నీతి ఆయోగ్ సభ్యుడు (ఆరోగ్యం), డాక్టర్ వినోద్ కుమార్ పాల్, కేంద్ర ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ కార్యదర్శి శ్రీ రాజేష్ భూషణ్, జనాభా, పునరుత్పత్తి మరియు శిశు ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమం, పోషకాహారం, ఇతర ముఖ్య సూచికల ఫ్యాక్ట్‌షీట్‌లను విడుదల చేశారు. 2019-21 జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సర్వే (ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5) భారతదేశం, 14 రాష్ట్రాలు/యుటిలు (ఫేజ్-II కింద కలిపివేసినవి) కు సంబంధించి ఫలితాలు ఇవి. 

ఫేజ్-IIలో సర్వే చేసిన రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు అరుణాచల్ ప్రదేశ్, చండీగఢ్, ఛత్తీస్‌గఢ్, హర్యానా, జార్ఖండ్, మధ్యప్రదేశ్, ఎన్సిటి ఢిల్లీ, ఒడిశా, పుదుచ్చేరి, పంజాబ్, రాజస్థాన్, తమిళనాడు, ఉత్తరప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్. ఫేజ్-Iలో సర్వే జరిగినవి 22 రాష్ట్రాలు, యుటిలకు సంబంధించి  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 ఫలితాలు 2020, డిసెంబర్ లో విడుదల అయ్యాయి.  

ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 వరుస రౌండ్‌ల సర్వే ప్రధాన లక్ష్యం ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమం, ఇతర సమస్యలకు సంబంధించి విశ్వసనీయమైన, పోల్చదగిన డేటాను అందించడం. ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 సర్వే పని దేశంలోని 707 జిల్లాల (మార్చి, 2017 నాటికి) నుండి దాదాపు 6.1 లక్షల నమూనా గృహాలలో నిర్వహించారు; 7,24,115 మంది మహిళలు మరియు 1,01,839 మంది పురుషులు జిల్లా స్థాయి వరకు అంచనాలను అందించారు.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 అన్ని ఫలితాలు మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్‌సైట్ (www.mohfw.gov.in)లో పబ్లిక్ డొమైన్‌లో అందుబాటులో ఉన్నాయి.

విడుదలైన ఆల్-ఇండియా మరియు స్టేట్/యుటి స్థాయి ఫ్యాక్ట్‌షీట్‌లో 131 కీలక సూచికల సమాచారం ఉంది. ఇది దేశంలో సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల (ఎస్డిజిలు) పురోగతిని ట్రాక్ చేయడంలో సహాయపడే ముఖ్యమైన సూచికలపై సమాచారాన్ని అందిస్తుంది.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-4 (2015-16) అంచనాలు పెద్ద సంఖ్యలో ఎస్డిజి సూచికల కోసం బేస్‌లైన్ విలువలుగా ఉపయోగించారు.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 అనేక సూచికలు కాలక్రమేణా సాధ్యమైన పోలికలను చేయడానికి 2015-16లో అమలు చేయబడిన  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్- 4ని పోలి ఉంటాయి. అయితే,  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5లో డెత్ రిజిస్ట్రేషన్, ప్రీ-స్కూల్ ఎడ్యుకేషన్, చైల్డ్ ఇమ్యునైజేషన్ విస్తరించిన డొమైన్‌లు, పిల్లలకు సూక్ష్మ పోషకాల భాగాలు, ఋతు పరిశుభ్రత, ఆల్కహాల్ మరియు పొగాకు వాడకం, నాన్-కమ్యూనికేబుల్ అదనపు భాగాలు వంటి కొన్ని కొత్త ఫోకల్ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. వ్యాధులు (ఎన్సిడీలు), 15 ఏళ్లు మరియు అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న వారందరికీ రక్తపోటు, మధుమేహాన్ని అంచనా వేసే విస్తరించిన వయస్సు పరిధి, ఇది ఇప్పటికే ఉన్న ప్రోగ్రామ్‌లను బలోపేతం చేయడానికి మరియు విధాన జోక్యానికి కొత్త వ్యూహాలను రూపొందించడానికి అవసరమైన ఇన్‌పుట్‌ను ఇస్తుంది.

దేశం, ఫేజ్-II రాష్ట్రాలు/యుటి లు ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్ -5 ఫాక్ట్ షీట్‌ల నుండి కీలక ఫలితాలు వెలువడ్డాయి. 

• మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేట్లు (టిఎఫ్ఆర్), జాతీయ స్థాయిలో ప్రతి స్త్రీకి సగటు పిల్లల సంఖ్య 2.2 నుండి 2.0కి మరింత క్షీణించింది. అన్ని 14 రాష్ట్రాలు/యుటి లు చండీగఢ్‌లో 1.4 నుండి ఉత్తరప్రదేశ్‌లో 2.4 వరకు ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్, రాజస్థాన్, జార్ఖండ్ మరియు ఉత్తరప్రదేశ్ మినహా అన్ని ఫేజ్-II రాష్ట్రాలు సంతానోత్పత్తి స్థాయిని (2.1) భర్తీ చేశాయి.

• కుటుంబ నియంత్రణ అసంపూర్తి అవసరాలు అఖిల భారత స్థాయిలో, ఫేజ్-II రాష్ట్రాలు/యూటీలలో 13 శాతం నుండి 9 శాతానికి గణనీయంగా క్షీణించాయి. జార్ఖండ్ (12%), అరుణాచల్ ప్రదేశ్ (13%), ఉత్తరప్రదేశ్ (13%) మినహా అన్ని రాష్ట్రాలలో గతంలో ఒక ప్రధాన సమస్యగా మిగిలిపోయిన అంతరాల అవసరం 10 శాతం కంటే తక్కువగా ఉంది. 

శ్రీ వికాష్ షీల్, అదనపు కార్యదర్శి, మిషన్ డైరెక్టర్, ఎన్హెచ్ఎమ్, డాక్టర్ ధర్మేంద్ర సింగ్ గంగ్వార్, అదనపు కార్యదర్శి, ఆర్థిక సలహాదారు, శ్రీమతి ఆర్తి అహుజా, అదనపు కార్యదర్శి (ఆరోగ్యం), డాక్టర్ మనోహర్ అగ్నాని, అదనపు కార్యదర్శి (ఆరోగ్యం), శ్రీమతి సంధ్యా కృష్ణమూర్తి , డైరెక్టర్ జనరల్ (స్టాటిస్టిక్స్), ముంబయిలోని ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పాపులేషన్ స్టడీస్ డైరెక్టర్ ప్రొఫెసర్ కెపి జేమ్స్ మరియు మంత్రిత్వ శాఖలోని ఇతర సీనియర్ అధికారులు, ఈ సమావేశంలో ప్రొఫెసర్ డా. అశోక్ డియోరారీ, హెచ్‌ఓడి, పీడియాట్రిక్స్, ఎయిమ్స్ న్యూ ఢిల్లీ, యుఎస్ఎయిడ్  వంటి అభివృద్ధి భాగస్వాముల ప్రతినిధులు పాల్గొన్నారు. 

****