ਸਕੱਤਰ,  ਵਸਤਰ ਮੰਤਰਾਲਾ  ਸ਼੍ਰੀ ਯੂ. ਪੀ. ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਗਸਤ,  2020 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ  ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮਨ ਦੀ ਬਾਤ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੁਣ ਤੱਕ  ਦੇ ਪਹਿਲੇ ‘ਇੰਡੀਆ ਟਾਏ ਫੇਅਰ- 2021’ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ,  ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਖਿਡੌਣਾ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਮਿਲੇਗਾ।  ਅੱਜ,  ਇੰਡੀਆ ਟਾਏ ਫੇਅਰ - 2021  ਦੇ ਦੌਰਾਨ ‘ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਖਿਡੌਣਾ ਕਲਸਟਰਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਉੱਧਮੀਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ  ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 24 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।  

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਪਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਮੋਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਪੀਆਈਆਈਟੀ)  ਦੁਆਰਾ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ,  ਜੋ ਵਸਤਰ ,  ਐੱਮਐੱਸਐੱਮਈ,  ਆਈਐੱਡਬੀ,  ਸਿੱਖਿਆ ਸਹਿਤ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆ,  ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲਾ  ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਡੀਪੀਆਈਆਈਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਲੋਂ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੁਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੇਂ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਿਡੌਣਾ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ  ਦੇ ਸਮਾਧਾਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਤਬਕਿਆਂ ਵਲੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵੀਨ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ  ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਟਾਇਕਾਥਨ -  2021 ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ।

ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦ ਇੰਡੀਆ ਟਾਏ ਫੇਅਰ 2021 ਉਦਯੋਗ  ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ  ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੱਰਥਾਵਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਟਿਕਾਊ ਸਬੰਧ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਉਦਯੋਗ  ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿਤਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਦੀ ਮੰਗ  ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ  ਦੇ ਨਾਲ ਖਿਡੌਣੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ  ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਟਾਏ ਕਲਸਟਰਸ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ,  ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ।  

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮੇਲੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਮਾਣ ,  ਡਿਜਾਇਨ,   ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਵਿੱਚ ਨਵਾਚਾਰ ,  ਮਸ਼ੀਨਰੀ  ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਵਿਪਣਨ ਆਦਿ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,  ਜੋ ਭਾਵੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ /  ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਮੀਦ ਜਤਾਈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ   ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ‘ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਖਿਡੌਣਾ ਕਲਸਟਰਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਉੱਧਮੀਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਖਿਡੌਣਾ ਸ਼ਿਲਪ ,  ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਭਾਰਤੀ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਬਦਲਾਅ ਦੇਣ  ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ,  ਨਿਰਮਾਣ ਚੁਨੌਤੀਆਂ,  ਪਾਰਪੰਰਿਕ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਲਈ ਵਿਪਣਨ ਅਤੇ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਸਮਾਧਾਨ ਅਤੇ ਨੀਤੀਗਤ ਹਸਤਖੇਪ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

‘ਭਾਰਤ ਵਲੋਂ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵਧਾਉਣ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ,  ਸਕੱਤਰ ,  ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲਾ  ਡਾ.  ਅਨੂਪ ਵਾਧਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੀਆਈਟੀਐੱਫ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਭਾਰਤੀ ਖਿਡੌਣਾ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਸਪਰਧੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ,  ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ,  ਵਿਤਰਕਾਂ ,  ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ,  ਉਦਯੋਗ ਮਾਹਿਰਾਂ ,  ਐੱਮਐੱਸਐੱਮਈ,  ਕਾਰੀਗਰਾਂ ,  ਸਟਾਰਟਅਪਸ ,  ਬੱਚਿਆਂ ,  ਅਭਿਭਾਵਕਾਂ ਅਤੇ ਸਿਖਿਅਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਕਿਹਾ ਕਿ ਖਿਡੌਣਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਲੋਂ ਨਿਰਯਾਤ ਦੀਆਂ ਕਾਫੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ ।  ਸਾਡੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ  ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਸੰਭਾਵਿਕ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲ ਮਾਹੌਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।  ਡਾ .  ਵਾਧਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਵਾ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਤਰੀਕੇ  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਖਿਡੌਣਾ ਕਲਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਯੰਤਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਸਟਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖਿਡੌਣਾ ਆਧਾਰਿਤ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ, ਸਥਾਨਕ ਖਿਡੌਣਾ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਲਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ।

ਸਕੱਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਆਯਾਤ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆ ਅਨੁਚਿਤ ਪ੍ਰਤੀਸਪਰਧਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ, ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਮੌਕੇ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗੀ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਦਯੋਗ ਵਲੋਂ ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸੁਗਮਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਅਨੁਰੋਧ ਕੀਤਾ,  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਮਾਧਾਨ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ  ਦੇ ਅੰਦਰ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਣਜ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿਵਾਉਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ।  ਭਾਰਤ ਨੂੰ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵਧਾਉਣ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਰਯਾਤ ਥਾਂ ਬਣਾਉਣ  ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਲੋਂ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ   ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇਣ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ।

ਦ ਇੰਡੀਆ ਟਾਏ ਫੇਅਰ 2021  ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਉਦਯੋਗ ,  ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 35 ਪ੍ਰਤਿਠਿਸ਼ਤ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ।  ਇੱਥੇ ਸੱਤ ਪੈਨਲ ਚਰਚਾਵਾਂ,  ਵੈਬਿਨਾਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।  ‘ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦ ਨਵਾਚਾਰ ਅਤੇ ਡਿਜਾਇਨ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਪੈਨਲ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਿਡੌਣੇ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਡਿਜਾਇਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ।  ‘ਭਾਰਤੀ ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਆਪੂਰਤੀ  ਦੇ ਮੌਕੇ,  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡ ਉਦਯੋਗ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ’ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰਾਜਾਂ -  ਗੁਜਰਾਤ, ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮਰੱਥਾ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।  ‘ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਹੱਤਵ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰਕ ਉਦਯੋਗ  ਦੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਖਿਡੌਣਾ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਅਹਮਿਅਤ ਹੈ ।  ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ  ‘ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

‘ਖਿਡੌਣੇ ਅਤੇ ਅਭਿਭਾਵਕ :  ਘਰ ‘ਤੇ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਨਵੀਨ ਜੁੜਾਵ’ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਸੇਫ ਨੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਅਭਿਭਾਵਕਾਂ  ਦੇ ਜੁੜਾਵ ਅਤੇ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ   ਦੇ ਉਪਯੋਗ  ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।  ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਅਭਿਭਾਵਕਾਂ  ਦੇ ਜੁੜਾਅ  ਦੇ ਮਹੱਤਵ ,   ਖਿਡੌਣਿਆਂ   ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਅਨੁਭਵਾਂ ਅਤੇ ਪੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਾਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਿਹਾ।  ‘ ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ‘ਤੇ ਡਿਜਾਇਨ ਟਾਉਨ ਹਾਲ’ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਵੈਬਿਨਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਮੁੱਢਲੀ,  ਮਿਡਲ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ  ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ  ਦੇ ਭਾਗ  ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਧਨ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ  ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

3 ਦਿਨ  ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਣਸੀ ਲੱਕੜੀ  ਦੇ  ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਕਲਸਟਰ,  ਕੋੱਪਲ ਕਿਨਹਾਲ ਖਿਡੌਣਾ ਕਲਸਟਰ ਅਤੇ ਅਸ਼ਿਰਕੰਦੀ ਕਲਸਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸ਼ਿਲਪ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ।  ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਖਿਡੌਣਾ ਨਿਰਮਾਣ ਇਕਾਈ ਸੇਂਟੀ ਟਾਇਜ  ਦੀ ਵਰਚੁਅਲ ਸੈਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੋਈ ਸੀ।

********

ਬੀਵਾਈ/ਟੀਐੱਫਕੇ