Rural Prosperity
সৰস খাদ্য উৎসৱ ২০২৫
সোৱাদ, সংগ্ৰাম আৰু লাখপতি মহিলাসকলৰ সাফল্যৰ কাহিনী
Posted On:
07 DEC 2025 10:20AM
ডিচেম্বৰৰ এটা ঠাণ্ডা ৰাতিপুৱাত দিল্লীৰ সুন্দৰ নাৰ্চাৰীত ভাৰতৰ উন্নত মানৰ আঞ্চলিক ব্যঞ্জনৰ সোৱাদ ল’বলৈ আগ্ৰহী লোকৰ ভিৰ সৃষ্টি হৈছিল। কিন্তু প্ৰৱেশদ্বাৰৰ ওচৰৰ এটা ষ্টলত আন কিবা এটাই মানুহক আকৰ্ষণ কৰিছিল: কোনোবা এগৰাকীৰ পৰা নিৰ্গত হৈছে আত্মবিশ্বাসৰ উজ্জ্বল কিৰণ, যিয়ে জানে যে তেওঁ কেৱল নিজৰ জীৱনটোৱেই নহয়, আন শ শ মানুহৰ জীৱনো সলনি কৰিছে। কাউণ্টাৰৰ পিছফালে পঞ্জাৱৰ মোহলীৰ শ্ৰীমতী বন্দনা ভৰদ্বাজে অনায়াসে ফুলকাৰী কাপোৰবোৰ সজাই আছিল। শীতৰ ৰ’দত ফুলকাৰীৰ জীপাল এম্ব্ৰয়ডাৰী জিলিকি থকাৰ সময়তে আৰু উজ্জ্বল হৈ পৰিছিল তেওঁৰ জীৱন কাহিনী। ২০১৮ চনত এটা সৰু আত্মসহায়ক গোটৰ দহগৰাকী মহিলাৰ ভিতৰত এগৰাকী হিচাপে তেওঁ যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছিল, ঘৰুৱা দায়িত্বসমূহ পালন কৰাৰ সমান্তৰালকৈ ঘৰতে ফুলকাৰী চিলাই কৰিছিল। তেওঁৰ সম্ভাৱনা অতি সোনকালেই লক্ষণীয় হৈ উঠিল। প্ৰথম অৱস্থাত তেওঁ নিজৰ গাঁৱৰ সংগঠনত ১৯টা আত্মসহায়ক গোট (SHG)ৰ আৰু পিছলৈ বন্দনাই ২৫খন গাঁৱত ৫০০ৰো অধিক আত্মসহায়ক গোট (SHG)ৰ নেতৃত্ব দিছিল, যি বহু আনুষ্ঠানিক প্ৰতিষ্ঠানতকৈও ডাঙৰ সামূহিক উদ্যোগ আছিল। সৰস খাদ্য উৎসৱ ২০২৫ত তেওঁৰ ষ্টলত কেৱল হস্তনিৰ্মিত শিল্পকৰ্মৰ সামগ্ৰীয়েই নহয়, মহিলাৰ সামূহিক প্ৰগতি আৰু সৱলীকৰণৰ আভাসো প্ৰদৰ্শিত হৈছিল।
বন্দনা দিদিয়ে কয়, "চৰকাৰে আমাক প্ৰতিটো খোজতে সহায় কৰিছিল। আমি গ্ৰাম্য উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ পৰা চিলাই মেচিন আৰু ৩০,০০০ টকাৰ কাৰ্য্যকৰী মূলধন লাভ কৰিলোঁ। এই প্ৰচেষ্টাসমূহে আমাক ফুলকাৰী চিলাইক এক প্ৰকৃত উদ্যোগলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাত সহায় কৰিলে।" তেওঁৰ নেতৃত্বত এতিয়া গ্ৰাম্য মহিলাসকলে চুৱেটাৰ, স্কুলৰ ইউনিফৰ্ম, ব্যতিক্ৰমী মিহি ফুলকাৰী কাপোৰকে ধৰি বিভিন্ন ধৰণৰ সামগ্ৰী প্ৰস্তুত কৰে। তেওঁলোকৰ কাৰুকাৰ্য্য ইমানেই সুন্দৰ যে চৰকাৰী বিভাগে তেওঁলোকৰ ফুলকাৰী সামগ্ৰী ক্ৰয় কৰি ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু বিদেশী বিশিষ্ট ব্যক্তিসকলৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে। অন্য দেশলৈ ৰপ্তানিৰ বাবেও চৰকাৰে তেওঁলোকৰ সামগ্ৰী ক্ৰয় কৰে।
সুন্দৰ নাৰ্চাৰীৰ সৰ্বত্ৰ বিয়পি পৰা এই উত্তেজনা সৰস খাদ্য উৎসৱ-২০২৫ৰ প্ৰতিটো অলিয়ে-গলিয়ে প্ৰতিধ্বনিত হৈছিল। ২৫খন ৰাজ্যৰ প্ৰায় ৩০০ গৰাকী লাখপতি মহিলা আৰু আত্মসহায়ক গোট (SHG)ৰ উদ্যোগীয়ে ৫০০ৰো অধিক ব্যঞ্জন আৰু কেইবাডজনো হস্তনিৰ্মিত সামগ্ৰী আনি দিল্লীক ভাৰতৰ জীৱন্ত মানচিত্ৰলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল। বতাহত ডালবাতি চূৰ্মা, মালাবাৰ বিৰিয়ানী, হিমাচলী সিদ্দু আৰু তণ্ডুৰী চাহৰ সুগন্ধি ভৰি পৰিছিল যদিও প্ৰতিটো সুগন্ধিৰ আঁৰত আছিল এগৰাকী মহিলাৰ কাহিনী, যিটো তেওঁৰ ব্যঞ্জনৰ দৰেই কেইবাতৰপীয়া।
