Press Information Bureau

মুখ্য তথ্য

• স্কিলিং ফৰ এ আই ৰেডিনেছ (SOAR)ৰ দ্বাৰা ষষ্ঠ শ্ৰেণীৰ পৰা দ্বাদশ শ্ৰেণীলৈকে পঢ়া ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু শিক্ষকসকলক ক্ৰমাৎ ডিজিটেল হৈ অহা ভৱিষ্যতৰ বাবে ভাৰতক গঢ়ি তোলাৰ লক্ষ্য কৰা হৈছে।
• SOAR-ত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে ১৫ ঘণ্টাৰ ৩টা নিৰ্দিষ্ট পাঠ্যক্ৰম আৰু শিক্ষকসকলৰ বাবে ৪৫ ঘণ্টাৰ এটা স্বতন্ত্ৰ পাঠ্যক্ৰম অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, য'ত নৈতিক কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা ব্যৱহাৰ আৰু মেচিন লাৰ্নিংৰ মৌলিক ধাৰণাসমূহৰ দৰে বিষয়বোৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে।
• কেন্দ্ৰীয় বাজেট ২০২৫-২৬-ত শিক্ষাৰ বাবে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ এক উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিবলৈ ৫০০ কোটি টকা আবণ্টন কৰা হৈছে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা-চালিত শিক্ষা আৰু উদ্ভাৱনক আগুৱাই নিয়া।
• জুন ২০২৫ লৈকে NAPS-2 ৰ অধীনত এ আই ডেটা ইঞ্জিনীয়াৰ আৰু মেচিন লাৰ্নিং ইঞ্জিনীয়াৰৰ দৰে এ আই-সম্পৰ্কীয় পদত ২০২২-২৩ বিত্তীয় বৰ্ষৰ পৰা ২০২৫-২০২৬ বিত্তীয় বৰ্ষৰ ভিতৰত ১,৪৮০ জন শিক্ষানবীচক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হৈছে।

পাতনি

বিশ্বৰ কৰ্মশক্তি কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা, মেচিন লাৰ্নিং, ডেটা বিজ্ঞান, আৰু স্বয়ংক্ৰিয়তাৰ অগ্ৰগতিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত এক গভীৰ পৰিৱৰ্তনৰ মাজেৰে গৈ আছে। স্বাস্থ্যসেৱা, বিত্ত, শিক্ষা, উৎপাদন, আৰু ৰাজহুৱা সেৱাৰ দৰে উদ্যোগত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ লগে লগে, ব্যাপকভিত্তিক কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা সাক্ষৰতা আৰু বিশেষ প্ৰতিভাৰ এক জৰুৰী প্ৰয়োজন হৈছে। ভাৰতত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ বাবে দক্ষতা (SOAR) কাৰ্যসূচী হৈছে ভাৰতৰ শিক্ষা পৰিকাঠামোত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ দক্ষতাসমূহ একত্ৰিত কৰিবলৈ দক্ষতা বিকাশ আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয় (MSDE)ৰ এক কৌশলগত পদক্ষেপ। ই বিশ্বৰ প্ৰযুক্তিগত অগ্ৰগতিত নেতৃত্ব দিয়াৰ বাবে চৰকাৰৰ লক্ষ্যৰ সৈতে সংগতি ৰাখে। জুলাই ২০২৫ত আৰম্ভ কৰা এই কাৰ্যসূচী স্কিল ইণ্ডিয়া মিছনৰ ১০ বছৰীয়া মাইলৰ খুঁটিৰ সৈতে সংগত হৈ আছে, যিয়ে ২০১৫ চনৰ পৰা বিভিন্ন দক্ষতা আঁচনিৰ জৰিয়তে মানুহক শক্তিশালী কৰিছে, যাৰ ভিতৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী কৌশল বিকাশ যোজনা (পিএমকেভিৱাই) ৪.০ৰ অধীনত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ দৰে উদীয়মান ক্ষেত্ৰলৈ সম্প্ৰসাৰণো আছে।

