Rural Prosperity
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್
₹2.08 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಕೇಂದ್ರ ಅನುದಾನದೊಂದಿಗೆ, 15.72 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆ
Posted On:
26 OCT 2025 10:26AM
ಪ್ರಮುಖಾಂಶಗಳು
-
ಪ್ರಸ್ತುತ, 15.72 ಕೋಟಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ.
-
ಮಿಷನ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗ (2019), ಕೇವಲ 3.23 ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳು ಮಾತ್ರ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂದಿನಿಂದ, 12.48 ಕೋಟಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಭಾರತದ ಅತಿ ವೇಗದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
-
ಈ ಮಿಷನ್, ಅದರ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 3 ಕೋಟಿ ವ್ಯಕ್ತಿ-ವರ್ಷಗಳ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು (person-years of employment) ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 25 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಿಟ್‌ಗಳನ್ನು (Field Testing Kits) ಬಳಸಲು ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
-
ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕಲ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ 4 ಲಕ್ಷ ಅತಿಸಾರದಿಂದಾಗುವ ಸಾವುಗಳನ್ನು (diarrheal death) ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು ಎಂದು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ (WHO) ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಸುಮಾರು 14 ಮಿಲಿಯನ್ DALY ಗಳನ್ನು (Disability-Adjusted Life Year) ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಸಹ ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
-
ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೆ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕ ಒದಗಿಸುವುದರಿಂದ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಣೆಗೆ ವ್ಯಯವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಉಳಿತಾಯ ಮಾಡಬಹುದು (ಪ್ರತಿದಿನ 5.5 ಕೋಟಿ ಗಂಟೆಗಳು), ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ (ಈ ಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಭಾಗ) ಎಂದು WHO ಮತ್ತಷ್ಟು ದೃಢಪಡಿಸಿದೆ.
-
2025–26 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಇರುವ 2,843 ನೀರಿನ ಪರೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳು 38.78 ಲಕ್ಷ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ, ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿವೆ.
ಪೀಠಿಕೆ
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ (ಹರ್ ಘರ್ ಜಲ್) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಶೇ. 81 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳು ಶುದ್ಧ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2025 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, 15.72 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳು ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ನಲ್ಲಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸುರಕ್ಷಿತ ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ, ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನೀರಿನ ಭದ್ರತೆಯತ್ತ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರವು ₹2,08,652 ಕೋಟಿಗಳ ಕೇಂದ್ರ ಅನುದಾನದೊಂದಿಗೆ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ, ಇದನ್ನು ಬಹುಪಾಲು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಆಗಸ್ಟ್ 15, 2019 ರಂದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೂ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೇವಲ 3.23 ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳು (ಶೇ. 16.71) ಮಾತ್ರ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂದಿನಿಂದ, ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ 12.48 ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ಅತಿ ವೇಗದ ವಿಸ್ತರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್, ಶತಮಾನಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಮನೆಗಳಿಗೆ ನೀರು ತರುವ ಶ್ರಮದಿಂದ ತಾಯಂದಿರು ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯರನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಸಹ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಜೀವನ ಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ತರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಘನತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಮಿಷನ್ ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಮಾನ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೂದು ನೀರು ನಿರ್ವಹಣೆ (greywater management), ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಮತ್ತು ಮಳೆ ನೀರು ಕೊಯ್ಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಮರುಪೂರಣ (recharge) ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆಯಂತಹ ಮೂಲ ಸುಸ್ಥಿರತಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ಮಾಲೀಕತ್ವವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಮಾಹಿತಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ (IEC) ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನಾಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಇದನ್ನು ಸಮುದಾಯ-ಆಧಾರಿತ ವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮಿಷನ್ ನೀರಿಗಾಗಿ ಜನ ಆಂದೋಲನವನ್ನು (ಜನರ ಚಳುವಳಿ) ನಿರ್ಮಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ಇದು ಹಂಚಿಕೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಬೇಕು.
ಉದ್ದೇಶಗಳು
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ ವಿಶಾಲ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ:
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿ (ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2025 ರವರೆಗೆ)
ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೂ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸಾಕಷ್ಟು ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಸ್ಥಿರ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದೆ.
