ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ ਸਥਿਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ( ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ) ਦੀ 28ਵੀਂ ਖੇਤਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ ਦੀ ਸਫਲ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਪਿੰਡ-ਗਰੀਬ-ਕਿਸਾਨ-ਕਿਸਾਨੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਪਹਿਲ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆ ਹਨ । ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਫੰਡ ਸਮੇਤ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕੁਲ ਡੇਢ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇ ਪੈਕੇਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਮੰਤਰਾਲਾ ’ਚ ਇਸਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਬੈਠਕਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 6,850 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਖਰਚ ਤੋਂ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਨਵੇਂ ਐਫ.ਪੀ.ਓ. ਦੇ ਗਠਨ ਦੀ ਸਕੀਮ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੁਧਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਜਿਵੇਂ ਠੋਸ ਕਦਮ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੇ । 86 ਫ਼ੀਸਦੀ ਛੋਟੇ-ਮੀਡੀਅਮ ਕਿਸਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣਗੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੀ ਤਾਕਤ ਵਧੇਗੀ । 

 
ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਸੰਕਟਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ,  ਸੂਚਨਾ-ਸੰਚਾਰ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਲੋਂ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਧਨ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵੀ ਸਾਡੇ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਪੂਰੇ ਜਜ਼ਬੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਬੰਧ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 723 ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ., ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਆਰ. ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ, ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਟਾਰੀ , ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮ. ਪ੍ਰ. ਅਤੇ ਛਗ ਵਿੱਚ 81 ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਹਨ । 81 ਵਿੱਚੋਂ 28 ਛਗ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 7 ਨਕਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਤਮਾਮ ਚੁਨੌਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਵਧੀਆਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਵਧਾਈ-ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦੁੱਗਣੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਵਿੰਗ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਜ਼਼ਿਲਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੱਕ ਬਖੂਬੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤਕਨੀਕੀ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । 

ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਕੁੱਲ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਨਾਲ ਦਲਹਨ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ ਤੋਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਰਾਹੀਂ ਕਲਸਟਰ ਅਗਲੀ ਕਤਾਰ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਸੀਡ ਹੱਬ ਵਲੋਂ ਦਲਹਨ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੋਇਆਬੀਨ ਫਸਲ ਦੇ 60 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰੀਬ 35 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੇ ਉੱਚੀ ਕਿਆਰੀ ( ਰੇਜਡ ਬੇਡ) ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਲੋਂ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ 25 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮੰਗ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਉੱਨਤ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਸਕਰਣ, ਪਾਣੀ ਸਟੋਰੇਜ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਸਿੰਚਾਈ ਵਰਗੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਇਕਾਈਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸਾਰੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੇਤੀ-ਕਿਸਾਨੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਦਾ ਸਿਹਤ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਵਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਦਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡ ਵੰਡਣ ਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਪਾਲਣ ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਪੋਸ਼ਕ ਅਨਸਰਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਦੀ ਸਲਾਹ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨਾਂ  ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਟਾਰੀ, ਜਬਲਪੁਰ ਵਲੋਂ ਨਵੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ- ਆਰਿਆ ਮ. ਪ੍ਰ.-ਛਗ ਦੇ 12 ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਸੰਸਕਰਣ, ਮਸ਼ਰੂਮ ਅਤੇ ਲਾਖ ਉਤਪਾਦਨ, ਨਰਸਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਆਦਿ ਵਿੱਚ 700 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯੁਵਾਵਾਂ ਨੇ ਉੱਦਮ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਟਾਰੀ, ਜਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਫਾਰਮਰ ਫਰਸਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿੰਨ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ-ਮੇਰਾ ਗੌਰਵ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਮ.ਪ੍ਰ.-ਛਗ ਦੇ 5 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ 5 ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਲਹਨੀ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਵਾਧੇ ਹੇਤੁ 15 ਜਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਡ ਹਬ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  

ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਾਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਜਰਿਏ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਵੇਦਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ, ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਲੋਂ  ਆਦਿਵਾਸੀ ਬਹੁਲਤਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ, ਵਾਟਿਕਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਰੋਜਗਾਰਮੁਖੀ ਖੇਤਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਜੋੜ ਕਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਦੇ ਫਰਜ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ । ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਚਲਦੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲਿਟਰੇਸੀ, ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਆਰਟਿਫਿਸ਼ਿਅਲ ਇੰਟੇਲੀਜੇਂਸ,  ਮੈਕੇਨਾਇਜੇਸ਼ਨ ਲਰਨਿੰਗ ਅੱਜ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਦੀਆਂ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਵਲੋਂ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਖੇਤੀ ’ਤੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਖਲਾਈ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।  

ਇਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਤੋਮਰ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਵਿਮੋਚਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ. ਗੋਵਿੰਦ ਨਗਰ , ਹੋਸ਼ੰਗਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਸੋਇਆਬੀਨ ਬੀਜ ਹਬ ਭੰਡਾਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ।  
 

******************

ਏਪੀਐਸ/ਜੇਕੇ