Press Information Bureau

હાઇલાઇટ્સ

પરિચય

ભારતનું ઉર્જા સંક્રમણ નિર્ણાયક તબક્કામાં પ્રવેશી રહ્યું છે કારણ કે દેશ અશ્મિભૂત ઇંધણ પર તેની નિર્ભરતા ઘટાડે છે અને સ્થાનિક સ્વચ્છ ઉર્જા ઉત્પાદનમાં વધારો કરે છે. આ ભારતના 2047 સુધીમાં વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવાના અને 2070 સુધીમાં ચોખ્ખી-શૂન્ય ઉત્સર્જન હાંસલ કરવાના વિઝન સાથે સુસંગત છે. આ પરિવર્તનમાં, ગ્રીન હાઇડ્રોજન એક સ્વચ્છ, સ્કેલેબલ ઇંધણ વિકલ્પ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે જે હાર્ડ-ટુ-ડીકાર્બોનાઇઝ ક્ષેત્રોને ડીકાર્બોનાઇઝ કરી શકે છે, અશ્મિભૂત ઇંધણ પર આયાત નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે અને ભારતના ઊર્જા સુરક્ષા અને ઔદ્યોગિક વિકાસના લક્ષ્યોને સમર્થન આપી શકે છે.

ભારત સરકારે 2023માં ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઇકોસિસ્ટમ સ્થાપિત કરવા અને આ ક્ષેત્રમાં તકો અને પડકારોનો વ્યવસ્થિત પ્રતિભાવ ઉત્પ્રેરિત કરવાના વ્યાપક કાર્યક્રમ તરીકે રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન (NGHM) શરૂ કર્યું.

ઉદ્દેશ્ય

આ મિશન ફક્ત ઉર્જા પહેલ કરતાં વધુ રજૂ કરે છે; તે ઔદ્યોગિક સ્પર્ધાત્મકતા, આયાત ઘટાડા અને લાંબા ગાળાની ઉર્જા સુરક્ષા તરફનો એક વ્યૂહાત્મક માર્ગ છે - જે ટકાઉપણાને આત્મનિર્ભરતા સાથે જોડે છે.

ગ્રીન હાઇડ્રોજન શું છે?

ગ્રીન હાઇડ્રોજન એ અશ્મિભૂત ઇંધણને બદલે સૌર અથવા પવન ઉર્જા જેવા નવીનીકરણીય ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ કરીને ઉત્પન્ન થતો હાઇડ્રોજન છે. આ પ્રક્રિયામાં, સૌર પેનલ અથવા પવન ટર્બાઇનમાંથી વીજળીનો ઉપયોગ કરીને વિદ્યુત વિચ્છેદન દ્વારા પાણીને હાઇડ્રોજન અને ઓક્સિજનમાં વિભાજીત કરવામાં આવે છે. ભારત સરકાર દ્વારા સૂચિત ધોરણો અનુસાર, આ રીતે ઉત્પાદિત હાઇડ્રોજનને "ગ્રીન" ગણવામાં આવે છે જો પ્રક્રિયામાંથી કુલ ઉત્સર્જન ખૂબ ઓછું હોય, એટલે કે, ઉત્પાદિત દરેક 1 કિલો હાઇડ્રોજન માટે 2 કિલોથી વધુ CO₂ સમકક્ષ ન હોય. બાયોમાસ (જેમ કે કૃષિ કચરો)ને હાઇડ્રોજનમાં રૂપાંતરિત કરીને પણ ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઉત્પન્ન કરી શકાય છે, જો ઉત્સર્જન આ મર્યાદાથી નીચે રહે છે.

