ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ   ( ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ )  ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲਾ   ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਾ  ਅਤੇ  ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ,  ਪਰਸੋਨਲ ,  ਲੋਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ,  ਪੈਨਸ਼ਨ,  ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ  ,  ਡਾ ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਅੱਜ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ  ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ  ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਤੰਭ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ  

ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ  ( ਬੀਐੱਚਯੂ )  ,  ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀ- ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਹਤ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ  ( ਹੈਲਥਕੇਅਰ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ )   ਦਾ ਸ਼ੁਭਾਰੰਭ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ,  ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ,  ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਵਰਗੇ ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਸਿਹਤ ਸਮਾਧਾਨ ਭਾਰਤ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 4 - 5 ਅਰਬ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਬਚਾ ਸਕਦੇ  ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਬੋਲੇ ਰੋਗੀਆਂ  (  ਇਨ - ਪਰਸਨ ਆਉਟ ਪੇਸ਼ੈਂਟ) ਦੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਸਕਦੇ  ਹਨ ।  ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ  ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ  ਦਾ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਹਤ ਮਿਸ਼ਨ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਗਲੀ ਸੀਮਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਨਾਲ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਲਈ ਅਸਾਨ ,  ਉਪਲੱਬਧ ਅਤੇ ਸਸਤੀ ਹੋਵੇ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਚਿਕਿਤਸਕ  ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 30%  ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਸਿੱਧ  ਹੋਈ ਹੈ।

ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਕੋਵਿਡ  ਕਾਲ   ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਹਤ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਲਈ ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ  ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਏ ਬਲ  ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । 

ਭਾਰਤ  ਦੇ ਕੁਝ ਹਿਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਡ੍ਰੋਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਏ ਜਾਣ  ( ਡ੍ਰੋਨ ਡਿਲੀਵਰੀ )   ਦਾ ਉਲੇਖ  ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੰਤਰੀ  ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ  ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਤੀ  ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ  ਰੋਬੋਟਿਕ ਸਰਜਰੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਇੱਕ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ  ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਹੀ ਟੈਲੀ- ਚਿਕਿਤਸਕਾਂ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਣਗੇ । 

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ 1,457 ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ,  ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਚਿਕਿਤਸਕ - ਰੋਗੀ ਅਨੁਪਾਤ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ  ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਹੁਣ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਲੋੜ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ,  “ਭਾਰਤ ਦੀ ਲਗਭਗ 65 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ,  ਜਿੱਥੇ ਚਿਕਿਤਸਕ - ਰੋਗੀ ਅਨੁਪਾਤ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਤੀ 25,000 ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ  ਚਿਕਿਤਸਕ  (ਡਾਕਟਰ )  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਮਹਾਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਸਰਵਉੱਚ ਚਿਕਿਤਸਾ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । “ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ  ਟੈਲੀ-ਮੈਡੀਸਿਨ ਨਾ ਕੇਵਲ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ,  ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੇ ਡਾਕਟਰ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਾਲ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਰੋਗੀਆਂ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ  ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰੂਪ ਨਾਲ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ  ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ  ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਦੇ  ਹਨ ।

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਤਿੰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ,   ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਣਸੀ ,  ਗੋਰਖਪੁਰ ਅਤੇ ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕਾਮਜੋਂਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ  ਦੇ  ਆਰੰਭਿਕ  ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 60,000 ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ - ਹੌਲੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ  ਜਾਵੇਗਾ।  ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ  ਦੀ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਥਾ ,  ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਸੂਚਨਾ ,  ਪੂਰਵ ਅਨੁਮਾਨ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰਿਸ਼ਦ  ( ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਇਨਫੋਰਮੇਸ਼ਨ ਫੋਰਕੌਸਟਿੰਗ ਐਂਡ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਕਾਉਂਸਿਲ  -  ਟੀਆਈਐੱਫਏਸੀ )  ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀ ਸੰਸਥਾਨ  ( ਆਈਆਈਟੀ  ਮਦਰਾਸ - ਪਰਾਵਰਤਕ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨੌਲੋਜੀਜ਼ ਅਤੇ ਸੀਡੀਏਸੀ - ਸੀਡੈਕ  ਮੋਹਾਲੀ  ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਟੈਲੀ - ਨਿਦਾਨ  ( ਪਾਇਲਟ ਟੈਲੀ - ਡਾਇਗਨੋਸਟਿਕਸ )  ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ।  ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਲਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਿਕ ਸਿਹਤ ਰਿਕਾਰਡ  ( ਈਐੱਚਆਰ )  ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰੇਗਾ । 

ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਇੱਕ ਮਾਪਣ ਯੋਗ  ( ਸਕੇਲੇਬਲ )   ਪਾਇਲਟ ਪਲੱਗ ਅਤੇ ਪਲੇਅ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ  ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਸਤੀ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾਪੂਰਣ ਚਿਕਿਤਸਾ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ  ਹੈ ।  ਇਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣ ਯੋਗ  ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਿਲਾਵਾਂ/ਬਾਲ –ਰੋਗੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ  ,  ਈ - ਸੰਜੀਵਨੀ ਕਲਾਉਡ  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਸਿਹਤ ਡੇਟਾ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਡਾਕਟਰਾਂ  ਦੇ ਇੱਕ ਪੂਲ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ,  ਅਤੇ ਸਮਵਰਤੀ ਰੂਪ ਨਾਲ ਈਐੱਚਆਰ  ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਾਰਜ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ :  ਈਸੀਜੀ ,  ਹਾਰਟ ਬੀਟ ,  ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ,  ਲਿਪਿਡ ਪ੍ਰੋਫਾਇਲ ,  ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ ਅਤੇ ਭਰੂਣ ਡੋਪਲਰ

ਇਹ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਖੇਤਰ ਊਧਮਪੁਰ - ਕਠੁਆ - ਡੋਡਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਐੱਮਪੀ - ਐੱਲਏਡੀ ਫੰਡ ਤੋਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਸਪਤਾਲ ਉਧਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਟੈਲੀ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਸਹੂਲਤ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । 

ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ  ਨੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ  ਦੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਉੱਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖ਼ਰਚ ਵਿੱਚ 137%  ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ,  ਜੋ ਕਿ ਉਦਯੋਗ  ਦੇ ਸਕਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ   ( ਜੀਡੀਪੀ )    ਦੇ 2.5% - 3%  ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ  ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਹਨ ।  ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਿੱਤ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ 2.23 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰੇਗਾ ,  ਜਿਸ ਵਿੱਚ 35,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕੋਵਿਡ - 19  ਦੇ ਟੀਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਹੋਣਗੇ । 

ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਦੀ  ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਈ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ  ( ਪੀਐੱਮ )  ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਸਿਹਤ ਢਾਂਚਾ  ( ਹੈਲਥ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ )  ਮਿਸ਼ਨ ,  ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਜਨ ਆਰੋਗਯ ਯੋਜਨਾ ,  ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ,  ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨਔਸ਼ਧੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ  ( ਪੀਐੱਮਬੀਜੇਪੀ )  ਅਤੇ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਡਿਜੀਟਲ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਸਤੀ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ।

<><><><><>

ਐੱਸਐੱਨਸੀ/ਆਰਆਰ