SOAR-ৰ লক্ষ্য: ভৱিষ্যতক শক্তিশালী কৰা

কৃত্রিম বুদ্ধিমত্তাৰ সজাগতা বৃদ্ধি কৰা: SOAR পদক্ষেপে বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু শিক্ষকসকলৰ মাজত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ জ্ঞান বৃদ্ধি কৰাত অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে। মেচিন লাৰ্নিঙৰ মৌলিক জ্ঞান আৰু নৈতিকভাৱে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ব্যৱহাৰৰ দৰে মৌলিক ধাৰণাসমূহৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিয়াৰ জৰিয়তে, এই কাৰ্যসূচীয়ে যুৱ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত আগ্ৰহ আৰু আকাংক্ষা জগাই তোলাৰ লক্ষ্য ৰাখে, আৰু তেওঁলোকক প্ৰযুক্তি-চালিত ভৱিষ্যতৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে। শিক্ষকসকলৰ বাবে, SOAR-এ বৰ্তমানৰ পাঠ্যক্ৰমত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ পাঠ্যক্ৰম অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ বিশেষ প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত কাৰ্যকৰী প্ৰদান আৰু উদ্যোগৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ সৈতে সংগতি ৰখা নিশ্চিত কৰা হয়।

অৰ্থনৈতিক আত্মনিৰ্ভৰশীলতাক সমৰ্থন কৰক: SOAR -এ যুৱক-যুৱতীসকলক আইটি, ডিজিটেল উদ্ভাৱন আৰু এআই-চালিত উদ্যোগৰ দৰে উচ্চ চাহিদাৰ খণ্ডৰ বাবে দক্ষতাৰে সজ্জিত কৰি ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ (আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰত) দৃষ্টিভংগীক কৌশলগতভাৱে সমৰ্থন কৰে। এই পদক্ষেপে পিএমকেভিৱাই ৪.০-ৰ দৰে ফ্ল্যাগশ্বিপ আঁচনিৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্ৰাধিকাৰৰ সৈতে সংগতি ৰাখে, যি নিয়োগযোগ্যতা আৰু উদ্যোগীকৰণ বৃদ্ধি কৰিবলৈ উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ বাবে দক্ষতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।

প্ৰযুক্তি-চালিত ভাৰত গঢ়ি তোলা: SOAR -ৰ দীৰ্ঘম্যাদী দৃষ্টিভংগী হৈছে ভাৰতৰ যুৱ প্ৰজন্মক এআই-চালিত কেৰিয়াৰ আৰু উদ্যোগিক কামৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰি ভাৰতক এআই-ৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ অগ্ৰণী দেশ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা। এআই সচেতন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু শিক্ষকৰ এক শক্তিশালী পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাৰ জৰিয়তে এই পদক্ষেপে এআই-ৰ বিকাশ, তথ্য বিশ্লেষণ আৰু প্ৰযুক্তি উদ্ভাৱনৰ বাবে দক্ষ পেছাদাৰীৰ এক শৃংখল সৃষ্টি কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে।

কৃত্রিম বুদ্ধিমত্তা: ভাৰতৰ শিক্ষা ক্ষেত্ৰৰ ৰূপান্তৰণ

কৃত্রিম বুদ্ধিমত্তাই উদ্ভাৱনক উৎসাহিত কৰি, ডিজিটেল সাক্ষৰতা বৃদ্ধি কৰি আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক প্ৰযুক্তি-চালিত ভৱিষ্যতৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰি ভাৰতৰ শিক্ষা খণ্ডত এক বিপ্লৱ আনিছে। ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি (NEP) ২০২০ ৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি, কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাক শ্ৰেণীকোঠাত আৰু দক্ষতা বিকাশৰ কাঠামোত একত্ৰিত কৰা হৈছে। এই পৰিৱৰ্তনৰ আঁৰৰ কিছুমান মূল বিকাশৰ ভিতৰত আছে:

বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত এআই:

ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি (NEP) ২০২০-এ বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত উপযুক্ত পৰ্যায়ত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ দৰে সাম্প্ৰতিক বিষয়সমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে, যাতে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত উদ্ভাৱন আৰু ডিজিটেল সাক্ষৰতা বৃদ্ধি হয়। কেন্দ্ৰীয় মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদে ইতিমধ্যে অনুমোদিত বিদ্যালয়সমূহত এআই-ক এটা বিষয় হিচাপে প্ৰৱৰ্তন কৰিছে। ২০১৯-২০২০ শিক্ষাবৰ্ষৰ পৰা নৱম শ্ৰেণীত আৰু ২০২০-২০২১ শিক্ষাবৰ্ষৰ পৰা একাদশ শ্ৰেণীলৈ ইয়াক প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে, যি দক্ষতা বিকাশ আৰু ব্যক্তিগতকৃত শিক্ষা সঁজুলিৰ দৰে ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।