નેશનલ ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન (NGHM) ભારતને સ્વચ્છ હાઇડ્રોજનમાં વૈશ્વિક નેતા તરીકે સ્થાપિત કરવા માટે જરૂરી ક્ષમતા અને ઇકોસિસ્ટમ બનાવવાનો હેતુ ધરાવે છે. 2030 સુધીમાં, આ મિશનને ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન અને ₹8 લાખ કરોડથી વધુના રોકાણ માટે સમર્પિત આશરે 125 ગીગાવોટ નવી નવીનીકરણીય ઉર્જા ક્ષમતા દ્વારા ટેકો મળશે. આ મિશન 2030 સુધીમાં 600,000થી વધુ નોકરીઓનું સર્જન કરશે, અશ્મિભૂત ઇંધણની આયાતમાં ₹1 લાખ કરોડથી વધુનો ઘટાડો કરશે અને ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જનમાં વાર્ષિક આશરે 50 MMTનો ઘટાડો કરશે તેવી અપેક્ષા છે.

મે 2025 સુધીમાં, 19 કંપનીઓને વાર્ષિક 862,000 ટન ગ્રીન હાઇડ્રોજનની સંચિત વાર્ષિક ઉત્પાદન ક્ષમતા ફાળવવામાં આવી છે, અને 15 કંપનીઓને વાર્ષિક ઇલેક્ટ્રોલાઇઝર ઉત્પાદન ક્ષમતા 3,000 મેગાવોટ ફાળવવામાં આવી છે. ભારતે સ્ટીલ, ગતિશીલતા અને શિપિંગ ક્ષેત્રોમાં પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ પણ શરૂ કર્યા છે.

NGHM હેઠળ ક્ષેત્રીય નવીનતા અને અમલીકરણ

જાન્યુઆરી 2023માં શરૂ કરાયેલ રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન, નાણાકીય વર્ષ 2029-30 માટે ₹19,744 કરોડનો પ્રારંભિક ખર્ચ ધરાવે છે. આમાં ગ્રીન હાઇડ્રોજન ટ્રાન્ઝિશન (SIGHT) કાર્યક્રમ માટે ₹17,490 કરોડ, પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ₹1,466 કરોડ, સંશોધન અને વિકાસ (R&D) માટે ₹400 કરોડ અને મિશનના અન્ય ઘટકો માટે ₹388 કરોડનો સમાવેશ થાય છે.

આ મિશન ચાર મુખ્ય સ્તંભો પર કેન્દ્રિત છે, જેમાં નીતિ અને નિયમનકારી માળખું, માંગ સર્જન, સંશોધન અને વિકાસ અને નવીનતા, અને માળખાગત સુવિધાઓ અને ઇકોસિસ્ટમ વિકાસને સક્ષમ બનાવવાનો સમાવેશ થાય છે - જેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતને ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન, ઉપયોગ અને નિકાસ માટે વૈશ્વિક કેન્દ્ર તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે.

મિશનના વિઝનને આગળ વધારવા માટે, સરકારે ગ્રીન હાઇડ્રોજનના ઉત્પાદન અને ઉપયોગને વેગ આપવા, સ્થાનિક ઉત્પાદન અને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા, નિયમનકારી પાલન સુનિશ્ચિત કરવા અને જાહેર-ખાનગી ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવા માટે ઘણી યોજનાઓ પણ શરૂ કરી છે.

(i) ગ્રીન હાઇડ્રોજન ટ્રાન્સફોર્મેશન (SIGHT) યોજના માટે વ્યૂહાત્મક હસ્તક્ષેપો: 2029-30 સુધીમાં ₹17,490 કરોડના ખર્ચ સાથે નાણાકીય પ્રોત્સાહન પદ્ધતિ ગ્રીન હાઇડ્રોજનના ઉત્પાદનમાં ઉપયોગમાં લેવાતા ઇલેક્ટ્રોલાઇઝરના ઉત્પાદન માટે પ્રોત્સાહન પૂરું પાડે છે.

