ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਹੋਰ ਜਲਗਾਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮਸਰ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵੱਲੋਂ ਰਾਮਸਰ ਥਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਵਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਥੋਲ ਅਤੇ ਵਧਾਵਨ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਅਤੇ ਭਿੰਦਾਵਾਸ ਹਨ। ਇੱਕ ਟਵੀਟ ਸੁਨੇਹੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ, ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਜਲਗਾਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। 

https://twitter.com/byadavbjp/status/1426232561341108225?s=20

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਮਸਰ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 46 ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਰਫੇਸ ਖੇਤਰ ਹੁਣ 1,083,322 ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਾਮਸਰ ਥਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਗੁਜਰਾਤ ਨੂੰ ਨਲਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ,  ਜੋ  2012 ਵਿੱਚ ਐਲਾਨੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਾਮਸਰ ਲਿਸਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ "ਜਲਗਾਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੈਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰੱਖਾਅ ਹੈ ਜੋ ਗਲੋਬਲ ਬਾਇਓਲੋਜੀਕਲ ਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਰਾਹੀਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।"

ਜਲਗਾਹਾਂ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ, ਫਾਈਬਰ, ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੀਚਾਰਜ,  ਜਲ ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਹੜ੍ਹ ਕੰਟਰੋਲ, ਜਮੀਨ ਦੇ ਖੋਰੇ  ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਆਦਿ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਪਲਾਈ ਜਲਗਾਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੋਖਣ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੀਚਾਰਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।  

ਭਿੰਦਾਵਾਸ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਸੈੰਕਚਰੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵੈਟਲੈਂਡ ਮਨੁੱਖ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜਲਗਾਹ ਹੈ। 250 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਪੂਰਾ ਸਾਲ ਜਲਗਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਰਾਮ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵਜੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਥਾਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਈਆਂ ਦਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਏ ਮਿਸਰ ਦੇ ਵਲਚਰ, ਸਟੈਪੀ ਈਗਲ, ਪਲਾਸ ਦੀ ਮੱਛੀ ਈਗਲ ਅਤੇ ਬਲੈਕ-ਬੈਲੀਡ ਟੇਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 

ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ 220 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਪੰਛੀ, ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਵਾਟਰਬਰਡਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜਕ ਲੈਪਵਿੰਗ, ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਏ ਮਿਸਰ ਦੇ  ਵਲਚਰ,  ਸੇਕਰ ਫਾਲਕਨ, ਪਲਾਸ ਦੀ ਫਿਸ਼ ਈਗਲ ਅਤੇ ਬਲੈਕ-ਬੈਲੀਡ ਟੇਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ I

ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਥੋਲ ਝੀਲ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਸੈਂਟਰਲ ਏਸ਼ੀਅਨ ਫਲਾਈਵੇਅ 'ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 320 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਲਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੈਟਲੈਂਡ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਤਰੇ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਜਾਂ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਵਾਲੀ ਵ੍ਹਾਈਟ-ਰੰਪਡ ਵਲਚਰ ਅਤੇ ਸੋਸੀਏਬਲ ਲੈਪਵਿੰਗ, ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਾਰਸ ਕ੍ਰੇਨ, ਕਾਮਨ ਪੋਚਾਰਡ ਅਤੇ ਘੱਟ ਵ੍ਹਾਈਟ-ਫਰੰਟਡ ਹੰਸ। 

ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਵਧਵਾਨਾ ਜਲਗਾਹ ਇਸ ਦੇ ਪੰਛੀ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੌਸਮੀ ਅਰਥਾਤ ਪਰਵਾਸੀ ਜਲ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੈਦਾਨ  ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਤਰਾਂ ਤੇ ਪਰਵਾਸ ਲਈ ਉਡਾਣ ਭਰਦੀਆਂ  ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਖਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸ ਦੀ ਮੱਛੀ-ਈਗਲ, ਆਮ ਪੋਚਾਰਡ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਖਤਰੇ ਵਾਲੀ ਡਲਮੇਟੀਅਨ ਪੇਲੀਕਨ, ਸਲੇਟੀ ਸਿਰ ਵਾਲੀ ਮੱਛੀ-ਈਗਲ ਅਤੇ ਫੇਰੂਗੀਨਸ ਬੱਤਖ। 

ਵਾਤਾਵਰਣ, ਵਣ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰਾਲਾ ਰਾਜ ਵੈਟਲੈਂਡ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀਮਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਯਕੀਨੀ ਹੋ ਸਕੇ। 

----------------------------------

ਵੀ ਆਰ ਆਰ ਕੇ/ਜੀ ਕੇ