ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାକ୍ଷରତା ବିଭାଗ ଆଜି ୨୦୧୮ – ୧୯ ଏବଂ ୨୦୧୯ – ୨୦୨୦ ନିମନ୍ତେ ଜିଲ୍ଲା ମାନଙ୍କର ପ୍ରଦର୍ଶନ ମାନକ ସୂଚକାଙ୍କ (ପିଜିଆଇ – ଡି) ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ବିସ୍ତୃତ ବିଶ୍ଲେଷଣ ପାଇଁ ଏକ ସୂଚକାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି କରି ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଆକଳନ କରିଥାଏ । 

ପ୍ରାୟ ୧୫ ଲକ୍ଷ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ୯୭ ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ - ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଆସିଥିବା ପ୍ରାୟ ୨୬ କୋଟି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ନେଇ ଚାଲିଥିବା ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଶ୍ୱର ବୃହତମ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାକ୍ଷରତା ବିଭାଗ ରାଜ୍ୟ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ପ୍ରଦର୍ଶନ ମାନକ ସୂଚକାଙ୍କ (ପିଜିଆଇ) ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ୨୦୧୭ – ୧୮ ଠାରୁ ୨୦୧୯ – ୨୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟର ସନ୍ଦର୍ଭ (ରେଫରେନ୍ସ) ବର୍ଷ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ପ୍ରଦର୍ଶନ ମାନକ ସୂଚକାଙ୍କ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟ ପିଜିଆଇର ସଫଳତା ଉପରେ ଆଧାର କରି ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାରେ ପ୍ରଦର୍ଶନର ମାନ ସ୍ଥିର କରିବା ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ପାଇଁ ୮୩ – ସୂଚକ ଆଧାରିତ ପିଜିଆଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରା ଯାଇଛି । ଅନ୍‌ଲାଇନ୍ ପୋର୍ଟାଲ୍ ଜରିଆରେ ଜିଲ୍ଲା ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତଥ୍ୟ ଗୁଡିକ ପୂରଣ କରା ଯାଇଅଛି । ପିଜିଆଇ – ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ଗୁଡିକୁ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଗୁଡିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଏକ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକୃତ ଶୈଳୀରେ ଉନ୍ନତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି । ସୂଚକ – ଭିତିକ ପିଜିଆଇ ସ୍କୋର୍ ଏକ ଜିଲ୍ଲା କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ର ଗୁଡିକରେ ଉନ୍ନତି କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ତାହାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ । ପିଜିଆଇ – ଡି ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲାର ଆପେକ୍ଷିକ ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଏକ ସମାନ ପରିମାପକରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିବ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ । 

ପିଜିଆଇ – ଡି ସଂରଚନା ୮୩ଟି ସୂଚକ ମଧ୍ୟରେ ମୋଟ ୬୦୦ ପଏଂଟର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ନେଇ ଗଠିତ, ଯେଉଁ ଗୁଡିକୁ ୬ ଗୋଟି ବର୍ଗ ଅଧିନରେ ରଖା ଯାଇଛି, ଯଥା - ଫଳାଫଳ, ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଶ୍ରେଣୀ ଗୃହ କାରବାର, ଭିତିଭୂମି ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ସମୂହ, ସ୍କୁଲ୍ ନିରାପତା ଏବଂ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା, ଡିଜିଟାଲ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ପରିଚାଳନା ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହି ବର୍ଗ ଗୁଡିକ ପୁନଶ୍ଚ ୧୨ ଗୋଟି ପରିସରରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଛି, ଯଥା – ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଉପଲବ୍ଧି ଏବଂ ଗୁଣବତା (ଏଲ୍‌ଓ), ଉପଲବ୍ଧତା ଫଳାଫଳ (ଏଓ), ଶିକ୍ଷକ ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ବୃତିଗତ ବିକାଶ ଫଳାଫଳ, (ଟିଏପିଡିଓ), ଶିକ୍ଷାଦାନ ପରିଚାଳନା (ଏଲ୍‌ଏମ୍‌), ଶିକ୍ଷଣ ସମୃଦ୍ଧି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ (ଏଲ୍‌ଇଏ), ଭିତିଭୂମି, ସୁବିଧାସୁଯୋଗ, ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା (ଆଇଏଫ୍ ଆଣ୍ଡ ଏସ୍‌ଇ), ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିରାପତା ଏବଂ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା (ଏସ୍‌ଏସ୍ ଆଣ୍ଡ ସିପି), ଡିଜିଟାଲ୍ ଶିକ୍ଷାଦାନ (ଡିଏଲ୍‌), ପାଣ୍ଠି ଏକତ୍ରୀକରଣ ଏବଂ ଉପଯୋଗ (ଏଫ୍‌ସିଭି) , ସିଆର୍‌ସି ମାନଙ୍କର ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଉନ୍ନତ କରାଇବା, (ସିଆରସିପି), ଉପସ୍ଥାନ ନିରୀକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା (ଏଏମ୍‌ଏସ୍‌) ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନେତୃତ୍ୱ ବିକାଶ (ଏସ୍‌ଏଲ୍‌ଡି) ।

ପିଜିଆଇ – ଡି ଜିଲ୍ଲା ମାନଙ୍କୁ ଦଶ ଗୋଟି ମାନକରେ ମାନକଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ ଯଥା , ସର୍ବାଧିକ ହାସଲ ଯୋଗ୍ୟ ଗ୍ରେଡ୍ ହେଉଛି ଦକ୍ଷ, ଯାହା ସେହି ବର୍ଗରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ମୋଟ ପଏଂଟର ୯୦ ପ୍ରତିଶକରୁ ଅଧିକ ସ୍କୋର୍ କରୁଥିବା ଜିଲ୍ଲା ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ପିଜିଆଇ – ଡି’ର ସର୍ବନିମ୍ନ ମାନକକୁ ଆକାଂକ୍ଷୀ – ୩ କୁହା ଯାଇଥାଏ, ଯାହା ହେଉଛି ମୋଟ୍ ପଏଂଟର ୧୦% ସ୍କୋର । ପିଜିଆଇ – ଡିର ଏକ ମାତ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷାରେ ପ୍ରାଥମିକତାର କ୍ଷେତ୍ର ଗୁଡିକ ପାଇଁ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଜିଲ୍ଲା ମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଏବଂ ଏହିଭଳି ଭାବରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଗ୍ରେଡ୍‌ରେ ପହଂଚାଇବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତି କରିବାକୁ ସହାୟତା କରିବା ।

ପିଜିଆଇ – ଡି ୨୦୨୦ – ୨୧ ବର୍ତମାନ ସଙ୍କଳନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ଅଛି । ପିଜିଆଇ – ଡି ୨୦୧୮ – ୧୯ ଏବଂ ୨୦୧୯ - ୨୦ ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଗତିର ତୁଳନା ନିମନ୍ତେ ଅନ୍ତର୍ଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ୨୦୧୮ ଏବଂ ୨୦୧୯ ପାଇଁ ପିଜିଆଇ – ଡି ରିପୋର୍ଟ ଏହି ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍ https://pgi.udiseplus.gov.in/#/home ରେ ଦେଖା ଯାଇ ପାରିବ ।

*******

SSP