(ii) ગ્રીન હાઇડ્રોજન હબનો વિકાસ: ઓક્ટોબર 2025માં નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલય (MNRE) એ ત્રણ મુખ્ય બંદરો - દીનદયાળ પોર્ટ ઓથોરિટી (ગુજરાત), વી.ઓ. ચિદમ્બરનાર પોર્ટ ઓથોરિટી (તમિલનાડુ) અને પારાદીપ પોર્ટ ઓથોરિટી (ઓડિશા) -ને NGHM  હેઠળ ગ્રીન હાઇડ્રોજન હબ તરીકે માન્યતા આપવાની જાહેરાત કરી. આ દરિયાકાંઠાના પ્રવેશદ્વાર ઉત્પાદન, વપરાશ અને ભાવિ નિકાસ માટે સંકલિત કેન્દ્ર તરીકે સેવા આપશે. 

(iii) ધોરણો, પ્રમાણપત્ર અને સલામતી: એપ્રિલ 2025માં શરૂ કરાયેલ, ભારતની ગ્રીન હાઇડ્રોજન સર્ટિફિકેશન સ્કીમ (GHCI) સમગ્ર ઉત્પાદન ચક્ર દરમિયાન તેના ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જનનું મૂલ્યાંકન કરીને હાઇડ્રોજનને "ગ્રીન" તરીકે પ્રમાણિત કરવા માટે એક રાષ્ટ્રીય માળખું પૂરું પાડે છે. આ યોજના ખાતરી કરે છે કે ફક્ત નવીનીકરણીય ઉર્જાનો ઉપયોગ કરીને અને નિર્ધારિત ઉત્સર્જન મર્યાદામાં ઉત્પાદિત હાઇડ્રોજનને જ સત્તાવાર રીતે ગ્રીન હાઇડ્રોજન તરીકે લેબલ કરી શકાય છે. તે ઉત્પાદકો, ખરીદદારો અને નિકાસ બજારો માટે પારદર્શિતા, ટ્રેસેબિલિટી અને વિશ્વસનીયતા પ્રદાન કરે છે.

GHCI હેઠળ, ભારતમાં કોઈપણ ગ્રીન હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન સુવિધા માટે "અંતિમ પ્રમાણપત્ર" મેળવવું ફરજિયાત છે જે (a) કેન્દ્ર અથવા રાજ્ય સરકારો તરફથી સબસિડી અથવા પ્રોત્સાહનો મેળવે છે, અથવા (b) સ્થાનિક રીતે (ભારતની અંદર) હાઇડ્રોજન વેચે છે અથવા તેનો ઉપયોગ કરે છે.

ઊર્જા કાર્યક્ષમતા બ્યુરો (BEE)એ પ્રોજેક્ટ્સનું નિરીક્ષણ કરવા અને પ્રમાણપત્ર એજન્સીઓને માન્યતા આપવા માટે જવાબદાર નોડલ ઓથોરિટી છે.

(iv) સ્ટ્રેટેજિક હાઇડ્રોજન ઇનોવેશન પાર્ટનરશિપ (SHIP): મિશન સ્ટ્રેટેજિક હાઇડ્રોજન ઇનોવેશન પાર્ટનરશિપ (SHIP) દ્વારા સંશોધન અને વિકાસ માટે જાહેર-ખાનગી ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે. તે સરકારી સંસ્થાઓ, ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંગઠનોને સંડોવતા સહયોગી સંશોધન દ્વારા અદ્યતન, વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક હાઇડ્રોજન ટેકનોલોજીના વિકાસને ટેકો આપવા માટે રચાયેલ છે. આ કાર્યક્રમમાં સરકાર અને ઉદ્યોગ બંનેના યોગદાન સાથે સમર્પિત R&D ફંડ બનાવવાનો સમાવેશ થાય છે. SHIP હેઠળ, BARC, ISRO, CSIR, IITs, IISc અને અન્ય ભાગીદારો જેવી રાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓની ક્ષમતાઓનો લાભ લેવા માટે કન્સોર્ટિયમ-આધારિત સંશોધનને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મૂલ્ય શૃંખલામાં નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદન ક્ષમતાને વેગ આપવાનો છે.

