ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ 'ਵੋਕਲ ਫਾਰ ਲੋਕਲ' ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ "ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ" ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੋਡਲ ਏਜੰਸੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਟ੍ਰਾਇਫੈੱਡ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਜਾਂ ਜੀਆਈ ਟੈਗਿੰਗ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। 

ਟ੍ਰਾਇਫੈੱਡ, ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਪਾਰ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਪੀਆਈਆਈਟੀ), ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰਾਲਾ; ਇੰਡੀਆ ਪੋਸਟਸ; ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫਤਰ ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦਾ ਜਿੰਮਾ ਉਠਾਏਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਂਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਕਬਾਇਲੀ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਆਦੀਵਾਸੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ, ਜੋ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗੀਕਰਣ ਕਾਰਨ ਗੁੰਮ ਜਾਣ ਦੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। 

ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਕੇ, ਟ੍ਰਾਇਫੈੱਡ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 8 ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਜੀਆਈ ਦੇ ਖਾਸ ਟ੍ਰਾਈਬ ਇੰਡੀਆ ਸਟੋਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ 8 ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਸਾਰਨਾਥ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼), ਹੰਪੀ(ਕਰਨਾਟਕ), ਗੋਲਕੋਂਡਾ ਕਿਲ੍ਹਾ(ਤੇਲੰਗਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਦੀ ਲੈਬ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਕਾਰੀਗਰ ਆਪਣੀਆਂ ਅਮੀਰ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਗੇ। ਆਂਧਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੋਚੈਂਪਲੀ, ਇਸ ਦੇ ਵਧੀਆ ਇਕਾਟ ਫੈਬਰਿਕ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਹੱਬ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੰਮ ਫਿਲਹਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਲਾਈਵ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਆਦੀ ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਤਿਉਹਾਰ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ। ਹੁਣ ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮੀ ਆਫ਼ ਐਡਮਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ (ਐਲਬੀਐਸਐਨਏ), ਮੁਸੂਰੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਜੀਆਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਦੀ ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਹੈ। 

ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਪਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਪੀਆਈਆਈਟੀ), ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ 370 ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਕੀਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 50 ਦਾ ਇੱਕ ਕਬੀਲਾ ਮੂਲ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਟ੍ਰਾਈਬਜ਼ ਇੰਡੀਆ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਜ਼ਰੀਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ 370 ਜੀਆਈ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰੇਗੀ। ਜੀਆਈ ਦੇ ਅਧੀਨ 50 ਦੇਸੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਲਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਇਫੈੱਡ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਆਉਟਲੈਟਾਂ ਦੇ ਨੈਟਵਰਕ ਅਤੇ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਅਗਲੇਰੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਲਈ 50 ਹੋਰ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 

ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਏਗਾ। ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ 6 ਜੀਆਈ ਆਈਟਮਾਂ 'ਤੇ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਫਿਲੈਟਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਵਨ ਧਨ ਵਿਕਾਸ ਕੇਂਦਰਾਂ ਤੋਂ ਇੰਡੀਆ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਲਾਖ ਅਤੇ ਗੂੰਦ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। 

ਕਬੀਲੇ ਸਾਡੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 8% ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਣਦੇ ਹਨ ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਵੱਈਆ ਜੋ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਇਹ ਗਲਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੱਚਾਈ ਤਾਂ ਹੋਰ ਹੈ - ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਸਰਲਤਾ ਨਾਲ ਦਰਸਾਈ ਗਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਹੈ। ਦਸਤਕਾਰੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬੁਣੇ ਸੂਤੀ, ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਫੈਬਰਿਕ, ਉੱਨ, ਧਾਤ ਦੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ, ਟੇਰਾਕੋਟਾ, ਮਣਕਿਆਂ ਦਾ ਕੰਮ, ਸਭ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। 

ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਕੋਈ ਉਤਪਾਦ, ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਉਪਜ, ਕੁਦਰਤੀ ਉਤਪਾਦ ਜਾਂ ਨਿਰਮਿਤ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਲੱਖਣ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਤਾ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਨੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ (ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ), 1999 ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਜੋ 15 ਸਤੰਬਰ, 2003 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। 

ਇਸ ਲਈ ਟ੍ਰਾਈਫੈੱਡ, ਕਬਾਇਲੀ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਨੋਡਲ ਏਜੰਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਸ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਨੂੰ ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਉੱਦਮਾਂ ਨਾਲ "ਵੋਕਲ ਫ਼ਾਰ ਲੋਕਲ, ਬਾਏ ਟ੍ਰਾਈਬਲ" ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਆਮਦਨ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਚਮੁੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਵੇਗਾ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਈਫਡ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਣਗੀਆਂ। 

ਟ੍ਰਾਇਫੈੱਡ ਦੀ ਟੀਮ ਨਵੇਂ ਸਾਲ 2021 ਲਈ ਸਭ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁੱਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। 

*****

ਐਨਬੀ / ਐਸਕੇ / ਜੇਕੇ /