|
DAY-NRLMৰ অধীনত গ্ৰাম্য উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ে আয়োজন কৰা সৰস আজীৱিকা মেলাসমূহে গ্ৰাম্য মহিলা আৰু আত্মসহায়ক গোটসমূহক তেওঁলোকৰ সামগ্ৰীসমূহ প্ৰত্যক্ষভাৱে বিক্ৰী কৰাৰ বাবে এখন ৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চ প্ৰদান কৰে, মধ্যভোগীসকলক আঁতৰাই ৰাখে আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ বজাৰ-প্ৰৱেশৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। পেকেজিং, ডিজাইন, যোগাযোগ আৰু বিপণন বিষয়ক কৰ্মশালাৰ জৰিয়তে এই মেলাসমূহে তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ সামগ্ৰী উন্নত কৰাৰ দক্ষতাৰে সজ্জিত কৰে, আয় বৃদ্ধি কৰে আৰু সমগ্ৰ দেশ তথা বিদেশৰ ক্ৰেতাৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰায়।
|
বন্দনা দিদিৰ ষ্টলৰ ঠিক ওচৰতে ওড়িশাৰ পৰা অহা মা আত্মসহায়ক গোট (SHG)ৰ এগৰাকী সদস্যই তেওঁৰ হস্ততাঁত সামগ্ৰী প্ৰদৰ্শন কৰে। ২০১৯ চনত SHGত যোগদান কৰাৰ পিছত তেওঁ স্থানীয় বিক্ৰীৰ পৰা নিজাকৈ দোকান চলোৱা আৰু খুচুৰা বিক্ৰেতাসকলক সামগ্ৰী যোগান ধৰালৈ উন্নীত হয়।
"আমি প্ৰথমে স্থানীয় শিপিনী আছিলো" তেওঁ বিনয়েৰে ক'লে। আত্মসহায়ক গোটত যোগদান কৰাৰ পিছত আমি সহায়, সহজ ঋণ আৰু চৰকাৰী বিষয়াসকলৰ নিয়মীয়া পৰিদৰ্শনৰ দ্বাৰা উপকৃত হৈছিলো, যি আমাৰ ব্যৱসায়িক প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু সময়মতে অত্যাৱশ্যকীয় সামগ্ৰীৰ যোগান নিশ্চিত কৰিছিল। এখন সৰস মেলাত তেওঁলোকে ৫ লাখ টকাৰ ইক্কাট কপাহী কাপোৰৰ বিক্ৰীৰ অভিলেখ গঢ়িছিল, যিটো কৃতিত্ব তেওঁৰ গোটে গৌৰৱ সহকাৰে আৰু আশ্চৰ্যৰে মনত পেলাইছে। দিল্লীৰ গ্ৰাহকে হাতেৰে বোৱা কাপোৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ লগে লগে এই মহিলাসকলে সহজে ডিজিটেল পেমেণ্ট লাভ কৰিছিল। তেওঁ দৃঢ়তাৰে কয় যে তেওঁলোকে ক্ৰেতাৰ সৈতে মত বিনিময় কৰাৰ সময়ত বাস্তৱ সময়ৰ, কণ্ঠ-আধাৰিত ভাষা অনুবাদৰ বাবে ভাষিণী মোবাইল এপ্লিকেচন ব্যৱহাৰ কৰে, ফলত প্ৰযুক্তিৰ জৰিয়তে ভাষিক অন্তৰায় ফলপ্ৰসূভাৱে অতিক্ৰম কৰে।
কেইটামান ষ্টলৰ পৰা আঁতৰত শ্ৰীমতী প্ৰীতি চাহুৱে অন্ধ্ৰ-শৈলীৰ ব্যঞ্জন পৰিবেশন কৰি আছিল আৰু লগতে নিজৰ গৃহজিলাৰ ৰাজ বিহান কেন্টিনৰ অৰ্ডাৰ লৈ আছিল। ২০১২ চনত ১০-১৫ গৰাকী মহিলাৰ সৈতে তেওঁ আত্মসহায়ক গোট (SHG)ত যোগদান কৰাৰ পিছত বেংক আৰু গাঁও পৰ্যায়ৰ প্ৰতিষ্ঠানৰ জৰিয়তে সুলভ মূল্যৰ ঋণ লাভ কৰে, যি তেওঁৰ উদ্যোগ সম্প্ৰসাৰণত সহায় কৰে। এতিয়া তেওঁ প্ৰতিমাহে ৫০,০০০ টকাৰ অধিক উপাৰ্জন কৰে, আৰু সৰস মেলাত তেওঁৰ বিক্ৰী সাধাৰণতে ২-২.