🗺️ ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಗತಿ:
-
192 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗನವಾಡಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರು ತಲುಪಿದೆ.
-
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ, 116 ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲನೆಯ ನಂತರ ಗ್ರಾಮ ಸಭಾ ನಿರ್ಣಯಗಳ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ದೃಢೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ (Certified).
🏘️ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಘಟಕಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ:
|
ಘಟಕ
|
ಸಂಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ವರದಿ ಮಾಡಿದವರು ('Reported')
|
ದೃಢೀಕರಿಸಿದವರು ('Certified')
|
|
ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳು
|
1,912
|
1,019
|
|
ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು
|
1,25,185
|
88,875
|
|
ಗ್ರಾಮಗಳು
|
2,66,273
|
1,74,348 (ಹರ್ ಘರ್ ಜಲ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ)
|
Export to Sheets
🎯 100% ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಸಾಧಿಸಿದ ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು:
ಹನ್ನೊಂದು ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ:
-
ಗೋವಾ, ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳು, ದಾದ್ರಾ ಮತ್ತು ನಗರ ಹವೇಲಿ ಮತ್ತು ದಮನ್ ಮತ್ತು ದಿಯು, ಹರಿಯಾಣ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಪುದುಚೇರಿ, ಗುಜರಾತ್, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಪಂಜಾಬ್, ಮಿಜೋರಾಂ, ಮತ್ತು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ.
🏫 ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿ:
-
ದೇಶಾದ್ಯಂತ 9,23,297 ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 9,66,876 ಅಂಗನವಾಡಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
'ವರದಿ ಮಾಡಿದ' ಮತ್ತು 'ದೃಢೀಕರಿಸಿದ' ಅಂದರೆ ಏನು?
-
'ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ' (Reported) ಎಂದರೆ: ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಘಟಕದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗನವಾಡಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರನ್ನು ಪೂರೈಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ರಾಜ್ಯ/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಜಲ ಪೂರೈಕೆ ಇಲಾಖೆಯು ದೃಢಪಡಿಸಿದೆ.
-
'ದೃಢೀಕರಿಸಿದೆ' (Certified) ಎಂದರೆ: ಜಲ ಪೂರೈಕೆ ಇಲಾಖೆಯು ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರು ಪೂರೈಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ, ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗನವಾಡಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಆಗುತ್ತಿದೆಯೇ ಎಂದು ಗ್ರಾಮ ಸಭೆಯು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದೆ.
🔬 ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತ ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಬಲವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ.
-
2025–26 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2025 ರವರೆಗೆ), ದೇಶದ 4,49,961 ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 2,843 ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳು (2,184 ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತ್ತು 659 ನೀರು ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಘಟಕ-ಆಧಾರಿತ) 38.78 ಲಕ್ಷ ನೀರಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿವೆ.
-
ಸಮುದಾಯ ಮಟ್ಟದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, 5.07 ಲಕ್ಷ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ 24.80 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಿಟ್‌ಗಳನ್ನು (Field Testing Kits) ಬಳಸಿ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮುದಾಯ-ಚಾಲಿತ ವಿಧಾನವು ನೀರಿನ ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ಮೊದಲೇ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಲೀಕತ್ವವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಘಟಕಗಳು
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ:
-
ಗ್ರಾಮದೊಳಗೆ ಪೈಪ್ ಮೂಲಕ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ: ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಪೈಪ್ ನೀರು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.
-
ಸುಸ್ಥಿರ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳು: ನೀರು ಸರಬರಾಜು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಸುಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಮೂಲಗಳ ವರ್ಧನೆ.
-
ಬೃಹತ್ ನೀರು ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ: ಬೃಹತ್ ನೀರು ವರ್ಗಾವಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ವಿತರಣಾ ಜಾಲಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ.
-
ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟಕ್ಕಾಗಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳು: ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿರುವ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನ.