এআই-ত উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপন:

ভাৰত চৰকাৰে শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এআই গ্ৰহণক আগুৱাই নিয়াৰ বাবে এক মুখ্য পদক্ষেপ হিচাপে এআই উৎকৰ্ষতাৰ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিছে। ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতীয় ভাষাসমূহৰ বাবে এআই ব্যৱহাৰ কৰা, শ্ৰেণীকোঠাত সমালোচনামূলক চিন্তাৰ প্ৰচাৰ কৰা আৰু পৰম্পৰাগত শিক্ষণ পদ্ধতিৰ পৰা "চকবৰ্ডৰ পৰা চিপছেটলৈ" প্ৰযুক্তি-চালিত দৃষ্টিভংগীলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা। এই কেন্দ্ৰই এআই আন্তঃগাঁথনি আৰু মানৱ সম্পদ গঢ়ি তোলাৰ বাবে বিস্তৃত ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰচেষ্টাক সমৰ্থন কৰিব। ইয়াৰ ভিতৰত সৰ্বভাৰতীয় কাৰিকৰী শিক্ষা পৰিষদ (এআইচিটিই) অনুমোদিত প্ৰতিষ্ঠানসমূহক বিভিন্ন শিক্ষামূলক পাঠ্যক্ৰমত ঐচ্ছিক বিষয় হিচাপে এআই আগবঢ়োৱাৰ বাবে পৰামৰ্শও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠানসমূহে (আইআইটি) ডিপ লাৰ্নিঙ, মেচিন লাৰ্নিঙ আৰু প্ৰিডেক্টিভ ডাটা এনালাইটিক্সৰ দৰে উন্নত এআই সম্পৰ্কীয় পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়াই ইয়াক পৰিপূৰক কৰি তোলে।

স্কিল ইণ্ডিয়া মিছন (এছআইএম)-ত এআই আৰু ডিজিটেল শিক্ষাৰ সংহতকৰণ:

ভাৰত চৰকাৰে প্ৰধানমন্ত্ৰী কৌশল বিকাশ যোজনা (পিএমকেভিৱাই) ৪.০, ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানবিচ প্ৰচাৰ আঁচনি (এনএপিএছ), ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই) আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (এনএছটিআই) আৰু স্কিল ইণ্ডিয়া ডিজিটেল হাব (এছআইডিএইচ) প্লেটফৰ্মৰ অধীনত লক্ষ্যভিত্তিক পদক্ষেপৰ সৈতে ভৱিষ্যতৰ বাবে সাজু কৰ্মশক্তি প্ৰস্তুত কৰিবলৈ স্কিল ইণ্ডিয়া মিছন (এছআইএম)ৰ ভিতৰত এআই আৰু ডিজিটেল শিক্ষা কাৰ্যসূচীসমূহ সক্ৰিয়ভাৱে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।

SOAR: প্ৰাসংগিকতা আৰু প্ৰত্যাশিত ফলাফলসমূহ

স্কিল ইণ্ডিয়া মিছনৰ সৈতে কৌশলগত সংৰক্ষণ: SOAR-য়ে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট মডিউল প্ৰদান কৰি, এআই-চালিত খণ্ডসমূহত নিয়োগযোগ্যতা আৰু উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ যুৱক-যুৱতীসকলক অত্যাৱশ্যকীয় ডিজিটেল দক্ষতাৰে সজ্জিত কৰি স্কিল ইণ্ডিয়া মিছনক সমৰ্থন কৰে।

বিকাশিত ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীত অৱদান: এই কাৰ্যসূচীয়ে সকলোৰে বাবে এআই উদ্যোগৰ জৰিয়তে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এখন উন্নত দেশৰ ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীক আগুৱাই লৈ যায়। ই এক প্ৰযুক্তি-সচেতন কৰ্মশক্তি গঢ়ি তোলে যিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা বিকাশ কৌশলত গুৰুত্ব দিয়াৰ দৰে উদ্ভাৱন আৰু বিশ্ব প্ৰতিযোগিতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ এআই ব্যৱহাৰ কৰে।