৫ লাখ টকা পৰ্যন্ত হয়। কথা-বতৰাৰ সময়ত তেওঁৰ ফোনলৈ ডিজিটেল পেমেণ্ট আহি থাকিল, আৰু তেওঁৰ কাউণ্টাৰত এটা QR ক’ড বিশেষভাৱে ৰখা দেখা গ’ল। নগদ ধনৰ লেনদেন আছিল নূন্যতম, যি SHGৰ সদস্যসকলৰ মাজত ডিজিটেল দক্ষতাৰ উচ্চ মাত্ৰা প্ৰতিফলিত কৰিছিল আৰু তেওঁলোকে সকলো লেনদেন দক্ষতাৰে আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰে চম্ভালিছিল।
তদুপৰি ষ্টলৰ শাৰীৰ সন্মুখত বিহাৰৰ ছাহৰছাৰ শ্ৰীমতী মায়া দেৱীয়ে দিনটো আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা ভিৰৰ সন্মুখত নিজৰ মখানা সামগ্ৰী প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। পূৰ্বে এগৰাকী গৃহিণী, তাৰ পাছত ২০১৪ চনত জীৱিকা SHGত যোগদান কৰি সপ্তাহত ১০ টকাকৈ সঞ্চয় আৰম্ভ কৰিছিল। সহজ ঋণৰ সুবিধা আৰু ধাৰাবাহিক প্ৰতিষ্ঠানিক সহায়ৰ বাবে তেওঁ ক্ৰমান্বয়ে নিজৰ মখানা উদ্যোগটোৰ বিকাশ সাধন কৰিলে। এতিয়া তেওঁ দিল্লীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চত থিয় হৈ তেওঁৰ সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে, QR ভিত্তিক লেনদেন আৰু সামূহিক সবলীকৰণে তেওঁক কেনেদৰে বহনক্ষম জীৱিকা গঢ়ি তুলিবলৈ সক্ষম কৰিছে, সেই বিষয়ে শ্বেয়াৰ কৰিছে।
প্ৰদৰ্শনকাৰীসকলৰ ভিতৰত গুজৰাটৰ জুনাগড়ৰ শ্ৰীমতী দক্ষ মেহতাই সুন্দৰ পৰম্পৰাগত গুজৰাটী সাজ-পোছাক পৰিধান কৰি ২০২২ চনত যোগদান কৰা মহাদেৱ মংগলম আত্মসহায়ক গোটক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰাই তেওঁ সৰস মেলাৰ জৰিয়তে ৫ লাখ টকাতকৈ অধিক বিক্ৰী কৰিছে। প্ৰকৃত মেলাৰ ঊৰ্ধলৈ গৈ তেওঁ আনকি আমাজনত নিজৰ সামগ্ৰী তালিকাভুক্ত কৰি ই-কমাৰ্চৰ ক্ষেত্ৰতো আগবাঢ়ি গৈছিল, যি সমগ্ৰ দেশতে তেওঁৰ প্ৰসাৰতা বৃদ্ধি কৰিছিল আৰু তেওঁৰ গ্ৰাহকৰ পৰিসৰ সলনি কৰিছিল। তেওঁ উল্লেখ কৰে, "মেলাবোৰে আমাক এখন মঞ্চ দিলে।"
সামগ্ৰিকভাৱে এই জীৱন পৰিৱৰ্তনকাৰী কাহিনীবোৰে দীনদয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা-ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা অভিযানৰ (NRLM) ব্যাপক প্ৰভাৱ প্ৰতিফলিত কৰে, যি দীৰ্ঘদিন ধৰি আত্মসহায়ক গোট, ঋণ সংযোগ, সামৰ্থ্য নিৰ্মাণ কাৰ্যসূচী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ বিপণন মঞ্চৰ জৰিয়তে মহিলাৰ উদ্যোগীকৰণক সহায় কৰি আহিছে। এই অভিযানে ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বৰ্ষৰ ভিতৰত এই সংখ্যা ২.৫ কোটিলৈ বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্যৰে ২ কোটিতকৈ অধিক "লাখপতি দিদি"ৰ উত্থানত অৰিহণা যোগাইছে। এই মহিলাসকলে লাভ কৰা ডিজিটেল সবলীকৰণো সমানেই পৰিৱৰ্তনশীল। ভাষিণীৰ দৰে সঁজুলিয়ে ভাষাৰ অন্তৰায়সমূহ দূৰ কৰিছে, আনহাতে UPI-ভিত্তিক পেমেণ্টে আৰ্থিক অন্তৰ্ভুক্তিক প্ৰসাৰিত কৰি অৰ্থনৈতিক কাৰ্য্যকলাপত মহিলাসকলৰ আত্মবিশ্বাস আৰু স্বাধিকাৰ শক্তিশালী কৰিছে।