-
ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳ ನವೀಕರಣ: ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಮತ್ತು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕನಿಷ್ಠ ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದಿನಕ್ಕೆ 55 ಲೀಟರ್ (lpcd) ಸೇವೆಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗೃಹ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು (FHTCs) ಒದಗಿಸುವುದು.
-
ಬೂದು ನೀರು ನಿರ್ವಹಣೆ: ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಬೂದು ನೀರನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡುವುದು.
-
ಸಮುದಾಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ: ಸುಸ್ಥಿರ ನೀರು ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ.
-
ಆಕಸ್ಮಿಕ ನಿಧಿಗಳು: ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಕೋಪಗಳು ಅಥವಾ ವಿಪತ್ತುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸವಾಲುಗಳು ಅಥವಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ನಿಧಿಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.
ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ (Digital) ಹೊಸತನದ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ನೀರು ಸರಬರಾಜಿನ ಪರಿವರ್ತನೆ
ಜಲ ಶಕ್ತಿ ಸಚಿವಾಲಯದ, ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಇಲಾಖೆ (DDWS) ಯಿಂದ ನವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪೈಪ್ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಯೋಜನೆಗಳ (RPWSS) ಮಾದರಿಯು, ಗ್ರಾಮೀಣ ನೀರು ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಆಡಳಿತದತ್ತ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.
ಎಲ್ಲಾ ಪೈಪ್ ನೀರು ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ನೋಂದಣಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಹೊಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ-ಚಾಲಿತ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ RPWSS ID ಯನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ನವೆಂಬರ್ 2025 ರೊಳಗೆ RPWSS ID ರಚನೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (GIS) ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪಿಎಂ ಗತಿಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ವೇದಿಕೆಯು ತತ್‌ಕ್ಷಣದ ಡ್ಯಾಶ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ಗಳು, ಊಹಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (predictive analytics) ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮ ನೀರು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸಮಿತಿಗಳಿಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ ನೀರು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು WASH ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿರುವ ನವೀಕರಿಸಿದ RPWSS ID ರಚನೆ ಮಾದರಿಯು ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ, ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ ಪರಿಣಾಮ
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ ಅನುಷ್ಠಾನವು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿದೆ ಎಂದು ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿವೆ.
-
ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೆ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರಿಂದ ಪ್ರತಿದಿನ 5.5 ಕೋಟಿ ಗಂಟೆಗಳ ಸಮಯ ಉಳಿತಾಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ, ಇದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ (ಈ ಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗ) ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿದೆ.
-
ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಅಂದಾಜಿಸುವ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ಅತಿಸಾರ ರೋಗಗಳಿಂದ ಸುಮಾರು 4 ಲಕ್ಷ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು, ಸರಿಸುಮಾರು 14 ಮಿಲಿಯನ್ DALY ಗಳನ್ನು (Disability Adjusted Life Years - ಅಂಗವೈಕಲ್ಯ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಜೀವಿತ ವರ್ಷಗಳು) ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ವೆಚ್ಚಗಳಲ್ಲಿ ₹8.2 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿಯಷ್ಟು ಉಳಿತಾಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
-
ಎಸ್‌ಬಿಐ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹೊರಗಿನಿಂದ ನೀರು ತರುವ ಮನೆಗಳ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಶೇ. 8.3 ರಷ್ಟು ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ 9 ಕೋಟಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ನೀರು ತರಲು ಹೋಗಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಶೇ. 7.4 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
-
ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ಪ್ರೊ. ಮೈಕೆಲ್ ಕ್ರೆಮರ್ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯು, ಸುರಕ್ಷಿತ ನೀರಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಐದು ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಸರಿಸುಮಾರು ಶೇ. 30 ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 1,00,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜೀವಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
-
ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಬೆಂಗಳೂರು, ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ (ILO) ಯ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಲ್ಲಿ, ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ತನ್ನ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3 ಕೋಟಿ ವ್ಯಕ್ತಿ-ವರ್ಷಗಳ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 25 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಸಮುದಾಯ-ಚಾಲಿತ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಚಾಲಿತ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಥೆಗಳು
ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು, "ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ ನೀರು ಒದಗಿಸಲು ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾನದಂಡವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ನ (JJM) ಯಶಸ್ಸು ಕೇವಲ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇದು "ಜನ ಭಾಗಿದಾರಿಯಿಂದ ಪೇಯಜಲ ಪ್ರಬಂಧನ್" (ಸಮುದಾಯ-ಚಾಲಿತ ನೀರು ಆಡಳಿತ) ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ನವೀನ ಬಳಕೆಯ ಮನೋಭಾವದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದೆ.