મિશન હેઠળ ₹400 કરોડનો સમર્પિત સંશોધન અને વિકાસ યોજના પહેલાથી જ હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન, સલામતી પ્રણાલીઓ, સંગ્રહ અને ઔદ્યોગિક એપ્લિકેશનો જેવા ક્ષેત્રોમાં 23 અત્યાધુનિક પ્રોજેક્ટ્સને વેગ આપી રહી છે. વધુમાં, હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન, સંગ્રહ, પરિવહન અને ઉપયોગ માટે નવીન તકનીકો પર કામ કરતા સ્ટાર્ટ-અપ્સને ટેકો આપવા માટે ₹100 કરોડનો પ્રસ્તાવ કોલ પ્રોગ્રામ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં પ્રતિ પ્રોજેક્ટ ₹5 કરોડ સુધીના ભંડોળનો સમાવેશ થાય છે. આ પહેલોનો ઉદ્દેશ્ય વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક તકનીકો વિકસાવવા અને હાઇડ્રોજન મૂલ્ય શૃંખલામાં ખર્ચ ઘટાડવાનો છે.

જુલાઈ 2025માં શરૂ કરાયેલ R&D દરખાસ્તોનો બીજો રાઉન્ડ સહયોગી સંશોધન અને ઉદ્યોગ જોડાણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જેમાં EU-ભારત વેપાર અને ટેકનોલોજી પરિષદ હેઠળ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે 30થી વધુ સંયુક્ત દરખાસ્તો સબમિટ કરવામાં આવી છે.

અપનાવવાના માર્ગો

આ રોડમેપ નીતિઓ ઘડવા અને સબસિડી પૂરી પાડવા સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ ઉત્સર્જન ઘટાડવા, સ્થાનિક ઉત્પાદનને ટેકો આપવા અને અશ્મિભૂત ઉત્પાદનને ટેકો આપવા અને અશ્મિભૂત-આધારિત હાઇડ્રોજન અને ફીડસ્ટોકને ગ્રીન હાઇડ્રોજનથી બદલવા માટે મુખ્ય ક્ષેત્રોનો પણ અમલ કરે છે. NGHM ઉદ્યોગ, ગતિશીલતા અને માળખાગત સુવિધાઓમાં એપ્લિકેશનોને સરળ બનાવી રહ્યું છે.

ઔદ્યોગિક

• ખાતર: અશ્મિભૂત ઇંધણ આધારિત ફીડસ્ટોક્સને બદલવા માટે લીલા એમોનિયાનો ઉપયોગ કરવો. ખાતર પ્લાન્ટ્સને લીલા એમોનિયાનો લાંબા ગાળાનો પુરવઠો સુરક્ષિત કરવા માટે તાજેતરમાં એક હરાજી હાથ ધરવામાં આવી હતી, જેની કુલ ખરીદી ક્ષમતા ₹55.75 પ્રતિ કિલોગ્રામના ભાવે વાર્ષિક 7.24 લાખ મેટ્રિક ટન છે.
• પેટ્રોલિયમ રિફાઇનિંગ: આ મિશન રિફાઇનરીઓમાં અશ્મિભૂત-આધારિત હાઇડ્રોજનને બદલે લીલા હાઇડ્રોજનનો ઉપયોગ સરળ બનાવી રહ્યું છે, જે આ આવશ્યક ઉદ્યોગમાંથી કાર્બન ઉત્સર્જનને સીધું ઘટાડે છે.
• સ્ટીલ: આયર્ન રિડક્શન અને અન્ય પ્રક્રિયા એપ્લિકેશનોમાં લીલા હાઇડ્રોજનના ઉપયોગનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે જાહેર અને ખાનગી સ્ટીલ ઉત્પાદકો સાથે મળીને પાંચ પાયલોટ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. આ પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ ભારતીય ઓપરેટિંગ પરિસ્થિતિઓ હેઠળ હાઇડ્રોજન-આધારિત સ્ટીલ નિર્માણની તકનીકી શક્યતા, આર્થિક સદ્ધરતા અને સલામતીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે રચાયેલ છે.