|
দীনদয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা- ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা অভিযান (DAY-NRLM) হৈছে গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ ধ্বজাবাহী গ্ৰাম্য দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল কাৰ্যসূচী, যি দৰিদ্ৰ পৰিয়ালসমূহক স্বনিয়োজন আৰু দক্ষতাভিত্তিক কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগ প্ৰদানৰ জৰিয়তে বহনক্ষম জীৱিকা নিশ্চিত কৰাত সহায় কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা গ্ৰাম্য পৰিয়ালসমূহক আত্মসহায়ক গোট (SHG) হিচাপে সংগঠিত কৰা আৰু সময়ৰ লগে লগে তেওঁলোকক সহায় কৰা হয়, যাতে তেওঁলোকে উপাৰ্জন সৃষ্টিকাৰী কাম-কাজ হাতত ল’ব পাৰে আৰু ক্ৰমান্বয়ে দৰিদ্ৰতাৰ পৰা মুক্তি পাব পাৰে। দৰিদ্ৰ লোকৰ জীৱিকা উন্নত কৰাৰ লক্ষ্যৰে ই বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ পদক্ষেপ। ২০২৫ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰলৈকে DAY-NRLM-এ ১০.২০ কোটি পৰিয়ালক আত্মসহায়ক গোটত সংগঠিত কৰিছে। এগৰাকী লাখপতি দিদি হৈছে এনে এটা আত্মসহায়ক গোটৰ সদস্য, যাৰ পৰিয়ালে বছৰি কমেও ১ লাখ টকা উপাৰ্জন কৰে আৰু কমেও চাৰিটা কৃষি ঋতু বা ব্যৱসায়িক চক্ৰত গড়ে মাহিলি ১০,০০০ টকাতকৈ অধিক আয় কৰে।
|
দিনটো সন্ধিয়ালৈ আগবঢ়াৰ লগে লগে আৰু সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানে গোটেই সুন্দৰ নাৰ্চাৰীখনক উজলাই তোলাৰ সময়তে এই উৎসৱটো এটা অনুষ্ঠানৰ দৰে কম আৰু প্ৰকাশৰ বাবে অধিক যেন অনুভৱ হৈছিল। এসময়ত ভিৰৰ সন্মুখত কথা ক’বলৈ ভয় কৰা মহিলাসকলে এতিয়া সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ গ্ৰাহকসকলৰ সৈতে মত বিনিময় কৰিছে, অনুবাদ কৰিছে, বুজি পাইছে আৰু সন্মান লাভ কৰিছে। পূৰ্বে কেৱল ঘৰুৱা খৰচ পৰিচালনা কৰা মহিলাসকলে এতিয়া ডিজিটেল ৱালেট, অৰ্ডাৰ, চালান আদি চম্ভালিছে। দৰ্শকৰ বাবে সৰস খাদ্য উৎসৱ ২০২৫ হৈছে সোৱাদৰ উদযাপন। মহিলাসকলৰ বাবে এয়া স্বাধীনতাৰ উদযাপন।
স্বাধীনতা অৰ্জন কৰা, ভাগ-বতৰা কৰা আৰু জীয়াই থকা: এটা সময়ত এটা কাহিনী, এটা বিক্ৰী আৰু এটা কথোপকথন।
সমল
Ministry of Rural Development
https://www.pib.gov.in/FeaturesDeatils.aspx?NoteId=155247
https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2181702
https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2196537
https://nrlm.gov.in/dashboardForOuter.do?methodName=dashboard
***
DPS/KD
(Features ID: 156402)
आगंतुक पटल : 8
Provide suggestions / comments