👩💼 ನೀರು ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ನಾಯಕತ್ವ – ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ
ಮಹಾಪಾನ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಗುಂಪು (SHG) ಅಮೃತ್ನಾದ್ ಮಹಿಳಾ ಸಮೂಹವು ಗ್ರಾಮದ ನಲ್ಲಿ ನೀರು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಪಂಪ್ ನಿರ್ವಹಣೆ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಮೀಟರ್ ರೀಡಿಂಗ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ನೀರಿನ ಬಿಲ್ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ದೂರುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು ಇವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಗುಂಪು ಶೇ. 100 ರಷ್ಟು ನೀರಿನ ಬಿಲ್ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ, ಯೋಜನೆಯ ಹಣಕಾಸು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಸಮರ್ಥ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೂಲಕ, ಈ ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಗುಂಪು ₹1,70,000 ಗಳಿಸಿತು, ಇದು ಆ ಗುಂಪನ್ನು ಸುಸ್ಥಿರ ಆದಾಯ-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಘಟಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ-ಚಾಲಿತ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿತು.
🏞️ ಮೂಲ ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವ – ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್
ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ವೋಖಾದಲ್ಲಿ, ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜನರು ತಮ್ಮ ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಮುದಾಯಗಳು "ಜನರೇ ಮೊದಲು, ಮೂಲವೇ ಮೊದಲು" ಎಂಬ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಕ್ಯಾಚ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ತಮ್ಮ ನಲ್ಲಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರಂತರ ನೀರಿನ ಹರಿವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವೋಖಾದ ಸಮುದಾಯಗಳು ಅರಿತುಕೊಂಡಿವೆ. JJM ನ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣು ಹಾಗೂ ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮನ್ವಯದೊಂದಿಗೆ, ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಅವನತಿ ಹೊಂದಿದ ಇಳಿಜಾರುಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಕೈಜೋಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಣ್ಣಿನ ಸವೆತವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ಮಳೆ ನೀರು ನೆಲದೊಳಗೆ ಇಳಿಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಅವರು ತೊಡುಗಾಲುಗಳನ್ನು (trenches), ಮರುಪೂರಣ ಗುಂಡಿಗಳನ್ನು (recharge pits), ಮತ್ತು ಇಂಗು ಗುಂಡಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಡರ್, ಓಕ್ ಮತ್ತು ಬಿದಿರು ನಂತಹ ಸ್ಥಳೀಯ ಮರಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣು ಹಿಡಿದಿಡಲು ನೆಡಲಾಗಿದೆ. ಮಹಿಳಾ ಗುಂಪುಗಳು ಈ ನೆಡುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಯುವ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳು ಮರುಪೂರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ.
⚕️ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ರೂಪಾಂತರ – ಅಸ್ಸಾಂ
ಅಸ್ಸಾಂನ ಬೋರ್ಬೋರಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ, ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ (JJM) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯ ಜಾಗೃತಿಯು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನೀರಿನಿಂದ ಹರಡುವ ರೋಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳ ಪರಿಚಯದ ನಂತರ, ವರದಿಯಾದ ಪ್ರಕರಣಗಳು 2022–23 ರಲ್ಲಿ 27 ರಿಂದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿದವು, ಯಾವುದೇ ಸಾವುಗಳು ವರದಿಯಾಗಿಲ್ಲ. ಸ್ಥಳೀಯ ನಾಯಕಿ ಬಿಂದು ದೇವಿಯವರು ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜಮೀನನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೆ, ಸುಸ್ಥಿರ ನಿರ್ವಹಣಾ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮನೆಯೂ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಗಮವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರತಿದಿನ ₹1 ರಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಸಮುದಾಯದ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಪೋಷಿಸಿತು, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸುಗಮ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು.
