पत्र सूचना कार्यालय

ಪೀಠಿಕೆ

ಭಾರತವು ತನ್ನ ಇಂಧನ ಭೂದೃಶ್ಯದ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ದೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸುಧಾರಿತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕ ಪರಮಾಣು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯತ್ತ ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಹೊಸ ಶಾಸಕಾಂಗ ಹಂತವು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. ಭಾರತದ ರೂಪಾಂತರಕ್ಕಾಗಿ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ಸುಸ್ಥಿರ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (ಶಾಂತಿ - SHANTI) ವಿಧೇಯಕ, 2025, ಪರಮಾಣು ವಲಯವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಆಧುನೀಕರಿಸುವ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪರಮಾಣು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಸಮಗ್ರ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತರುತ್ತದೆ, ಹೆಚ್ಚು ಸುಗಮ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ವಿಧೇಯಕವು ಮುಂದಾಲೋಚನೆಯ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಇಂಧನ ಪಥವನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಅದರ ಪಾತ್ರದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಶಾಸನವಾಗಿ, ಇದು ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಇಂಧನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ದೇಶದ ವಿಶಾಲ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಕಾನೂನುಗಳ ವಿಕಸನ

ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ಪಯಣವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಜೊತೆಗೆ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ಶಾಂತಿಯುತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದ ಸರಣಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಶಾಸನಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತವು ಪರಮಾಣು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

Ø ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಕಾಯ್ದೆ, 1962, ಹಿಂದಿನ 1948 ರ ಕಾನೂನನ್ನು ಬದಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿತು. ಇದು ಶಾಂತಿಯುತ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು, ಪರಮಾಣು ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು.

Ø 1962ರ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಕಾಯ್ದೆಗೆ 1986, 1987 ಮತ್ತು 2015ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳು ಈ ವಲಯವನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಆಚೆಗೂ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದವು, ಸರ್ಕಾರಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮಗಳು ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು. ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಭಾರತದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿದವು.

Øಪರಮಾಣು ಹಾನಿಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಕಾಯ್ದೆ, 2010, ತಪ್ಪು-ರಹಿತ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು, ಪರಮಾಣು ಘಟನೆಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು. ಈ ಕಾನೂನು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು.

ವಿಧೇಯಕದ ಹಿಂದಿನ ತರ್ಕ

ಭಾರತದ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ದೇಶವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಗತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ತನ್ನ ಪರಮಾಣು ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅಡಿಪಾಯಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಿದೆ. ದಶಕಗಳಿಂದ, ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ, ಅದರ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಬಲಗೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ವಚ್ಛ ಇಂಧನ ಗುರಿಗಳು ವಿಸ್ತರಿಸಿವೆ. ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಇಂದಿನ ವಾಸ್ತವಗಳು ಮತ್ತು ನಾಳೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಆಧುನಿಕ ಹಾಗೂ ಸಮಗ್ರ ಶಾಸನದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ.

ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಗಮನಾರ್ಹ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

• ಸ್ಥಿರ ಕೊಡುಗೆ: ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯು ಒಟ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸತತವಾಗಿ ಸುಮಾರು 3% ರಷ್ಟು ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, 2024-25ರಲ್ಲಿ ಇದರ ಪಾಲು 3.1% ರಷ್ಟಿದೆ.
• ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ: ಪ್ರಸ್ತುತ ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 8.78 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ (GW) ಆಗಿದೆ.
• ಯೋಜಿತ ವಿಸ್ತರಣೆ: ಸ್ವದೇಶಿ ನಿರ್ಮಿತ 700 ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ 1000 ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ರಿಯಾಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ, 2031-32ರ ವೇಳೆಗೆ ಈ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 22.38 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗೆ ಏರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.

ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಮಿಷನ್: ಭಾರತದ ಸ್ವಚ್ಛ ಇಂಧನ ಗುರಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, 2047ರ ವೇಳೆಗೆ 100 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸರ್ಕಾರವು ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ.

ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಅಗತ್ಯವೇಕೆ? ಭಾರತದ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಇಂಧನ ಬೇಡಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ ಇಂಧನದ ಬದ್ಧತೆಗಳು ಪರಮಾಣು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಬಲವಾದ ಕಾರಣಗಳಾಗಿವೆ. ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರಗಳು (Data centres) ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಂತಹ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ದಿನದ 24 ಗಂಟೆಯೂ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಆದರೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಕಾನೂನುಗಳು ಅಂತಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ನಮ್ಯತೆ ಅಥವಾ ವೇಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. 2047ರ ವೇಳೆಗೆ 100 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಪರಮಾಣು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಮತ್ತು 2070ರ ವೇಳೆಗೆ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಮುಕ್ತ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ವ್ಯಾಪಕ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಸ್ವದೇಶಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯೊಂದಿಗೆ ನಾವೀನ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು 1962ರ ಕಾಯ್ದೆ ಮತ್ತು 2010ರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಕಾನೂನನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಪ್ರಗತಿಪರ ಶಾಸನದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಏಕೀಕೃತ ಶಾಸನವು ಭಾರತದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಇಂಧನ ಮಿಶ್ರಣದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು, ನಾವೀನ್ಯತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ಇಂಧನ-ಅಲ್ಲದ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆ, ಭದ್ರತೆ ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ, ಈ ವಿಧೇಯಕವು ಭಾರತದ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಪರಮಾಣು ಪ್ರಯಾಣದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಗತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭವಿಷ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಬಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಶಾಸನದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶಗಳು

ಭಾರತವು ಹೆಚ್ಚು ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ರಚನೆಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ಸಸ್ಟೈನಬಲ್ ಹಾರ್ನೆಸಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಎನರ್ಜಿ ಫಾರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾ ವಿಧೇಯಕ, 2025, ಆಡಳಿತ, ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು:

ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಏಕೀಕರಣ: ಈ ವಿಧೇಯಕವು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ವಲಯದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸ್ಥಾವರಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ, ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಉಪಕರಣಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ಇಂಧನದ ತಯಾರಿಕೆ (ಯುರೇನಿಯಂ-235 ರ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪುಷ್ಟೀಕರಣ ಸೇರಿದಂತೆ) ಅಥವಾ ಇತರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ವಿಲೇವಾರಿಯಂತಹ ಆಯ್ದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅವರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ವಿಕಿರಣಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಿಯಂತ್ರಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದಿಂದ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಸುರಕ್ಷತಾ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಶೇಷ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು: ಈ ವಿಧೇಯಕದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ-ಚಕ್ರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಅಥವಾ ಅದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣಶೀಲ ವಸ್ತುಗಳ ಪುಷ್ಟೀಕರಣ ಅಥವಾ ಐಸೊಟೋಪಿಕ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವಿಕೆ (ಅಧಿಸೂಚನೆಯ ಹೊರತು), ವ್ಯಯಿಸಿದ ಇಂಧನದ ಮರುಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಮರುಬಳಕೆ, ವಿಕಿರಣಶೀಲ ನ್ಯೂಕ್ಲೈಡ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಭಾರಜಲದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಗೇರಿಸುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿದ ಇತರ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಅಥವಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸೇರಿವೆ.

ಪರವಾನಗಿ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ: ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪರವಾನಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು, ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸುವುದು ಅಥವಾ ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರಚನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.

• ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ರಚನೆ: ಆಪರೇಟರ್ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದೇ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಧಿಸುವ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಶಾಂತಿ ವಿಧೇಯಕವು ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಆಪರೇಟರ್ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ವಿಧೇಯಕದ ಎರಡನೇ ಅನುಸೂಚಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಮತ್ತು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಅವು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.
• ಇಂಧನ-ಅಲ್ಲದ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ: ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆ, ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ, ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಶಾಂತಿಯುತ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಮತ್ತು ವಿಕಿರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಕ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
• ಕೆಲವು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ: ಸಂಶೋಧನೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯತೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಕೆಲಸಗಳಂತಹ ಸೀಮಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿಯಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ.
• ನಾಗರಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಚೌಕಟ್ಟು: ಪರಮಾಣು ಹಾನಿಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲಿತ ನಾಗರಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತದೆ.
• ಶಾಸನಬದ್ಧ ಸಂಸ್ಥೆ: ನಿಯಂತ್ರಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ ನಿಯಂತ್ರಕ ಮಂಡಳಿಗೆ ಔಪಚಾರಿಕ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ಸುಧಾರಿತ ಸುರಕ್ಷತೆ, ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗಳು: ಭದ್ರತೆ, ರಕ್ಷಣೆಗಳು, ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ತುರ್ತು ಸಿದ್ಧತೆ ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಸ್ವಾಧೀನ ಹಕ್ಕುಗಳು: ಪರಮಾಣು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಸ್ವಾಧೀನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ: ವಿವಾದಗಳ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು 'ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ ಪರಿಹಾರ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿ'ಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
• ಮೇಲ್ಮನವಿ ನ್ಯಾಯಾಧಿಕರಣದ ನಿಬಂಧನೆ: ವಿದ್ಯುತ್ ಕಾಯ್ದೆ 2003 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ನ್ಯಾಯಾಧಿಕರಣವು ಮೇಲ್ಮನವಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
• ಕ್ಲೈಮ್ಸ್ ಕಮಿಷನರ್ ನೇಮಕ: ಪರಮಾಣು ಹಾನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರಿಹಾರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಕ್ಲೈಮ್ಸ್ ಕಮಿಷನರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ಪರಮಾಣು ಹಾನಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಆಯೋಗ: ತೀವ್ರ ಪರಮಾಣು ಹಾನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಕಾಲಿಕ ತೀರ್ಪು ಖಚಿತಪಡಿಸಲು ಮೀಸಲಾದ ಆಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ: ವಿಧೇಯಕದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿದೆ. ಈ ವಲಯವು ಖಾಸಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿದ್ದರೂ, ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯಗಳು ಸಾರ್ವಭೌಮ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವುದನ್ನು ವಿಧೇಯಕವು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಲಯಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ: ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ ಚಕ್ರ, ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಭದ್ರತೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸರ್ಕಾರವು ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

• ನಿಯಂತ್ರಕ ಬಲವರ್ಧನೆ: ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಗಾಗಿ ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಆಡಳಿತ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ.
• ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ ರಕ್ಷಣೆ: ವಿಧೇಯಕದಲ್ಲಿನ ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ ವಲಯವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆ ಅಥವಾ ಭಾರತದ ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ.
• ಸಂಘಟಿತ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು: ವರ್ಧಿತ ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಎಲ್ಲಾ ಪರಮಾಣು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಅನುಸರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ಉಪಸಂಹಾರ: 'ಸಸ್ಟೈನಬಲ್ ಹಾರ್ನೆಸಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಎನರ್ಜಿ ಫಾರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾ ವಿಧೇಯಕ, 2025', ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಪಯಣದ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಆಧುನೀಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ, ನವೀನ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತ ಪರಮಾಣು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧೇಯಕವು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಸ್ವಚ್ಛ, ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಇಂಧನವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಭಾರತದ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ದೇಶವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಂಧನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ಈ ಶಾಸನವು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ ಇಂಧನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

References:

Parliament of India:

https://sansad.in/ls/legislation/bills

Department of Atomic Energy:

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/186/AU1638_Yolfxg.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/186/AU490_gwc1C9.pdf?source=pqals  

The Sustainable Harnessing and Advancement of Nuclear Energy for Transforming India (SHANTI) Bill, 2025

*****