पत्र सूचना कार्यालय

હાઇલાઇટ્સ

વીજળી (સુધારા) બિલ, 2025, ઝડપથી વિકસતા અર્થતંત્રની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે ભારતની વીજ વ્યવસ્થામાં પરિવર્તન લાવવા તરફ એક મુખ્ય પગલું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ભવિષ્ય માટે તૈયાર વીજ ક્ષેત્ર બનાવવાનો છે જે દરેક ગ્રાહક: ખેડૂતો, ઘરો, દુકાનો અને ઉદ્યોગોને વિશ્વસનીય, સસ્તું અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળી વીજળી પૂરી પાડે છે. આ બિલ જૂના એકાધિકાર પુરવઠા મોડેલથી પ્રદર્શન-આધારિત અભિગમ તરફ સ્થળાંતરને પ્રોત્સાહન આપે છે, જ્યાં જાહેર અને ખાનગી બંને ઉપયોગિતાઓ ગ્રાહક સેવા સુધારવા માટે વાજબી રીતે સ્પર્ધા કરે છે. તે પારદર્શિતા અને જવાબદારી સાથે હાલના વીજ નેટવર્કના કાર્યક્ષમ ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે નાગરિકોને ખર્ચવામાં આવેલા દરેક રૂપિયાનો સૌથી વધુ લાભ મળે તેની ખાતરી કરે છે.

મહત્વપૂર્ણ વાત એ છે કે, આ સુધારા ખેડૂતો અને ઓછી આવક ધરાવતા પરિવારો માટે સબસિડીવાળા ટેરિફનું સંપૂર્ણ રક્ષણ કરે છે. કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને સાથે મળીને કામ કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડીને, તે રાજ્યોને નીતિ નિર્માણમાં મોટી ભૂમિકા આપે છે. માત્ર એક અપડેટ કરતાં વધુ, આ બિલ આધુનિક, કાર્યક્ષમ અને સ્થિતિસ્થાપક વીજ ક્ષેત્ર માટે એક બ્લુપ્રિન્ટ છે. આ ખેડૂતોથી લઈને ઉદ્યોગો સુધી, ભારતની વિકાસ આકાંક્ષાઓ સાથે સુસંગત છે. આ બિલ 2047માં વિકસિત ભારતના દેશના વિઝનને સમર્થન આપે છે, જે ભારતના લાંબા ગાળાના આર્થિક વિકાસમાં મદદ કરે છે.

વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં સુધારો: પરિવર્તનનો તર્ક

ભારતના વીજ વિતરણ ક્ષેત્રમાં ઊંડાણપૂર્વકની ખામીઓને દૂર કરવા, વીજ ક્ષેત્ર પર નાણાકીય દબાણ ઘટાડવા, સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન આપવા અને નેટવર્ક ખર્ચને શ્રેષ્ઠ બનાવવા માટે વીજળી (સુધારા) બિલ, 2025 રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

• બિલિંગમાં બિનકાર્યક્ષમતા અને ઊંચા ટેકનિકલ અને વાણિજ્યિક નુકસાનને કારણે વિતરણ કંપનીઓ સતત નાણાકીય નુકસાન સહન કરે છે.
• ગ્રાહકો એક જ ડિસ્કોમ સાથે જોડાયેલા હોવાથી વીજ પુરવઠામાં સ્પર્ધાનો અભાવ, સેવાની ગુણવત્તા અને નવીનતાને મર્યાદિત કરે છે.
• ક્રોસ-સબસિડાઇઝેશનની સમસ્યા, જ્યાં ઔદ્યોગિક વપરાશકર્તાઓ અન્ય શ્રેણીઓને સબસિડી આપવા માટે ઊંચા ટેરિફ ચૂકવે છે, તે ભારતીય ઉત્પાદનને ઓછું સ્પર્ધાત્મક બનાવે છે.

વીજળી (સુધારા) બિલ, 2025નો હેતુ ક્રોસ-સબસિડીમાં સુધારો કરીને, ખર્ચ-પ્રતિબિંબિત ટેરિફને પ્રોત્સાહન આપીને અને ઔદ્યોગિક વપરાશકર્તાઓ દ્વારા સીધી વીજળી ખરીદીને સક્ષમ કરીને વર્તમાન બજાર માળખામાં પરિવર્તન લાવવાનો છે. આનો ઉદ્દેશ્ય ભારતની ઉત્પાદન સ્પર્ધાત્મકતામાં લાંબા સમયથી રહેલા અવરોધોને દૂર કરવાનો, ઔદ્યોગિક વીજળીને વધુ સસ્તું, વિશ્વસનીય અને બજારની માંગને પ્રતિભાવ આપવાનો અને ખેડૂતો અને અન્ય પાત્ર ગ્રાહકો માટે સબસિડીવાળા ટેરિફનું રક્ષણ કરવાનો છે.

