പാടും നടക്കുന്ന തത്സമയ ഡിജിറ്റൽ പേയ്‌മെന്റുകളിൽ 40 ശതമാനവും ഇന്ത്യയിൽ മാത്രമാണ് നടക്കുന്നത്. വഴിയോരക്കച്ചവടക്കാർ മുതൽ ഗ്രാമങ്ങളിലെ പാവപ്പെട്ടവർ വരെയുള്ള എല്ലാവരുടെയും ഡിജിറ്റൽ പേയ്‌മെന്റ് ഇപ്പോൾ ഒരു സാധാരണ ദിനചര്യയായി മാറിയിരിക്കുന്നു. നവീകരണത്തിനും പൊരുത്തപ്പെടുത്തലിനും രാജ്യത്തിന് സ്വാഭാവികമായ സാധ്യതയുള്ളപ്പോൾ, നീതി നിർവഹണത്തിൽ സാങ്കേതികവിദ്യ ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് ഇതിലും നല്ല സമയം ഉണ്ടാകില്ല. സുപ്രീം കോടതിയുടെ നിർദേശപ്രകാരം രാജ്യത്തെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ ഈ ദിശയിൽ അതിവേഗം നീങ്ങുന്നതിൽ ഞാൻ സന്തോഷവാനാണ്.

ഇ-കോർട്ട്സ് മിഷന്റെ കീഴിൽ, രാജ്യത്ത് വെർച്വൽ കോടതികൾ ആരംഭിക്കുന്നു. ട്രാഫിക് നിയമലംഘനം ഉൾപ്പെടെയുള്ള കുറ്റകൃത്യങ്ങൾക്കായി രാപകൽ നേരം കോടതികൾ പ്രവർത്തിച്ചു തുടങ്ങി. ജനങ്ങളുടെ സൗകര്യാർത്ഥം കോടതികളിൽ വീഡിയോ കോൺഫറൻസിംഗ് അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും വിപുലീകരിക്കുന്നുണ്ട്. രാജ്യത്തെ ജില്ലാ കോടതികളിൽ ഇതുവരെ ഒരു കോടിയിലധികം കേസുകൾ വീഡിയോ കോൺഫറൻസിംഗിലൂടെ കേട്ടിട്ടുണ്ടെന്ന് എന്നോട് പറഞ്ഞു. ഹൈക്കോടതികളിലും സുപ്രീം കോടതികളിലുമായി 60 ലക്ഷം കേസുകൾ പരിഗണിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൊറോണയുടെ കാലത്ത് നമ്മൾ സ്വീകരിച്ച ബദൽ ഇപ്പോൾ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറുകയാണ്. നമ്മുടെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ പുരാതന ഇന്ത്യൻ നീതിന്യായ മൂല്യങ്ങളോട് പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാണെന്നും ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളുമായി പൊരുത്തപ്പെടാൻ തയ്യാറാണെന്നും ഇത് തെളിവാണ്. മാന്യരേ, ഇതിന്റെ ക്രെഡിറ്റ് നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും അവകാശപ്പെട്ടതാണ്. ഇക്കാര്യത്തിൽ നിങ്ങളുടെ എല്ലാ ശ്രമങ്ങളെയും ഞാൻ അഭിനന്ദിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കൾ,

നാഷണൽ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റിയും എല്ലാ ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികളും സാധാരണക്കാർക്ക് നീതി ലഭ്യമാക്കുന്നതിനായി സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ ഈ ശക്തി പരമാവധി ഉപയോഗിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഒരു സാധാരണ പൗരൻ തന്റെ അവകാശങ്ങൾ, കടമകൾ, ഭരണഘടനാ ഘടനകൾ, നിയമങ്ങൾ, പ്രതിവിധികൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് ബോധവാന്മാരാണെന്ന് ഉറപ്പാക്കുന്നതിൽ സാങ്കേതികവിദ്യയ്ക്ക് വലിയ പങ്ക് വഹിക്കാനാകും. കഴിഞ്ഞ വർഷം, ബഹുമാനപ്പെട്ട രാഷ്ട്രപതി നിയമ സാക്ഷരതയ്ക്കും ബോധവൽക്കരണത്തിനുമായി പാൻ ഇന്ത്യ ഔട്ട്റീച്ച് കാമ്പയിൻ ആരംഭിച്ചിരുന്നു. ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികൾ ഇക്കാര്യത്തിൽ വലിയ പങ്കുവഹിച്ചു. ഇതിന് മുന്നോടിയായി 2017ൽ പ്രോ ബോണോ ലീഗൽ സർവീസസ് പ്രോഗ്രാമും ആരംഭിച്ചിരുന്നു.