ডিজিটেল অন্তৰ্ভুক্তিৰ প্ৰসাৰ: SOAR-এ Skill India Digital Hub-ৰ দৰে সহজলভ্য প্লেটফৰ্মত AI প্ৰশিক্ষণ একত্ৰিত কৰি নগৰীয়া-গ্ৰাম্য ডিজিটেল বিভাজন দূৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী বিদ্যালয়সমূহত ডিজিটেল দক্ষতাৰ সমান সুবিধা উপলব্ধ হয়, যাৰ ফলত পিছপৰা সম্প্ৰদায়সমূহ শক্তিশালী হয়।

এআই-সচেতন শিক্ষাৰ্থী আৰু প্ৰশিক্ষিত শিক্ষাবিদ: SOAR-ৰ লক্ষ্য হৈছে নৈতিক এআই এপ্লিকেশ্যনৰ বাবে এআই-সচেতন শিক্ষাৰ্থী প্ৰস্তুত কৰা আৰু চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী বিদ্যালয়ত শিক্ষকসকলক শিক্ষণ পদ্ধতি উন্নত কৰা আৰু শ্ৰেণীকোঠাত এআইৰ ব্যাপক প্ৰচলন নিশ্চিত কৰাৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ দিয়া।

এআই কেৰিয়াৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহ বৃদ্ধি আৰু দক্ষতাৰ ব্যৱধান হ্ৰাস কৰা: SOAR কাৰ্যসূচীয়ে হাতে-কামে দক্ষতা প্ৰদানৰ জৰিয়তে যুৱক-যুৱতীসকলৰ এআই কেৰিয়াৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহ বৃদ্ধি কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে। ইয়াৰ লগতে অন্তৰ্ভুক্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰি আৰু উচ্চ চাহিদাৰ প্ৰযুক্তিগত দক্ষতাৰ উপলব্ধতা বৃদ্ধি কৰি ডিজিটেল দক্ষতাত চহৰ আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ মাজৰ ব্যৱধান হ্ৰাস কৰিব।

সামৰণি

SOAR কাৰ্যসূচীয়ে ভাৰতক এআই-চালিত শিক্ষা আৰু কৰ্মশক্তি বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ অগ্ৰণী দেশ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে চিহ্নিত কৰে। বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰম আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণৰ ভিতৰত এআই সাক্ষৰতাক অন্তৰ্ভুক্ত কৰি, SOAR-এ কেৱল শিক্ষাৰ্থী আৰু শিক্ষকসকলক অত্যাধুনিক দক্ষতাৰে সজ্জিত কৰাই নহয়, উদ্ভাৱন আৰু নৈতিক প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰৰ সংস্কৃতিও গঢ়ি তোলে। কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব আৰু স্কিল ইণ্ডিয়া ডিজিটেল হাবৰ দৰে প্লেটফৰ্মৰ জৰিয়তে, এই কাৰ্যসূচীয়ে বিভিন্ন আৰ্থ-সামাজিক গোটৰ মাজত উপলব্ধতা নিশ্চিত কৰে, যাৰ ফলত ভাৰতৰ যুৱক-যুৱতীসকলে প্ৰযুক্তিগত আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিত সহায় কৰিবলৈ সক্ষম হ'ব। বিকশিত ভাৰত @ ২০৪৭ ৰ দৃষ্টিভংগীৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তম্ভ হিচাপে, SOAR-এ ডিজিটেলভাৱে অন্তৰ্ভুক্তিমূলক, প্ৰতিদ্বন্দ্বিতামূলক আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীল ভাৰতৰ ভেটি স্থাপন কৰিব, যি বিশ্বৰ উদ্ভাৱনৰ ভৱিষ্যত গঢ়িবলৈ সাজু হ’ব।

সমল

Union Budget:

https://www.indiabudget.gov.in/doc/bh1.pdf

Press Information Bureau:

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2153010

https://www.pib.gov.in/PressReleseDetailm.aspx?PRID=2147048

https://www.pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1704878

Ministry of Education:

https://www.education.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/PIB2132184.pdf

Ministry of Skill Development and Entrepreneurship:

https://www.skillindiadigital.gov.in/home

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/184/AU2748_0eg8Dq.pdf?source=pqals

https://www.apprenticeshipindia.gov.in/

Others:
https://www.cprgindia.org/Padh-AI-Conclave/image/pdf/PADHAI-CONCLAVE-BROCHURE.pdf

***

BM/DPS