આ બિલ રાજ્ય વીજળી નિયમનકારી કમિશન (SERCs)ને SERCs દ્વારા સ્થાપિત માળખા મુજબ, બધા વિતરણ લાઇસન્સધારકો દ્વારા યોગ્ય નેટવર્ક વિકાસ સુનિશ્ચિત કરવા માટે ખર્ચ-પ્રતિબિંબિત વ્હીલિંગ ચાર્જ નક્કી કરવાની સત્તા આપે છે. આ નિયમનકારી ચાર્જ બધા વિતરણ નેટવર્ક વપરાશકર્તાઓ, જાહેર હોય કે ખાનગી, પર સમાન રીતે લાગુ થશે. આ પદ્ધતિ ખાતરી કરે છે કે યુટિલિટીઝ પાસે સ્ટાફના પગાર, નિયમિત જાળવણી અને ભાવિ નેટવર્ક વિકાસ માટે પૂરતા નાણાકીય સંસાધનો છે.

પાવરિંગ રિફોર્મ: બિલના મુખ્ય તત્વો

વીજળી (સુધારા) બિલ, 2025, વધુ કાર્યક્ષમ, પર્યાવરણીય અને નાણાકીય રીતે ટકાઉ, પારદર્શક અને ગ્રાહક-કેન્દ્રિત વીજ ક્ષેત્ર માટે સ્ટેજ સેટ કરે છે. તે સમગ્ર ભારતમાં વીજ વિતરણને આધુનિક બનાવવા માટે માળખાકીય સુધારાને નિયમનકારી સ્પષ્ટતા સાથે જોડે છે. બદલાતી જરૂરિયાતો સાથે નીતિને સંરેખિત કરીને, બિલનો હેતુ ગુણવત્તાયુક્ત સેવા, નાણાકીય શિસ્ત અને ટકાઉ વિકાસ પ્રદાન કરવાનો છે.

આ બિલ રાજ્ય વીજ નિયમનકારી કમિશન (SERCs) દ્વારા દેખરેખ હેઠળ વીજ પુરવઠામાં જાહેર અને ખાનગી વિતરણ કંપનીઓ વચ્ચે વાજબી સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન આપે છે. આ અભિગમથી સેવાની ગુણવત્તામાં સુધારો થશે, કાર્યકારી કાર્યક્ષમતા વધશે અને ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રને સસ્તું વીજ પુરવઠો સુનિશ્ચિત થશે તેવી અપેક્ષા છે. એકાધિકાર આધારિત પુરવઠાથી કામગીરી આધારિત ડિલિવરી તરફ સ્થળાંતર કરીને, તે ખેડૂતો અને અન્ય ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરતી વખતે વધુ જવાબદાર અને ગ્રાહકલક્ષી વીજ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપે છે.

નિષ્કર્ષ:

વીજળી (સુધારા) બિલ, 2025, ભારતના વીજ ક્ષેત્રને આધુનિક બનાવવા માટે જરૂરી સુધારાઓ રજૂ કરે છે. તે વિતરણમાં સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન આપે છે, નિયમનકારી દેખરેખને મજબૂત બનાવે છે અને વાજબી ભાવ પ્રથાઓને સમર્થન આપે છે. આ બિલ સંવેદનશીલ ગ્રાહકો માટે સબસિડીનું રક્ષણ કરે છે અને ઉદ્યોગો માટે સીધી વીજળી ઍક્સેસ સક્ષમ બનાવે છે. એકસાથે, આ પગલાં રાષ્ટ્રીય વિકાસ પ્રાથમિકતાઓ સાથે સંરેખિત વધુ કાર્યક્ષમ, જવાબદાર અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર વીજ પ્રણાલી બનાવવાનો હેતુ ધરાવે છે.

સંદર્ભ:

ઉર્જા મંત્રાલય:

https://powermin.gov.in/sites/default/files/webform/notices/Seeking_comments_on_Draft_Electricity_Amendment_Bill_2025.pdf

પ્રેસ ઇન્ફોર્મેશન બ્યુરો:

https://www.pib.gov.in/FactsheetDetails.aspx?Id=150442

પીડીએફ જોવા માટે અહીં ક્લિક કર

SM/BS/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964@gmail.com