ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਅੱਜ ਦਿੱਲੀ-ਐੱਨਸੀਆਰ  ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਪਤ ਦੀਆਂ ਨਗਰ ਨਿਗਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਰਚਿਤ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 03.12.2025 ਨੂੰ ਹੋਈ ਪਿਛਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮੈਟਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ, ਐੱਨਸੀਆਰ  ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹੱਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਛਵੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਸ਼੍ਰੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ 'ਸੰਪੂਰਨ-ਸਰਕਾਰ' ਅਤੇ 'ਸੰਪੂਰਨ-ਸਮਾਜ' ਦੇ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।

ਸ਼੍ਰੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਢਾਹੁਣ (ਸੀ ਐਂਡ ਡੀ) ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੇ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੀ ਐਂਡ ਡੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਐੱਨਸੀਆਰ  ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸਿਖਰ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਢਾਹੁਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਜਾਣ, ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧਾਂ ਤੱਕ ਤੁਰੰਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਡਿਫਾਲਟਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਨਾਲ, ਐੱਨਸੀਆਰ  ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਨਿਰੀਖਣ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਲਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ, ਮਾਣਯੋਗ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਅਸੁਵਿਧਾ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੋਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ "ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੋ, ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਮਨਾਓ ਅਤੇ ਡਿਫਾਲਟਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੋ," 

ਸ਼੍ਰੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਪੱਧਰੀ ਪਾਰਕਿੰਗ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਢੁਕਵੀਂ ਥਾਂ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਖੁਦ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਭੀੜ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਾ ਬਣਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 62 ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਭੀੜ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਾਰਕਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਕੇ, ਸਵੇਰੇ 9-11 ਵਜੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 4-7 ਵਜੇ ਤੱਕ ਪੀਕ-ਆਵਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੌਰਾਨ ਸੜਕੀ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿਗਨਲ-ਮੁਕਤ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਲਿਆਰਿਆਂ 'ਤੇ BS-IV ਮਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੈਰ-ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਸਥਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਚੀਆਂ-ਉੱਚੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਨੇੜਲੇ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਕੇਂਦਰਾਂ ਤੱਕ ਆਖਰੀ-ਮੀਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਾਈ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਪੀਕ-ਆਵਰ ਭੀੜ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਸਾਲਿਡ ਵੇਸਟ (MSW) ਡੰਪ ਸਾਈਟਾਂ 'ਤੇ ਕੂੜੇ-ਤੋਂ-ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਹਰਿਆਲੀ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਨੂੰ ਇੱਕ 360-ਡਿਗਰੀ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨਕ ਸੁਧਾਰ, ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਅਤੇ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਿਕਲਪਿਕ ਹੱਲਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਾਅ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਸਥਾਨਾਂਤਰਣ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਭੀੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਹੌਟਸਪੌਟਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮਾਣਯੋਗ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 2026 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਠੋਸ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਓਖਲਾ, ਭਲਸਵਾ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਵਿਰਾਸਤੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਡੰਪ ਸਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ । ਹਾਦਸਿਆਂ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਤੋਂ ਅਵਾਰਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ (CAQM) ਨੂੰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ PNG ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਖਪਤ ਬਿੱਲਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਸਾਫ਼ ਬਾਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਸ਼੍ਰੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਹਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਜਨਤਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। IEC ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਰਗੇ ਅਸਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਉਪ-ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। CAQM ਨੂੰ IEC ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਧਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਐੱਨਸੀਆਰ  ਵਿੱਚ ਬਾਇਓਮਾਸ ਅਤੇ MSW ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ CSR ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀਟਿੰਗ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਵਿਵਹਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੈਂਡਹੋਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਸਹੂਲਤਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਣਯੋਗ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ AQI ਵਿੱਚ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਮੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਸ਼ਨ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤਾ ।

ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ MoEFCC ਦੇ ਸਕੱਤਰ, ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ (CAQM) ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਕਮੇਟੀ (DPCC) ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ,  ਸਕੱਤਰ (ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ), GNCTD, ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਪਤ ਦੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।

*********

ਵੀਐੱਮ /ਏਕੇ