ग्रामीण विकास मंत्रालय
वृद्धापकाळातील निवृत्तीवेतनात वाढ
Posted On:
05 AUG 2025 10:10PM by PIB Mumbai
नवी दिल्‍ली, 5 ऑगस्‍ट 2025
राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमाच्या (एनएसएपी) वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेअंतर्गत केंद्रीय निवृत्तीवेतन 60 ते 79 वयोगटातील प्रत्येक लाभार्थीला दरमहा ₹ 200/- आणि 80 वर्षांवरील प्रत्येक लाभार्थीला दरमहा ₹ 500/- इतकी आहे. एनएसएपीच्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार, राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांना केंद्र सरकारने दिलेल्या मदतीच्या किमान समतुल्य रकमेची टॉप-अप रक्कम देण्यास प्रोत्साहित केले जाते जेणेकरून लाभार्थ्यांना योग्य मदत मिळू शकेल.
सध्या, राज्ये/केंद्रशासित प्रदेश एनएसएपीच्या वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेअंतर्गत प्रति लाभार्थी दरमहा ₹ 50 ते ₹ 3800 पर्यंतची टॉप-अप रक्कम जोडत आहेत, ज्यामुळे बहुतेक राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये सरासरी मासिक पेन्शन सुमारे ₹ 1,000/- इतके झाले आहे.
एनएसएपी अंतर्गत, ज्या राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांकडे योजनेच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी आहे त्यांना निधी जारी केला जातो, ज्यामध्ये जिल्हे/ब्लॉक/गावे/शहरांमधील लाभार्थ्यांना निवृत्तीवेतनाचे पुढील वितरण समाविष्ट आहे. गेल्या पाच वर्षांत वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेअंतर्गत जारी करण्यात आलेला राज्यनिहाय एकूण निधी परिशिष्ट-1 मध्ये दिला आहे.
2021-22 पूर्वी एनएसएपी अंतर्गत एससी/ अनुसूचित जाती आणि एसटी/ अनुसूचित जमाती लाभार्थ्यांसाठी निधीचे वेगळे वाटप नव्हते. 2021-22 पासून, एनएसएपीच्या विद्यमान लाभार्थ्यांमध्ये एससी आणि एसटी लाभार्थ्यांची ओळख पटवली जाते आणि एससी आणि एसटी शीर्षकांतर्गत निधी वाटप/वितरित केला जात आहे. गेल्या पाच वर्षात राजस्थान राज्याला वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेअंतर्गत जारी केलेल्या श्रेणीनुसार निधीची माहिती परिशिष्ट-II मध्ये दिली आहे.
परिशिष्ट-1
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेअंतर्गत राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांना देण्यात आलेल्या निधीची राज्यनिहाय आणि वर्षनिहाय माहिती
(रु. लाखात)
|
Sl.No.