ગતિશીલતા અને પરિવહન

• માર્ગ પરિવહન: માર્ચમાં, પાંચ મુખ્ય પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં 37 હાઇડ્રોજન વાહનો (બસ અને ટ્રક) અને 10 અલગ અલગ રૂટ પર નવ રિફ્યુઅલિંગ સ્ટેશનનો સમાવેશ થાય છે. પરીક્ષણ માટે તૈનાત કરાયેલા વાહનોમાં 15 હાઇડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ-આધારિત વાહનો અને 22 હાઇડ્રોજન ઇન્ટરનલ કમ્બશન એન્જિન-સંચાલિત વાહનોનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રોજેક્ટ માટે નાણાકીય સહાય આશરે ₹208 કરોડ હશે.
• શિપિંગ: ભારતની પ્રથમ બંદર આધારિત ગ્રીન હાઈડ્રોજન પાયલોટ પ્રોજેક્ટ સપ્ટેમ્બર 2025માં વી.ઓ. ચિદમ્બરનર બંદર ખાતે શરૂ કરવામાં આવી. ₹25 કરોડની કિંમતની 10 Nm³/કલાક ક્ષમતા ધરાવતી આ સુવિધા સ્ટ્રીટ લાઇટિંગ અને એક ઈવી ચાર્જિંગ સ્ટેશન સહિત સ્થાનિક ઉપયોગ માટે ગ્રીન હાઈડ્રોજનનું ઉત્પાદન કરશે.  સ્વચ્છ દરિયાઇ કામગીરીને પ્રોત્સાહન આપવા અને કંડલા અને તુતીકોરીન વચ્ચે દરિયાકાંઠાના ગ્રીન શિપિંગ કોરિડોરને સક્ષમ બનાવવા માટે ₹42 કરોડની કિંમતની 750 m³ની ક્ષમતાવાળી ગ્રીન મિથેનોલ બંકરિંગ અને રિફ્યુઅલિંગ સુવિધા પણ વિકસાવવામાં આવી રહી છે.
• ઉચ્ચ-ઊંચાઈની ગતિશીલતા: નવેમ્બર 2024માં NTPC એ લેહમાં વિશ્વનો સૌથી ઊંચો (3,650 મીટર) ગ્રીન હાઇડ્રોજન ગતિશીલતા પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યો, જેમાં પાંચ હાઇડ્રોજન ઇન્ટ્રા-સિટી બસો અને એક ફ્યુઅલિંગ સ્ટેશનનો સમાવેશ થાય છે જે આત્યંતિક પરિસ્થિતિઓમાં ઇંધણની વિશ્વસનીયતા દર્શાવે છે. આ સ્ટેશન કાર્બન ઉત્સર્જનમાં આશરે 350 મેટ્રિક ટન/વર્ષ ઘટાડો કરશે અને વાતાવરણમાં 230 મેટ્રિક ટન/વર્ષ શુદ્ધ ઓક્સિજનનું યોગદાન આપશે, જે લગભગ 13,000 વૃક્ષો વાવવા જેટલું છે.

.સક્ષમ ફ્રેમવર્ક:

પ્રત્યક્ષ પ્રોત્સાહનો ઉપરાંત, જોખમ ઘટાડતા રોકાણો અને વિકાસને વેગ આપવા માટે એક વ્યાપક સક્ષમ માળખું સ્થાપિત કરવામાં આવી રહ્યું છે.

• નીતિ માળખું: હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન માટે ઓછી કિંમતની નવીનીકરણીય ઊર્જાના પુરવઠાને સરળ બનાવવા માટે, સરકારે આંતરરાજ્ય ટ્રાન્સમિશન ચાર્જ માફ કર્યા છે અને સમયસર ઓપન એક્સેસ ગ્રાન્ટ સુનિશ્ચિત કરી છે.
• કૌશલ્ય વિકાસ: એક સંકલિત કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમ અમલમાં મૂકવામાં આવી રહ્યો છે, જે હેઠળ 5,600થી વધુ તાલીમાર્થીઓને હાઇડ્રોજન-સંબંધિત ક્ષમતાઓમાં પહેલાથી જ પ્રમાણિત કરવામાં આવ્યા છે, જે ભવિષ્ય માટે તૈયાર કાર્યબળ બનાવે છે.

