ਆਈਆਈਐਸਐਫ -2020

‘ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਮੀਡੀਆ ਕਨਕਲੇਵ’ ਭਾਰਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਉਤਸਵ 2020 ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮਾਗਮ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਮੇਲਨ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਝਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ ਸੀ। ਐਸ ਅਤੇ ਟੀ ਮੀਡੀਆ ਕਨਕਲੇਵ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਬੁਲਾਰਿਆਂ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਮੀਡੀਆ ਕਨਕਲੇਵ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਹਰਸ਼ ਵਰਧਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਇਹ ਸਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਧਨ ਪੱਖੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਯੁੱਗ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਸੰਮੇਲਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ 'ਇਨਫੋਡੈਮਿਕ' ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਸ਼ੀ ਐਸ ਵੈਮਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਿਡੀਓਜ਼ ਇੱਕ ਰੋਮਾਂਚਕ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ। ਸ਼ਨੀ-ਬੁੱਧ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਮਹਾਂ ਮੇਲ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਿਆਂ, ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਮਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਉੱਤੇ ਇਸ ਪੁਲਾੜੀ ਪਲ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੂੰ ਦਸ ਲੱਖ ਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁਲਾੜੀ ਘਟਨਾ 'ਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਧਿਆਨ ਨੇ ਇਸ ਖਾਸ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਆਮ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਉਤਸੁਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ।

ਕੁਸ਼ਾ ਭਾਊ ਠਾਕਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਅਵਾਮ ਜਨਸੰਚਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੇ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ਅਤੇ ਗੈਸਟ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਪ੍ਰੋ: ਬਲਦੇਓ ਭਾਈ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਕਮਿਊਨੀਕੇਟਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ।

ਇਸ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨ ਰਸਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਕਵਰ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨ ਮੀਡੀਆ ਵਰਚੁਅਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਵਿਗਿਆਨੀ-ਜੀ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਐਸ ਐਂਡ ਟੀ ਮੀਡੀਆ ਕਨਕਲੇਵ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਡਾ. ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਪਤੈਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕਵਰੇਜ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੈਂਡ ਤੋਂ ਲੈਬ  ਤੱਕ ਸੰਚਾਰ ਓਨਾ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਲੈਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੈਂਡ ਤੱਕ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।

"ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਖ਼ਬਰ: ਅਤੀਤ, ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ" ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਪੈਨਲ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਕਿ ਖ਼ਾਸਕਰ ਕੋਵਿਡ -19 ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਪ੍ਰੋ: ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਮੱਖਣਲਾਲ ਚਤੁਰਵੇਦੀ ਕੌਮੀ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਪ ਕੁਲਪਤੀ ਡਾ. ਪ੍ਰੋ.ਕੇ ਜੀ ਸੁਰੇਸ਼ ਦਰਮਿਆਨ ਸੁਤੰਤਰ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ।"ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ" ਸਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕਰਦਿਆਂ ਉੱਘੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਉੱਘੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਾਉਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। 

ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰ ਮੀਟ ਅਤੇ ਐਕਸਪੋ

ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰ ਮੀਟ ਅਤੇ ਐਕਸਪੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਨੌਜਵਾਨ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਐਸ ਐਂਡ ਟੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਭਖਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸੀਐਸਆਈਆਰ-ਏਐਮਪੀਆਰਆਈ, ਭੋਪਾਲ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਯੋਜਨ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। 

ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਉਪ ਕੁਲਪਤੀ ਡਾ. ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਐਨਆਈਏਐਸ, ਬੰਗਲੁਰੂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸ਼ਾਰਦਾ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।

ਸੀਐਸਆਈਆਰ-ਏਐਮਪੀਆਰਆਈ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਏ ਕੇ ਸ੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਈਆਈਐਸਐਫ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉਤਸਵ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ।

ਇਹ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਈਵੈਂਟ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪੱਧਰੀ ਵਰਚੁਅਲ ਮੀਟ ਅਤੇ ਐਕਸਪੋ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਉਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਨੀਤੀਗਤ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਦਸਤਕਾਰੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਆਦਿ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਗਰੀਆ, ਭਰੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਕਸਪੋ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜਾ, ਧਾਗਾ ਅਤੇ ਰੱਸੀ ਵੱਟਣ, ਦਸਤਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਲਾਈਵ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਰੀਗਰਾਂ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਉੱਦਮੀਆਂ, ਕੁਟੀਰ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ, ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। 

*****

ਐਨ ਬੀ / ਕੇਜੀਐਸ / (ਇਨਪੁਟਸ: ਸੀਐਸਆਈਆਰ-ਨਿਸਟੈਡ)