|
States/UTs
|
2020-21
|
2021-22
|
2022-23
|
2023-24
|
2024-25
|
|
1
|
Andhra Pradesh
|
18677.36
|
14155.36
|
19474.91
|
25371.68
|
22900.63
|
|
2
|
Bihar
|
100001.95
|
99805.21
|
105913.97
|
115355.08
|
108559.09
|
|
3
|
Chhattisgarh
|
9855.28
|
18357.72
|
18769.35
|
19062.51
|
24221.27
|
|
4
|
Goa
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
5
|
Gujarat
|
17364.32
|
13023.24
|
21705.40
|
18305.74
|
18349.21
|
|
6
|
Haryana
|
3496.28
|
0.00
|
18039.31
|
0.00
|
0.00
|
|
7
|
Himachal Pradesh
|
3933.82
|
985.18
|
2955.52
|
7290.75
|
0.00
|
|
8
|
Jharkhand
|
20637.54
|
32709.46
|
27016.16
|
19635.66
|
23838.70
|
|
9
|
Karnataka
|
30073.12
|
29151.64
|
24365.82
|
30374.87
|
6831.22
|
|
10
|
Kerala
|
17596.00
|
0.00
|
0.00
|
36666.45
|
7863.88
|
|
11
|
Madhya Pradesh
|
46545.91
|
39216.00
|
66328.36
|
57858.46
|
62281.04
|
|
12
|
Maharashtra
|
30547.83
|
24131.13
|
13567.51
|
0.00
|
48341.55
|
|
13
|
Odisha
|
35184.69
|
41714.56
|
41231.17
|
40654.68
|
30419.55
|
|
14
|
Punjab
|
3603.29
|
847.03
|
0.00
|
935.03
|
1781.54
|
|
15
|
Rajasthan
|
25148.30
|
6586.06
|
44391.40
|
21141.34
|
39985.88
|
|
16
|
Tamil Nadu
|
20125.88
|
58984.53
|
30596.42
|
42797.26
|
41364.57
|
|
17
|
Telangana
|
21316.84
|
7173.94
|
14489.20
|
11222.53
|
0.00
|
|
18
|
Uttar Pradesh
|
124708.01
|
127281.51
|
147362.82
|
125723.30
|
142552.11
|
|
19
|
Uttarakhand
|
9876.36
|
4841.90
|
10597.96
|
7778.50
|
9756.00
|
|
20
|
West Bengal
|
36704.77
|
24096.32
|
38143.75
|
56701.58
|
46051.82
|
|
21
|
Arunachal Pradesh
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
834.31
|
0.00
|
|
22
|
Assam
|
25380.08
|
24759.66
|
25444.00
|
23491.51
|
24214.09
|
|
23
|
Manipur
|
2592.43
|
428.83
|
2239.06
|
1327.87
|
1882.38
|
|
24
|
Meghalaya
|
1718.68
|
869.45
|
1791.89
|
1823.36
|
1827.06
|
|
25
|
Mizoram
|
935.38
|
471.54
|
929.77
|
922.51
|
1199.54
|
|
26
|
Nagaland
|
1847.48
|
1415.74
|
1937.62
|
1534.37
|
2660.39
|
|
27
|
Sikkim
|
817.35
|
0.00
|
703.54
|
0.00
|
0.00
|
|
28
|
Tripura
|
984.70
|
2298.03
|
2531.30
|
3725.69
|
4534.72
|
|
29
|
A&N Islands
|
78.81
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
30
|
Chandigarh
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
31
|
D&N Haveli and D&D
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
32
|
NCT Delhi
|
2303.66
|
3409.64
|
0.00
|
0.00
|
9355.12
|
|
33
|
J & K
|
2287.96
|
3506.85
|
1926.41
|
7312.90
|
3160.51
|
|
34
|
Ladakh
|
95.090
|
0.00
|
303.22
|
0.00
|
460.58
|
|
35
|
Lakshadweep
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
36
|
Puducherry
|
822.23
|
418.01
|
0.00
|
0.00
|
0.00
|
|
|
TOTAL
|
615261.40
|
580638.54
|
682755.83
|
677847.94
|
684392.45
|
परिशिष्ट-II
गेल्या पाच वर्षात इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजनेअंतर्गत राजस्थान राज्याला देण्यात आलेला वर्गवार निधी
(रु. लाखात)
|
FY
|
General
|
SC
|
ST
|
|
2020-21
|
25148.30
|
|
2021-22
|
4513.43
|
1423.25
|
649.38
|
|
2022-23
|
27147.87
|
10307.5
|
6936.025
|
|
2023-24
|
14604.40
|
4332.14
|
2204.80
|
|
2024-25
|
27645.37
|
8178.27
|
4162.24
|
ही माहिती ग्रामीण विकास राज्यमंत्री कमलेश पासवान यांनी आज लोकसभेत एका लेखी उत्तरात दिली.
* * *
शैलेश पाटील/हेमांगी कुलकर्णी/दर्शना राणे
सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:
@PIBMumbai 
/PIBMumbai 
/pibmumbai 
pibmumbai[at]gmail[dot]com 
/PIBMumbai 
/pibmumbai
(Release ID: 2152823)