ഇതിന് കീഴിൽ മൊബൈൽ, വെബ് ആപ്പുകൾ വഴി സാധാരണക്കാരിലേക്ക് നിയമ സേവനങ്ങൾ വ്യാപിപ്പിച്ചു. ഈ അധികാരികൾ ഒരു പടി മുന്നോട്ട് പോയി ഈ ശ്രമങ്ങളിൽ അടുത്ത തലമുറ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ ഉപയോഗിക്കുകയാണെങ്കിൽ, ജനങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രയോജനം ലഭിക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നാഷണൽ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റിയും എല്ലാ ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികളും സാധാരണക്കാർക്ക് നീതി ലഭ്യമാക്കുന്നതിനായി സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ ഈ ശക്തി പരമാവധി ഉപയോഗിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഒരു സാധാരണ പൗരൻ തന്റെ അവകാശങ്ങൾ, കടമകൾ, ഭരണഘടനാ ഘടനകൾ, നിയമങ്ങൾ, പ്രതിവിധികൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് ബോധവാന്മാരാണെന്ന് ഉറപ്പാക്കുന്നതിൽ സാങ്കേതികവിദ്യയ്ക്ക് വലിയ പങ്ക് വഹിക്കാനാകും. കഴിഞ്ഞ വർഷം, ബഹുമാനപ്പെട്ട രാഷ്ട്രപതി നിയമ സാക്ഷരതയ്ക്കും ബോധവൽക്കരണത്തിനുമായി പാൻ ഇന്ത്യ ഔട്ട്റീച്ച് കാമ്പയിൻ ആരംഭിച്ചിരുന്നു. ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസ് അതോറിറ്റികൾ ഇക്കാര്യത്തിൽ വലിയ പങ്കുവഹിച്ചു. ഇതിന് മുന്നോടിയായി 2017ൽ പ്രോ ബോണോ ലീഗൽ സർവീസസ് പ്രോഗ്രാമും ആരംഭിച്ചിരുന്നു.ഇതിന് കീഴിൽ മൊബൈൽ, വെബ് ആപ്പുകൾ വഴി സാധാരണക്കാരിലേക്ക് നിയമ സേവനങ്ങൾ വ്യാപിപ്പിച്ചു. ഈ അധികാരികൾ ഒരു പടി മുന്നോട്ട് പോയി ഈ ശ്രമങ്ങളിൽ അടുത്ത തലമുറ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ ഉപയോഗിക്കുകയാണെങ്കിൽ, ജനങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രയോജനം ലഭിക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75 വർഷത്തെ ഈ കാലഘട്ടം നമുക്ക് കടമയുടെ സമയമാണ്. ഇതുവരെ അവഗണിക്കപ്പെട്ട അത്തരം മേഖലകളിലെല്ലാം നാം പ്രവർത്തിക്കണം. രാജ്യത്തെ വിചാരണ തടവുകാരുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മാനുഷിക പ്രശ്‌നങ്ങളിൽ സുപ്രീം കോടതി മുമ്പ് പലതവണ സംവേദനക്ഷമത പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിയമസഹായം കാത്ത് വർഷങ്ങളായി ജയിലിൽ കഴിയുന്ന എത്രയോ തടവുകാരുണ്ട്. ഈ തടവുകാർക്ക് നിയമസഹായം നൽകാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ഞങ്ങളുടെ ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റികൾക്ക് ഏറ്റെടുക്കാം. ഇന്ന് രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്ന് ജില്ലാ ജഡ്ജിമാർ ഇവിടെ എത്തിയിട്ടുണ്ട്. ജില്ലാതല അണ്ടർ ട്രയൽ റിവ്യൂ കമ്മിറ്റികളുടെ അധ്യക്ഷൻ എന്ന നിലയിൽ, വിചാരണ തടവുകാരെ വേഗത്തിൽ മോചിപ്പിക്കാൻ ഞാൻ നിങ്ങളോട് അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. NALSA യും ഈ ദിശയിൽ ഒരു കാമ്പയിൻ ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നാണ് ഞാൻ പറയുന്നത്. ഈ ഉദ്യമത്തിന് നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും ഞാൻ അഭിനന്ദിക്കുന്നു, നിയമസഹായത്തിലൂടെ നിങ്ങൾ ഈ കാമ്പയിൻ വിജയിപ്പിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഈ കാമ്പെയ്‌നിലേക്ക് കൂടുതൽ കൂടുതൽ അഭിഭാഷകരെ പ്രചോദിപ്പിക്കാൻ ബാർ കൗൺസിലിനോട് ഞാൻ അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നമ്മുടെ എല്ലാവരുടെയും പ്രയത്‌നങ്ങൾ ഈ ‘അമൃത് കാലിൽ’ രാജ്യത്തിന്റെ പ്രമേയങ്ങൾക്ക് പുതിയ ദിശാബോധം നൽകുമെന്ന് ഞാൻ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. നിങ്ങളുടെ ഇടയിൽ നിൽക്കാൻ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ച എല്ലാവരോടും ഞാൻ നന്ദി പറയുന്നു. ഈ രണ്ട് ദിവസത്തെ ബ്രെയിൻസ്റ്റോമിംഗ് സെഷൻ വലിയ ഫലങ്ങൾ കൊണ്ടുവരുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്, കാരണം ഇവന്റ് പ്രതീക്ഷകളും പ്രതീക്ഷകളും നിറഞ്ഞതാണ്.
ആ പ്രതീക്ഷയോടെ, വളരെ നന്ദി!
--ND--