🏞️ ನೀರಿನ ಅಭಾವವನ್ನು ಜಲ ಭದ್ರತೆಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು – ರಾಜಸ್ಥಾನ
ಬೋಥರಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಮುದಾಯ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ನೀರಿನ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಶೇ. 103 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂತರ್ಜಲ ಶೋಷಣೆ ಬಯಲಾಯಿತು. ಈ ಅರಿವು ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸುಸ್ಥಿರ ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದ ಜಲ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಯ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜಲ ಭದ್ರತಾ ಸಮಿತಿಯ (WSC) ಸಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಜೆಜೆಎಂ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಹೊಸ ತೆರೆದ ಬಾವಿಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮರುಪೂರಣ ಕ್ರಮಗಳ ಬೆಂಬಲದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಇವುಗಳಿಲ್ಲದೆ ಬಾವಿಯು ಒಣಗಬಹುದು. ಜಲ ಭದ್ರತಾ ಸಮಿತಿಯು ಜಲ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ 'ಸಮತಲದಿಂದ ಕಣಿವೆಯತ್ತ' ಎಂಬ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಚೆಕ್ ಡ್ಯಾಮ್ ಮತ್ತು ಸಮಪಾರ್ಶ್ವದ ತೊಡುಗಾಲುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ತಡೆಗೋಡೆಯ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಹತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತೆರೆದ ಬಾವಿಯಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು 70 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರಯತ್ನವು ಗ್ರಾಮದ ವಾರ್ಷಿಕ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಶೇ. 11.77 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯವು ಮರುಪೂರಣ ರಚನೆಗಳ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ ಶೇ. 5 ರಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿತು.
💻 ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ – ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ
ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ 'ಜಲ ಮಿತ್ರ' ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಸಮುದಾಯ ಜಲ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿಗೊಳಿಸಿದೆ. 'ಜಲ ಮಿತ್ರ' ಮೊಬೈಲ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಒಂದು ನಿರ್ವಹಣಾ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (MIS) ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್‌ಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗೃಹ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು (FHTCs) ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗೆ ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುಸ್ಥಿರ ಸೇವಾ ವಿತರಣೆ, ಸಮುದಾಯದ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಹೊಸತನದ ಮೂಲಕ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ನಿರ್ವಹಣಾ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವೇದಿಕೆಯು 13.70 ಕೋಟಿ ಸಮುದಾಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು (ಏಪ್ರಿಲ್ 2024–ಆಗಸ್ಟ್ 2025) ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿದೆ, 22,111 ಗ್ರಾಮಗಳಾದ್ಯಂತ 80.39 ಲಕ್ಷ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು 4,522 ಜಲ ಬಚಾವೋ ಸಮಿತಿಗಳ ರಚನೆಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದೆ. ಈ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ವಿಭಜಿತ ಕೈಪಿಡಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ತತ್‌ಕ್ಷಣದ, ದತ್ತಾಂಶ-ಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು, ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು.
ಉಪಸಂಹಾರ
ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಶೇ. 81 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ನಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತವನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕೇವಲ ಆರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ತ್ವರಿತ ವಿಸ್ತರಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಹೊಸತನ ಮತ್ತು ಬಲವಾದ ಸಮುದಾಯದ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಹರ್ ಘರ್ ಜಲ್ ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಮೀರಿ, JJM ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ, ಜೀವನೋಪಾಯ ಮತ್ತು ಘನತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿದೆ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಯವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ನೀರಿನಿಂದ ಹರಡುವ ರೋಗಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಮೂಲದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು, ಈ ಮಿಷನ್ ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಜನ-ಚಾಲಿತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ, ಭಾರತವನ್ನು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಜಲ ಭದ್ರತೆಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿಸುತ್ತಿದೆ.
References
Ministry of Jal Shakti
PIB backgrounders
See in PDF
*****
(Backgrounder ID: 155719)
Visitor Counter : 7
Provide suggestions / comments