વૈશ્વિક ભાગીદારીનું નિર્માણ

2024માં ભારતે રોટરડેમમાં વર્લ્ડ હાઇડ્રોજન સમિટમાં તેના પ્રથમ ઇન્ડિયા પેવેલિયનના ઉદ્ઘાટન સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય હાઇડ્રોજન સમુદાયમાં પ્રવેશ કર્યો. આ ભારતને વૈશ્વિક રોકાણ માટે એક મુખ્ય ભાગીદાર અને ઉભરતા વૈશ્વિક હાઇડ્રોજન અર્થતંત્રમાં એક મુખ્ય ખેલાડી તરીકે સ્થાન આપે છે.

• EU-ભારત સહયોગ: EU-ભારત વેપાર અને ટેકનોલોજી પરિષદ હેઠળ, સહયોગ વિસ્તરી રહ્યો છે, અને કચરાથી હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન પર 30થી વધુ સંયુક્ત દરખાસ્તો પ્રાપ્ત થઈ છે.
• ભારત-યુકે ભાગીદારી: વેપાર વધારવા માટે સલામત, સ્કેલેબલ અને વૈશ્વિક સ્તરે સુસંગત નિયમો, કોડ્સ અને ધોરણો (RCS) પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, હાઇડ્રોજન માનકીકરણ પર સહયોગને મજબૂત કરવા માટે ફેબ્રુઆરી 2025માં એક સમર્પિત માનક ભાગીદારી વર્કશોપ યોજાઈ હતી.
• H2Global સાથે ભાગીદારી: નવેમ્બર 2024માં, સોલાર એનર્જી કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (SECI)એ જર્મનીના H2Global Stiftung સાથે એક સમજૂતી કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા જેથી આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં ભારતીય ગ્રીન હાઇડ્રોજનની નિકાસને સરળ બનાવવા માટે બજાર-આધારિત મિકેનિઝમ્સ અને સંયુક્ત ટેન્ડર ડિઝાઇન પર સહયોગ કરી શકાય.
• સિંગાપોર: ઓક્ટોબર 2025માં સેમ્બકોર્પ ઇન્ડસ્ટ્રીઝે V.O. ચિદમ્બરનાર અને પારાદીપ પોર્ટ ઓથોરિટીઝ સાથે ઉત્પાદન, સંગ્રહ અને નિકાસ માટે એક સંકલિત ગ્રીન-હાઇડ્રોજન અને એમોનિયા હબ વિકસાવવા માટે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.

નિષ્કર્ષ: સ્વચ્છ વિકાસનો વારસો

ગ્રીન હાઇડ્રોજન ભારતની સ્વચ્છ ઉર્જા વ્યૂહરચનાના કેન્દ્રમાં છે, જે ઓછા કાર્બન અને આત્મનિર્ભર અર્થતંત્ર તરફ સંક્રમણને વેગ આપે છે. વિશ્વના સૌથી સ્પર્ધાત્મક નવીનીકરણીય ઉર્જા પાયામાંના એક પર નિર્માણ કરીને, રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન સ્થાનિક ઉત્પાદનનો વિસ્તાર કરી રહ્યું છે, નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે અને ગ્રીન હાઇડ્રોજન અને તેના ડેરિવેટિવ્ઝ માટે વૈશ્વિક બજારો ખોલી રહ્યું છે. આ મિશન અશ્મિભૂત ઇંધણ પર નિર્ભરતા ઘટાડે છે, ઔદ્યોગિક પરિવર્તનને વેગ આપે છે અને ભારતને વૈશ્વિક સ્વચ્છ ઉર્જા સંક્રમણમાં મોખરે રાખે છે - જે ટકાઉ, સુરક્ષિત અને આત્મનિર્ભર ભવિષ્ય તરફ દોરી જાય છે.

સંદર્ભ

નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલય

PDFમાં ડાઉનલોડ કરો

IJ/BS/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964@gmail.com